klasa 6 Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie

Zdania złożone współrzędnie i podrzędnie

Zdania złożone

Zdania podrzędne

Zdania współrzędne

Opracowała: Anna Augustyniak-Bączkowska

Zdanie złożone

składa się z dwóch lub więcej zdań pojedynczych, nazywanych

zdaniami składowymi

Przykład:

Tomek wrócił ze szkoły i odrobił lekcje.

Wyróżniamy dwa typy zdań złożonych:

zdania złożone współrzędnie

zdania złożone podrzędne

Zdanie złożone podrzędnie

zdania nadrzędnego i podrzędnego.

składa się ze

Zdanie podrzędne odpowiada na pytanie wynikające z treści zdania nadrzędnego. Zdania składowe w zdaniu złożonym podrzędnie mogą się ze sobą łączyć za pomocą między innymi takich słów jak:

ponieważ, aby, kiedy, gdzie, mimo że, że który.

Na wykresie zdanie nadrzędne umieszcza się wyżej niż zdanie podrzędne.

Rozmawiałam dzisiaj z kolegą,

którym?

którego dawno nie widziałam.

Jak rozpoznać zdania złożone współrzędnie i podrzędnie?

Znajdź orzeczenia!

Podkreśl je.

Oddziel zdania od siebie pionową kreską.

Ponumeruj zdania.

Ustal czy zdania składowe są równorzędne, czy też jedno z nich jest względem drugiego podrzędne.

Zwróć uwagę na spójniki.

Ćwiczenia

Określ typy zdań i narysuj* wykresy

*Przeciągnij elementy myszką, żeby stworzyć wykres zdania

Pójdę na spacer i wstąpię do biblioteki.

Pójdę na spacer i wstąpię do biblioteki.

Kiedy odrobię lekcje, pójdę na spacer.

Kiedy odrobię lekcje, pójdę na spacer.

Kupiłam książkę, która leży właśnie na stole.

Nim wrócili do obozu, zapadł zmrok.

Pies szczekał, bo zobaczył kota.

Porozmawiam z tym, kto mnie wysłucha.

Pies patrzył tak, jakby chciał za coś przeprosić.

Zjadłam kolację, którą przygotowała mama.

Nowa wiadomość

Czasami zdarza się, że zdanie nadrzędne rozdzielone jest zdaniem podrzędnym. W takiej sytuacji oddzielone od siebie części zdania nadrzędnego powinny być przedstawione na wykresie za pomocą osobnych odcinków umieszczonych na tym samym poziomie.

Ćwiczenia

Obóz, na który mieliśmy pojechać, został odwołany.

1a

1a

1b

1b

1a

1b

Obóz, na który mieliśmy pojechać, został odwołany.

1b

1a

Wtedy, kiedy zasnąłem, śniłem o locie w kosmos.

1a

1a

1b

1b

1b

1a

Wtedy, kiedy zasnąłem, śniłem o locie w kosmos.

1b

1a

Zdania złożone współrzędnie

PRZYPOMNIENIE

W zdaniu złożonym współrzędnie zdania składowe są połączone bezspójnikowo lub spójnikami

(m.in. i, a, ale, albo, lecz, więc, oraz, lub, czy, dlatego, natomiast, jednak, bądź, ani)

Zdanie złożone współrzędnie

składa się ze zdań, które mogą istnieć niezależnie od siebie. Łączą się bezspójnikowo lub za pomocą takich spójników, jak:

i, a, ale, albo, lecz, więc, oraz, lub, czy, dlatego, natomiast, jednak.

Ze względu na charakter tej relacji zdania złożone współrzędnie dzielimy na:

zdania łączne,

NOWA WIADOMOŚĆ

zdania rozłączne,

zdania przeciwstawne,

zdania wynikowe.

Latem popływam w morzu i pogram w siatkówkę.

Na wykresie zdania współrzędne umieszcza się na tym samym poziomie.

Przykład wykresu zdania współrzędnego łącznego.

Zdania łączne

Zdania składowe wyrażają treści łączące się w czasie i/lub przestrzeni.

Zdania składowe mogą być połączone spójnikami:

i, oraz, ani, jak również, zarazem, a także

Przyjdę do ciebie i pouczymy się razem.

Przykład:

Zdania rozłączne

zdanie złożone mówi o sytuacji wyboru, dlatego treści zdań składowych wykluczają się wzajemnie.

Zdania składowe mogą być połączone spójnikami:

albo, lub, bądź, czy

Posłuchamy muzyki albo obejrzymy film.

Przykład:

Zdania przeciwstawne

Zdania składowe wyrażają treści wskazujące jakieś przeciwieństwo.

Zdania składowe mogą być połączone spójnikami:

ale, lecz, jednak, natomiast, zaś, a, tymczasem

Zabrał laptopa, ale zapomniał wziąć słuchawek.

Przykład:

Zdania wynikowe

Treść drugiego zdania składowego wynika z treści pierwszego zdania składowego.

Zdania składowe mogą być połączone spójnikami:

więc, toteż, dlatego, zatem

Zmęczyłam się trochę, więc odpocznę przez chwilę.

Przykład:

Ćwiczenia

Czytam książkę i słucham muzyki.

Obejrzę film albo poczytam książkę.

Pada deszcz, ale nie wezmę parasolki.

Jestem najedzony, więc nie zjem czekolady.

Jestem wyspana, dlatego się nie położę.

Planuję wyjście do kina, ale podobno mają je zamknąć.

Zamówię pizzę lub usmażę naleśniki.

Zjem ciastko oraz wypiję gorącą czekoladę.

Zostanę w domu bądź wyjdę na dwór.

Zrobię zadanie i zagram w grę.

Miał zaśpiewać, jednak się rozmyślił.

Przeczytałam książkę, zatem mogę obejrzeć ekranizację.