Rozprawka

Temat:

Uczymy się redagować rozprawkę

Definicja

Rozprawka -

forma wypowiedzi pisemnej, której celem jest rozważenie jakiegoś problemu, przedstawienie swojego stanowiska, zapis toku rozumowania.

Spośród podanych tematów wypowiedzi pisemnej wskaż te, które są tematami rozprawek (czyli te, które musimy rozważyć).

Balladyna umarła za życia. Udowodnij, że te słowa znajdują uzasadnienie.

Balladyna i Alina - dwie sprzeczności. Scharakteryzuj siostry.

Stoisz u bram kaplicy...Dochodzi do ciebie głos: "Ciemno wszędzie, głucho wszędzie (...)". Opowiedz o wydarzeniach, których jesteś świadkiem.

Każda zbrodnia zasługuje na karę. Rozważ problem w oparciu o znane ci lektury.

Jeśli pieniadze nie dają szczęścia, to co stanowi jego wartość. Uzasadnij swoje zdanie.

Z rozprawką wiążą się terminy, które już znasz:

• Teza - twierdzenie, zdecydowana opinia, stanowisko, które trzeba uzasadnić.Wyrażamy ją w formie zdania oznajmującego

• Hipoteza - przypuszczenie, wątpliwość.Wyrażamy ją w formie przypuszczenia lub pytania

• Argumenty - dowody, fakty, uzasadnienia poparte przykładami. Czerpiemy je z literatury, filmu, historii, z życia codziennego.Mają postać zdania oznajmującego.

• Kontrargumenty - stwierdzenie, które obala podany wcześniej argument.

Temat Rozprawki...

Zawiera prośbę o to, by rozważyć jakiś problem. Może on być skonstruowany na dwa sposoby: - w formie pytania oraz zdania zawierającego czasownik w trybie rozkazującym, np.: Czy podróżowanie jest zawsze związane z przyjemnością? Rozważ zagadnienie. - lub w formie stwierdzenia oraz zdania zawierającego czasownik w trybie rozkazującym, np.: Mówi się, że podróże kształcą. Oceń słuszność tego stwierdzenia. albo: Uzasadnij, że podróż i wędrowanie nie zawsze wynikają z chęci poznania świata.

Temat rozprawki może się zaczynać od słów: - Uzasadnij, że... - Udowodnij, iż... - Czy słuszne jest powiedzenie, że... - Czy można zgodzić się z opinią, że... - CZy prawdą jest, że ...

Budowa rozprawki

Budowa rozprawki jest ściśle określona. Tezę lub hipotezę postaw we wstępie. Następnie każdy akapit przenacz na argument, wyraźnie go wydzielając, także graficznie (poprzez wcięcie). Przykłady służące popraciu argumentów możesz czerpać z własnych doświadczeń albo z literatury lub historii. Wszystko zależy od polecenia, w ktorym jasno jest wskazane, czy trzeba się powoływac na lektury. Najczęściej jest to konieczne, zwłaszcza na egzaminie.

Wstęp

to 2-3 zdania wprowadzające do tematu + teza/hipoteza

W jaki sposób możemy zacząć?

- Zgadzam się z tezą zawartą w temacie, że... - Od dawna nurtował mnie problem... - Moją ciekawość budzi... - Spróbuję zastanowić się... - Moja odpowiedź na pytanie zawarte w temacie jest następująca... - Celem mojej pracy jest... - w mojej pracy postaram się udowodnić, że .... - Słuszną wydaje się opinia, iż... Warto jednak zastanowić się przez chwilę czy tak jest w istocie. - Co jest ważniejsze? Czy można jednoznacznie rozstrzygnąć ten dylemat?

Uwaga!!! Wstęp nie może zawierać samej tezy!

Przykłady:

Wiele osób marzy o podróżowaniu. Każdy z nas zna emocje związane z planowaniem i wybieraniem się w podróż. Zgadzam się ze stwierdzeniem, że podróże zawsze mają pozytywny wpływ na człowieka i postaram się to udowodnić. (TEZA)

lub:

Uważam jednak, że podróżowanie nie zawsze wiąże się z pozytywnymi emocjami. (HIPOTEZA)

Jeżeli w temacie wystąpiło pojęcie określające uczucia (np. Czy przyjaźń jest najważniejsza?), mozna rozpocząć od wyjaśnienia definicji tego słowa, np.:

Co to jest przyjaźń? Według słownika języka polskiego to "duchowa, platoniczna, emocjonalna więź, łącząca dwoje lub więcej ludzi, oparta na wzajemnym zrozumieniu, wspólnych doświadczeniach". W moich rozważaniach postaram się udowodnić, że przyjaźń to najważniejsze, najbardziej wartościowe uczucie w życiu każdego człowieka.

Można również rozpocząć od cytatu, np.:

Jak powiedział Phill Bosmans "Kwiaty nie zakwitną bez ciepła słońca. Ludzie nie mogą stać się ludźmi bez ciepła przyjaźni".

Rozwinięcie = Argumenty

czyli udowadniamy tezę.

Rozwinięcie to po prostu argumenty. Zbierz je, zanim zaczniesz pisać rozprawkę. Najlepiej więc zacząć od napisania sobie planu. Bez niego bardzo łatwo możesz się pogubić. Zaplanuj sobie wcześniej, jakie argumenty wykorzystasz, żeby poprzeć tezę zawartą we wstępie. Do każdego argumentu możesz od razu w planie zapisać sobie przykłady, które będziesz mógł wykorzystać podczas swojego argumentowania. Zastanów się, do jakich lektur możesz nawiązać. Kiedy będziesz mieć plan, napisz rozprawkę według niego. Ile argumentów powinna zawierać rozprawka? Hmm... Zakłada się, że dobrze napisana rozprawka składa się z trzech argumentów, ale jeśli będziesz mieć tylko dwa, to naprawdę wystarczy. Lepiej dwa dobre, niż pięć powierzchownych. Niestety, z doświadczenia wiadomo, że im więcej argumentów, tym szybciej uczeń się gubi i przestajepisać na temat.

Każdy argument poprzyj cytatem (najlepiej z literatury). Wprowadzając argument, zrób to w następujący sposób: 1a) Wprowadzenie argumentu, myśli -czyli co? To jest twój punkt z planu rozprawki! 1b) Przykład, dowód, czyli rozwinięcie myśli -czyli co o tym świadczy? 1c) Wniosek cząstkowy -czyli co z powyższego wynika? 1a+1b+1c= jeden akapit!!!

Każdy argument z przykładem i wnioskiem to jeden akapit!

Akapit poświęcony danemu argumentowi wyjaśnia, dlaczego postawiłeś daną tezę.

Ten schemat świetnie pokazuje budowę rozwinięcia.

Argumenty zapisuje się je w ustalonym logicznym układzie, aby czytelnik był stopniowo przekonywany do racji. Zaczyna się od argumentów najmocniejszych, a kończy słabszymi.

Jak wprowadzać argumenty i jakich sformułowań unikać?

Najważniejsze w rozprawce jest wyrażenie przedstawienie stanowiska autora, dlatego używaj czasowników w 1 osobie l.poj., np.: sądzę, uważam, chciałbym, pragnę, jestem przekonana, nie mam wątpliwości, jestem zdania, czy zaimków typu: moim zdaniem, według mnie, wydaje mi się, w moim przekonaniu,

Możesz również zacząć tak:

- Rozpocznę swoje rozważania od najsilniejszego argumentu... - Nie sposób pominać jeszcze jednego argumentu... - Moje rozważania byłyby niepełne, gdybym nie przytoczył jeszcze jednego argumentu... - Kolejną sprawą, którą chcę poruszyć jest ... - Przede wszystkim warto zaznaczyć... - Pragnę też zwrócić uwagę na...

Czego unikać?

- rozpoczynania kolejnych akapitów od słów: "Mój pierwszy argument...", Mój drugi argument..." "Mój trzeci argument...", Po pierwsze... po drugie... po trzecie... czyli jednym słowem nie wyliczaj! - nie umieszczaj w rozprawce dialogów, opisów, metafor, słownictwa potocznego, ani zwrotów do adresata (w końcu to nie przemówienie) - no i pamiętaj...Nie streszczaj lektur!

Co z tymi przykładami?

Kiedy przywołujesz literaturę jako przykład argumentu, możesz go zaczać w ten sposób: Przykładem bohatera literackiego, który wędrował wbrew swojej woli i bardzo przez to cierpiał był Odyseusz. Potwierdzeniem moich rozważań jest postać Zenka Wójcika z powieści "Ten obcy", który pod wpływem przyjaźni zmienił swoje dotychczasowe życie. Po takim wprowadzeniu nalezy oczywiście wykazać, że znasz historię, na którą sie powołujesz. Dlatego możesz zapisać 2-3 zdania na temat losów przywołanej postaci. Broń Boże nie streszczaj! - rozprawka to nie streszczenie! Przytocz tylko kilka faktów udawadniających swoje racje.

A co z tymi wnioskami?

Pod koniec każdego akapitu postaraj się odwołać do tezy, aby pokazać, że wiesz o czym piszesz i że panujesz nad tekstem. Pomocne moga być tu sformułowania takie jak: - Świadczy to o... - Jak widać ... - Historia bohatera pokazuje, że ...

Czas na zakończenie

Niestety, wbrew pozorom jest najtrudniejsze do napisania. Zakończenie zamyka nasze rozważania. Pojawia się w nim również powtórzenie tezy. Zakończenie może mieć dwie formy: - pierwsza (prostsza) nie wnosi nic nowego i może brzmieć następująco: Jak wynika z powyższych przykładów, podróżowanie bywa przykre i nie zawsze jest przyjemnością. - druga forma wnosi nową treść , coś co nie pojawiło się w e wstępie lub w rozwinięciu, np.: Ludzie podróżowali od zawsze. Dopiero jednak w dzisiejszych czasach jest to głównie przyjemność. Kiedyś był to głównie wynik konieczności. Niezależnie od tego, którą formę wybierzesz, pamiętaj, że musi ono zawierać sformułowany wniosek z twoich rozważań.

Jak zakończyć? Jakich słów użyć?

- w świetle przytoczonych argumentów... - Z tego co napisałam, wynika, że... - Przytoczone argumenty wystarczą, by stwierdzić, że... - Jak wynika z przytoczonych argumentów... - Sądzę, że udało mi się udowodnić, iż... - Myślę, że dowiodłam, iż... - Sądzę, że przedstawione przykłady wystarczą, aby przekonać o słuszności mojego twierdzenia... - Wszystko to prowadzi do wniosku, iż... - Chyba udało mi się przekonać, że...

Trening czyni mistrza, a więc czas na... Ćwiczenia

01. Do podanych tematów zapisz tezę (ewentualnie hipotezę): a) Czy zgadzasz się z twierdzeniem, że muzyka pomaga człowiekowi w trudnych chwilach? b) Czy warto gromadzić domową biblioteczkę? c) Rozważ, czy lepiej być jedynakiem, czy mieć rodzeństwo.

02. Przekształć podane argumenty na równoważniki zdań. Następnie sformułuj do nich tezę:

a) nie możesz skupic się na lekcjach, zasypiasz nieoczekiwanie, nie panujesz nad reakcjami, jesteś rozdrażniony, szybko się męczysz, boli cię głowa. Teza: ............................................................................................................ b) postępujemy nieetycznie - okłamujemy nauczycieli, okłamujemy rodziców, szkodzimy sami sobie - niczego się nie nauczymy, możemy się ośmieszyć przed nauczycielami, możemy miec obniżoną ocenę, narażamy się na utratę zaufania nauczycieli, możemy stracić dobre imię. Teza - ........................................................................................ c) wszystkie artykuły możemy znaleźć w jednym miejscu, zyskujemy na promocjach i wyprzedażach, przy okazji możemy się napić kawy, spotkać ze znajomymi

03. Do podanych tematów sformułuj tezę oraz przynajmniej trzy argumenty:

a) Czy palenie papierosów szkodzi zdrowiu? Teza: .................................................................. argument 1 - ........................................................ argument 2 - ....................................................... argument 3 - ...................................................... b) Czy prawdziwe jest twierdzenie, że "Internet to duża oszczędność czasu"? Teza: .................................................................................. argument 1 - ........................................................ argument 2 - ....................................................... argument 3 - ......................................................

c) "Pieniądze to nie wszystko" - czy zgadzasz się z tą opinią? Teza: -............................................................................... argument 1 - .............................................................. argument 2 - ............................................................. argument 3 - ............................................................. d) Literatura uczy, bawi i wzrusza. Rozważ problem w formie rozprawki. Teza: - ................................................................. argument 1 - ................................................. argument 2 - ................................................ argument 3 - ...................................................

04. Oto przykładowy wstęp do pracy na temat: "Człowiek jest mocny i wiele potrafi wytrzymać". Przeczytaj go, a następnie zredaguj wstępy do podanych tematów (pamiętaj o tezie!).

Życie człowieka nie jest proste. Na jego drodze są liczne przeszkody, które trzeba pokonać. Moga nimi być: choroby, cierpienie, śmierć bliskiej osoby. Trudno się podnieść po takich wydarzeniach, ale człowiek jest silny i wiele potrafi wytrzymać. Udowodnię to, przytaczając kilka argumentów zaczerpniętych z literatury i codziennego życia.

a) Czy warto tworzyć biblioteki w Internecie? b) Gdizie lepiej mieszkać: na wsi czy w mieście?

05. Podane argumenty uzasadniające tezy podane w tabeli wpisz do odpowiednich rubryk uwzgędniając podział na istotne i drugorzędne.

1. Postępujemy nieetycznie - oszukujemy nauczycieli. 2. Okłamujemy rodziców. 3. Łatwiej możemy znaleźć w przyszłości dobrą pracę. 4. Zyskujemy uznanie w oczach rowieśników. 5. Szkodzimy sobie samym - niczego się nie nauczymy. 6. Narażamy się na śmiech i kpinę kolegów. 7. Możemy zdobyć dodatkowe pieniądze, udzielając korepetycji. 8. Możemy zostać ośmieszeni przez nauczyciela. 9. Możemy pomóc w nauce rodzeństwu, przyjaciołom. 10. Możemy zaimponować dziewczynom/chłopakom. 11. Możemy dal przyjemności czytać książki Szekspira w oryginale. 12. Możemy narazić się na obniżenie oceny z zachowania. 13. Mamy mniej problemów podczas wyjazdów zagranicznych. 14. Nie mamy problemów z nauką np. informatyki. 15. Możemy stracić dobre imię. 16. Narażamy się nautratę zaufania nauczycieli.