Wielkanoc

WIEDZA O POLSCE

27.03.2021

Temat: Wielkanocne tradycje.

Wielkanocne zwyczaje

Święta Wielkanocne obfitują w tradycje i zwyczaje ludowe, z których część jest wciąż żywo podtrzymywana, a część coraz bardziej zanika. W zależności od tego, w jakiej części kraju mieszkamy możemy znać różne tradycje i zwyczaje Świąt Wielkanocnych. W Polsce, w wielu regionach wciąż utrzymywane są dawne obyczaje, choć w nieco zmienionej formie. Wielkanocne zwyczaje ludowe to część naszej tradycji dlatego warto je znać, nawet gdy nie są już praktykowane.

Niedziela Palmowa

Niedziela Palmowa zwana Niedzielą Męki Pańskiej, Niedzielą Kwietną lub Wierzbną rozpoczyna Wielki Tydzień i przypada 7 dni przed Wielkanocą. Nazwa jej związana jest z tradycją wykonywania palm wielkanocnych, które poświęca się w kościołach właśnie w tę niedzielę. Dawniej robiono palemki samodzielnie z wierzbowych gałązek, bukszpanu, porzeczek, malin, suszonych ziół, piórek i kwiatów. Poświęconej palemce przypisywano magiczne właściwości, dlatego zanoszono ją do domów, by zapewniała rodzinie szczęście. Palmę kładziono na progu, by strzegła domowników przed chorobami i chroniła dom przed piorunami. Wierzbowe kotki z palmy… połykano! Miało to ustrzec od bólu gardła i zapewnić zdrowie. Odbywają się konkursy na najdłuższą i najpiękniej wykonaną palmę. Zrobione z wikliny palmy nie mogą zawierać żadnych metalowych części, osiągają wysokość nawet do kilkunastu metrów.

Święcenie pokarmów

Zwyczaj święcenia pokarmów w Wielką Sobotę uchował się aż po dziś dzień. W kościele święcimy tylko symboliczne pokarmy, które mieszczą się w niewielkim, zazwyczaj wiklinowym koszyku. Zawartość takiej święconki może być różna, w zależności od danego regionu. Nie może jednak zabraknąć: jajek, chleba, kiełbasy lub wędlin, soli, baranka(z masła lub cukru), chrzanu oraz kawałka domowego ciasta. Dawniej święcono wszystkie pokarmy, które miały zostać spożyte w czasie wielkanocnego śniadania! Układano je w większych koszach i zanoszono do kościoła lub święcono przy kapliczce, a nawet przed domostwem. Rozkładano dania na białych płachtach lub obrusach, by zostały poświęcone przez księdza, który przyjeżdżał specjalnie w tym celu do wsi. Wierzono, że taka biała płachta ma moc ochrony przed piorunami, dlatego rozkładano ją przed domem, gdy nadchodziła burza.

Malowanie jajek

Malowanie jajek wywodzi się ono jeszcze ze starosłowiańskich wierzeń, gdzie jajko miało bardzo ważne znaczenie. Symbolizowało siły witalne i podobnie jak dzisiaj – początek nowego życia. Łączyło świat ludzi, duchów i bogów. Dawniej to wyłącznie kobiety zdobiły jajka na Wielkanoc, a mężczyznom nie wolno było nawet wchodzić do pokoju, gdzie je malowano! Obecnie wszystkie kolorowe jajka zwiemy pisankami, ale powinniśmy rozróżnić wśród nich:

• Kraszanki i Drapanki –Nazwa pochodzi od słówka „krasić”, czyli „barwić”, bo kraszanki to jajka gotowane w barwnym wywarze – dawniej uzyskiwanym tylko z naturalnych składników, takich jak łupiny cebuli, kora dębu, łupiny włoskiego orzecha, sok z buraka czy pędy młodego żyta. Kraszanki są jednokolorowe. Często wydrapuje się na nich przeróżne wzory tworząc w ten sposób Drapanki.

• Nalepianki –to jaja zdobione kolorowymi wycinankami z papieru.

• Oklejanki –to wydmuszki oklejone kolorową włóczką, co tworzy piękne ornamenty.

Wielkanocne zwyczaje

Pogrzeb żuru i wieszanie śledzia to dawny, ludowy zwyczaj wielkanocny, który obchodzono głównie na Kujawach. Kiedyś, ludzie bardzo rygorystycznie podchodzili do przestrzegania postu. Na liście produktów zakazanych nie znajdowało się jedynie mięso, ale również nabiał i cukier! Jadłospis Wielkiego Postu ograniczał się najczęściej do postnego żuru i właśnie śledzia. Wraz z nadejściem Wielkiego Piątku i końcem postu, świętowano koniec pokuty – urządzano symboliczny pogrzeb żuru i śledzia, które się wszystkim przejadły. Wśród żartobliwych przyśpiewek wynoszono z domu i zawieszano na wierzbie wyciętego z drewna lub tektury śledzia, a gar wypełniony żurem zakopywano w ziemi lub wylewano. Po takim pożegnaniu postnych dań, zabierano się za przygotowywanie obfitych wielkanocnych potraw, które miały zostać poświęcone w Wielką Sobotę.

Wielkanocne zwyczaje

Poniedziałek Wielkanocny kojarzy nam się przede wszystkim z oblewaniem wodą innych osób. Zwyczaj ten symbolizuje oczyszczenie z zimowego brudu i budzenie się przyrody do życia na wiosnę.

Dawniej wierzono również, że im mocniej została oblana panna, tym ma ona większe szanse na szybkie znalezienie męża.

Śmigusem zwano symboliczne smaganie gałązkami wierzbowymi po nogach i oblewanie zimną wodą, co miało związek z wiosennym oczyszczeniem.

Śmigus-dyngus były to dwa odrębne zwyczaje.

Dyngus polegał na wykupieniu się od oblewania wodą. Gdy panna nie chciała być ani smagana gałązkami, ani oblewana, mogła wykupić się przez podarek tradycyjnej pisanki lub innego przysmakuze świątecznego stołu.

Wielkanocne symbole

Wielkanocne symbole

Wielkanocne symbole

Wielkanocne symbole

Wielkanocne symbole

Ułóż pisanki na talerzu

Kliknij na jajo

Wielkanocne zwyczaje

Zagraj w gry

Drodzy Uczniowie, Rodzice!

Najserdeczniejsze życzenia zdrowych, radosnych i spokojnych Świąt Wielkiej Nocy, smacznego jajka, mokrego śmigusa-dyngusa, a także odpoczynku w rodzinnym gronie. Niech każdy z Was wykorzysta ten okres czasu jak najlepiej.

Wesołego Alleluja! Pani Asia z rodziną.