STEREOTYPY

STEREOTYPY

Obrazy w naszych umysłach. (W. Lippman)

Jako utrwalone wyobrażenie jest wytworem procesów historycznych, gromadzenia doświadczeń i ich jakiegoś przetwarzania przez wspólnotę (J. Bartmiński)

DEFINICJE

Stereotyp jest to nadmierne uproszczenie, generalizacja odnosząca się do danej grupy czy konkretnych członków danej grupy. Oznacza przypisywanie konkretnych cech, właściwości, charakterystyk danym osobom, jedynie z racji przynależności do danej grupy. (K.Szubański)

Wiedza podzielana i podtrzymywana społecznie oraz zawierająca atrybuty przypisywane określonej kategorii ludzi. (A. Trzebiński, historia i stereotyp)

Co może być stereotypizowane???

STEREOPTYPY A HISTORIA (M. ŁASZKIEWICZ)

• Dla historii prawdziwa jest wiedza, do której się dochodzi zgodnie z regułami poprawnego naukowo postępowania badawczego, podczas gdy w pamięci zbiorowej „za prawdziwą uznawana jest wiedza zgodna z aktualnymi odczuciami, sposobem wartościowania i postrzegania otaczajacego swiata” (B. Szacka)
• TATAR = język ludowy, teksty folkloru = najeźdźcy, dzicy, obcy, agresywni, żądni krwi, okrutni, Dolina Kościeliska, kopce i mogiły tatarskie.
• KOZAK = śmiały, popisujący się brawurą mężczyzna (od nazwy etnicznej - określenie cech charakteru), często w tekstach ludowych wyśmiewany.
• SZWED = szwedy (wiatry północne), szwedka (kurtka wiatrówka), żyto szwedzkie (ozime); czarny okres w dziejach (Łazi jak Szwed po Polsce); potop szwedzki, szwedzka mucha (szkodnik), kiedy? jak były Szwedy; nazwa Psia Górka.
• TUREK = obcy, wróg, siedzieć jak na tureckim kazaniu; nazwy miejscowe: Turkowe Pole; tureckie słupy (pozostałości po obozach)
• Treść stereotypów (historia) jest pretekstem do zaprezentowania kanonu podzielanych przez wspólnote wartosci. Bohaterowie (najczęściej bezimienni) są idealizowani, ukazywani jako odważni i obdarzeni sprytem; wrogowie, tchórze i zdrajcy są potepiani. Antybohater jest najczęściej zbiorowy.
• Niepamięć o pewnych wydarzeniach, białe plamy historii są wypełniane zgodnie z interesem grupy swoich (np. Polacy, którzy napadali na klasztor na Jasnej Górze, zostali zastapieni w pieśni i podaniach przez Tatarów).

STEREOTY PY POZYTYWNE VS NEGATYWNE

CZY SĄ NAM POTRZEBNE?

UPRZEDZENIA

DYSKRYMINACJA

STEREOTYPY

JĘZYK RÓWNOŚCIOWY

to co piszemy i sposób w jaki mówimy, nie tylko opisuje, ale również współtworzy ludzi i miejsca w których oni żyją. Co więcej utrwalone w języku na przestrzeni wieków stereotypy na długo pozostają w zbiorowej świadomości.

05

04

03

01

02

WIEK

ORIENTACJA PSYCHOSEKSUALNA

POCHODZENIE/RASA

PŁEĆ

ZDROWIE I SPRAWNOŚĆ

JĘZYK RÓWNOŚCIOWY

06

07

NIERÓWNOŚCI SPOŁ.

WYZNANIE

https://amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/Język-rownosciowy.pdf

• https://uxdesign.cc/design-stereotypes-9104d1b4b95a
• https://ec.europa.eu/poland/sites/default/files/materialy_edukacyjne_prke_wokol_dyskryminacji.pdf
• https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C32756%2Cpsycholog-nie-jestesmy-w-stanie-funkcjonowac-bez-stereotypow.html
• https://amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/Język-rownosciowy.pdf
• https://globalna.ceo.org.pl/wiedza-o-spoleczenstwie-godzina-wychowawcza-historia/artykuly/prawa-kobiet
• http://teatrnn.pl/scriptores/stereotypy-mieszkaja-w-jezyku-rozmowa-z-prof-jerzym-bartminskim-umcs/

Thank you!