1 VIII 1944

1 sierpnia – 2 października 1944 63 dni heroicznej tragedii narodowej

POWSTANIE WARSZAWSKIE

POWSTANIE WARSZAWSKIE

to wystąpienie zbrojne przeciwko okupującym Warszawę wojskom niemieckim, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach akcji „BURZA. W godzinę „W” 1 sierpnia 1944 roku o godzinie 17.00 w Warszawie rozpoczęło się powstanie. W ciągu kilku godzin na domach wywieszono biało-czerwone flagi narodowe, a na ulicach pojawiły się oddziały żołnierzy AK.

„BURZA"

Przewidywał on włączenie się oddziałów Armii Krajowej ( AK ) do walki z wycofującymi się Niemcami i wyzwalanie obszarów, które do 17 września 1939 r. znajdowały się w granicach II RzeczypospolitejNa zdobytych terenach planowano ujawnienie struktur cywilnych i wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego, podległych legalnym władzom polskim w Londynie. Miały one przedstawić jednostkom sowieckim propozycję dalszej współpracy. Zakładano, że taki scenariusz wymusi na ZSRR uznanie polskiej władzy emigracyjnej, przedwojennej granicy wschodniej Realizacja planu zaczęła się na Wołyniu na początku 1944 r. Żołnierze AK wzięli udział w wyzwoleniu Lwowa, Wilna, Białostocczyzny i Lubelszczyzny Po zakończeniu walk oddziały AK rozbrajano, a oficerów deportowano w głąb ZSRR Podjęto decyzję o samodzielnym oswobodzeniu stolicy Stalin w 1944 wydał nakaz rozbrajania oddziałów AK

Decyzję o wybuchu Powstania podjął dzień wcześniej Generał Tadeusz Komorowski pseudonim „Bór”

Decyzję o wybuchu Powstania podjął dzień wcześniej Generał Tadeusz Komorowski pseudonim „Bór”

Główne cele Powstania Warszawskiego:

1. próba wyzwolenia stolicy spod okupacji niemieckiej 2. próba ratowania powojennej suwerenności 3. chęć przywrócenia przedwojennego kształtu granicy wschodniej 4. chęć przywrócenia w stolicy legalnych władz państwowych

Siły polskie w dniu wybuchy Powstania

Armia Krajowa w godzinie „W” dysponowała zaledwie ok. 25 tys. żołnierzy. Tylko ok. 3 tys. powstańców było uzbrojonych, a zapas amunicji obliczony był na 2-3 dni walki. 31 lipca na przedpolach warszawskiej dzielnicy Praga pojawiły się oddziały wojsk radzieckich

Na pomoc żołnierzom ruszyła ludność cywilna. Masowe wznoszenie barykad, pomoc sanitarna i zaopatrywanie w żywność stały się udziałem głównie jej udziałem. Ten masowy, czynny udział ludności Warszawy w działaniu przeciwko okupantowi przekształcił wystąpienie zbrojne Armii Krajowej w powstanie, które w dziejach drugiej wojny światowej nie znajduje odpowiednika na taką skale.

Obok dorosłych do walki stanęły warszawskie dzieci. Chłopcy w wieku 11-18 lat zgłaszali się do dowódców oddziałów powstańczych żądając wręcz, aby pozwolono im podjąć walkę ze znienawidzonym najeźdźcą.

Kilkunastoletni chłopcy pełnili służbę jako łącznicy, przewodnicy w kanałach, niszczyli butelkami z benzyną niemieckie czołgi, z bronią w ręku pełnili służbę liniową na barykadach.

Uzbrojenie

Najsłabszą stroną powstańców było uzbrojenie.Na stanie uzbrojenia powstańców znajdowało się zaledwie: 1 000 karabinów zwykłych300 pistoletów maszynowych 60 ręcznych karabinów maszynowych 7 ciężkich karabinów maszynowych 35 karabinów przeciwpancernych i Piatów 1.700 pistoletów zwykłych 25.000 granatów Amunicji wystarczało na 2-3 dni walki. W rezultacie w momencie wybuchu powstania liczba faktycznie uzbrojonych powstańców wahała się między 1 500 a 3 500 (na ok. 36 500 zmobilizowanych). Oznacza to, że na 100 powstańców tylko czterech przystępowało do walki uzbrojonych.

Siły niemieckie

Przeciwnik w łącznej sile około 50 000 niemieckich żołnierzy, żandarmów, policjantów, oraz rosyjskich i azjatyckich renegatów dysponował miażdżącą przewagą uzbrojenia. W dyspozycji miał czołgi, samoloty, pociągi pancerne, artylerię, miotacze min, dużą ilość broni maszynowej.

Wrzesień 1944 r. Uzbrojeni żołnierze Armii Krajowej w walkach podczas Powstania

Żołnierze zgrupowania "Radosław" 2 IX 1944

Koniec września 1944 r. Powstaniec z Mokotowa wychodzi z kanałów na terenie zajętym przez Niemców.

Strategiczne miejsca na mapie Warszawy w chwili wybuchu Powstania

2 października 1944 r., po 63 dniach heroicznego boju prowadzonego przez powstańców z wojskami niemieckimi, przedstawiciele AK podpisali w Ożarowie układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie.

Początek października 1944 r. Jednostki Armii Krajowej wychodzą z Warszawy po kapitulacji Powstania

Straty polskie w Powstaniu Warszawskim

Siły powstańcze zostały zniszczone, zginęło około 18 tys. żołnierzy AK, 3,5 tys. „kościuszkowców", 5 tys. żołnierzy zaginęło 25 tys. zostało rannych od 120 do 200 tysięcy ofiar spośród ludności cywilnej Około 650.000 ludności cywilnej zostało wywiezione z Warszawy do obozu przejściowego w Pruszkowie a stamtąd 150.000 do przymusowej pracy w Niemczech a 50.000 do obozów koncentracyjnych.

Straty wroga:

Mimo ogromnej przewagi militarnej, wojska niemieckie poniosły ogromne, blisko 50% straty: 10.000 poległych, 7.000 zaginionych, 9.000 rannych. Powstanie było przez nich porównywane z bitwą o Stalingrad.

W dniu wybuchu Powstania Warszawskiego SS-Reichsführer Heinrich Himmler, powołując się na dyspozycję Hitlera, wydał rozkaz zniszczenia miasta i wyniszczenia ludności cywilnej Warszawy: Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy.

Tak Warszawa wyglądała po upadku Powstania

Domy i ulice Warszawy zostały doszczętnie zniszczone

Dawna Warszawa przestała istnieć

W ruinach Warszawy mieszkało zaledwie 1 000 osób

Przed wojną i po powstaniu

Tablica upamiętniająca miejsce wybuchu Powstania Warszawskiego

Pomnik Powstania Warszawskiego na kopcu usypanym z ruin Warszawy

Cmentarz Powstańców Warszawy – największy w Europie cmentarz wojenny, Spoczywają tam żołnierze Powstania Warszawskiego z 1944 roku i jego ofiary cywilne.

Pomnik Małego Powstańca na Starym Mieście

Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum zostało otwarte w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania, 31 lipca 2004. Jest wyrazem hołdu warszawiaków wobec tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę.

Pamiątkowy medal z PRZYWÓDCAMI PODZIEMNEGO PAŃSTWA POLSKIEGO 1939-1945

Epilog

Powstanie warszawskie dla wielu Polaków to najlepszy przykład męstwa i bohaterstwa naszego narodu, jest to niemalże legenda. Minie pewnie jeszcze wiele lat zanim Polacy przestaną wspominać powstanie, zanim przestaną o nim pisać. Sprawa słuszności czy niesłuszności decyzji o powstaniu zaprząta Polaków od 70 lat i będzie zaprzątać jeszcze długo, nawet już po tym kiedy ostatni powstaniec warszawski odejdzie. Powstanie było bowiem zbyt tragicznym wydarzeniem w historii Polski i zbyt brzemiennym w skutki, aby zepchnąć je do dziś już beznamiętnych wydarzeń historycznych, które kiedyś tam miały miejsce. Tragedia powstania była tak ogromna, że jej dźwięk będzie trwał przez pokolenia.

SKUTKI POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

Ludzie poczuli się jak w wolnym kraju. Życie w stolicy było trudne – zaopatrzenie w wodę i żywność nie było wystarczające. Zaczęło się bombardowanie i systematyczne podpalanie budynków. Esesmani z Rosyjskiej Wyzwoleńczej Armii Narodowej wsławili się szczególnie mordami na ludności cywilnej , dokonali rzezi na mieszkańcach dzielnicy Ochota. Największych mordów dopuścili się niemieccy żołnierze ze specjalnych batalionów SS złożonych z kryminalistów, przeprowadzili rzeź mieszkańców Woli. W powstaniu zginęło około 180 tysięcy cywilów. Zmiana nastrojów wśród ludności, która skupiła się na walce o przetrwanie. Warszawa była zniszczona i pozbawiona sił politycznych i woskowych Stalin długo nie pozwalał samolotom alianckim wykorzystywać lądowisk na zajętych przez siebie terenach.

GEOGRAFIA

Aby upamiętnić powstanie warszawskie, w 1946 roku na warszawskich Powązkach (wojskowy cmentarz) postawiono pomnik Gloria Victis. W Warszawie znajduje się Cmentarz Powstańców Warszawy, na którym leżą polegli w powstaniu. Tam również zobaczyć można pomnik Polegli Niepokonani, który powstał w 1973 roku. Przy ul. Podwale w Warszawie znajduje się Mały Powstaniec – to bardzo ważny pomnik, ponieważ w powstaniu warszawskim brały udział także dzieci. Zajmowały się głównie przekazywaniem listów i innych przesyłek. W Warszawie mieści się Muzeum Powstania Warszawskiego. To niezwykle ciekawe miejsce, pełne pamiątek i wspomnień o tamtym wydarzeniu.

WYDARZENIA

Co roku 1 sierpnia o godzinie 17:00 cała Polska zamiera. Ludzie w stolicy gromadzą się na placach, aby uczcić tak zwaną godzinę W – czas, w którym rozpoczęła się akcja pod hasłem „Burza”, czyli powstanie warszawskie.

FILATELISTYKA

W 2009 roku w 65. rocznicę wybuchu powstania Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek, na którym umieszczono zdjęcie najwyższego budynku w ówczesnej Warszawie – płonącego Prudentialu.

OSOBY

Kolumbowie to pokolenie literackie, do którego zaliczani są pisarze urodzeni około 1920 roku. Okres ich wchodzenia w dorosłoś przypadł na lata, w których toczyła się II wojna światowa. Oczywistym faktem jest to, że traumatyczne wojenne wydarzenia miały duży wpływ na kształtowanie ich charakteru oraz na twórczość pisarską. Do tak zwanego pokolenia Kolumbów należeli między innymi: Gustaw Herling-Grudziński, Krzysztof Kamil Baczyński, Roman Bratny, Tadeusz Różewicz czy Tadeusz Borowski.

Skutki powstania warszawskiego

– wysiedlenie ludności cywilnej do obozów przejściowych, skąd kierowano na przymusową pracę w Rzeszy lub do obozów koncentracyjnych; -ok. 20 tys. zabitych żołnierzy i 150–200 tys. ludności cywilnej; - Niemcy stracili ok. 17 tys. zabitych żołnierzy, ok. 9 tys. zostało rannych; ok. 85% budynków legło w gruzach; -zniszczenie dzieł sztuki i zabytkowych obiektów; -11 października 1944 r. Hitler wydał rozkaz starcia miasta z powierzchni ziemi; - klęska powstania ułatwiła komunistom przejmowanie władzy i podporządkowanie Stalinowi

OCENA POWSTANIA

Spory przeciwników i zwolenników powstania są nadal aktualne. Zdaniem przeciwników powstania wcześniejsze działania NKWD dawały jasny obraz, do czego mógł się posunąć Stalin i jaki był cel jego działań. Pojawiają się głosy o celach politycznych Jedynym rzeczywistym zwycięzcą był Stalin, który zniszczył główny ośrodek polskiego życia politycznego i kulturalnego Pamięć o tym zrywie przetrwała do dziś