dod_6_Mit o Labdakidach

Historia zatacza koło, czyli... mit o Edypie.

Na dzisiejszej lekcji...

1. Poznacie historię rodu Labdakidów. 2. Poznacie dzieła zainspirowane tą opowieścią mitologiczną.

Kilka słów o dzieciństwie Edypa

Antoine-Denis Chaudet, „Edyp jako dziecko uratowane przez pasterza Forbasa, który zdjął go z drzewa”, 1810 r., Luwr, Paryż, Francja

1. Dlaczego Lajos i Jokasta przekłuli pięty dziecku i porzucili je w lesie? 2. Jaką przestrogę od wyroczni otrzymał Edyp? 3. Jak rozumiecie słowa "historia zatoczyła krąg" i jaki mają one związek z poznaną historią?

Historia Sfinksa

Edyp i Sfinks, amfora czerwonofigurowa, ok. 450 r. p.n.e., Muzeum Sztuk Pięknych, Boston, Stany Zjednoczone

Prawda czy fałsz?

1. Sfinks był potworem o głowie i piersiach kobiety, ciele węża, orlich skrzydłach i lwim ogonie. 2. Edyp rozwiązał zagadkę Sfinksa, podając odpowiedź - człowiek. 3. Edyp darzył matkę wielką miłością, dlatego się z nią ożenił.

4. Kiedy Sfinks usłyszał odpowiedź Edypa, za karę wykuł mu oczy. 5. Karą za nierozwiązanie zagadki Sfinksa było pożarcie przez potwora. 6. Wdzięczny lud Teb przekzał władzę w królestwie Edypowi.

Rodzinna tragedia

Para królewska panowała zgodnie przez wiele lat, doczekawszy się czwórki potomstwa: Eteoklesa, Polynejkesa, Antygony oraz Ismeny. Po pewnym czasie jednak w Tebach zapanowała zaraza - na oczach władcy umierali poddani w różnym wieku, także dzieci. Edyp chciał poznać przyczynę spustoszenia, które zapanowało w jego królestwie, wezwał więc na pomoc wróżbitę Tejrezjasza.

W R I T E A S U B T I T L E H E R E

Fulchran - Jean Harriens, „Edyp w Kolonos”, 1798 r., Muzeum Sztuki, Cleveland, Stany Zjednoczone

Zasięgnął też rady wyroczni w Delfach, która zasugerowała, że winę za tragiczny stan rzeczy w państwie ponosi zabójca Lajosa. Zdesperowany Edyp usilnie pragnął znaleźć winowajcę i wkrótce prawda wyszła na jaw. To on sam zabił swego ojca, Lajosa podczas utarczki na wąskiej drodze, a następnie poślubił własną matkę. Pochodzenie Edypa poświadczył pasterz, który uratował go w dzieciństwie.

Bénigne Gagneraux, „Oślepiony Edyp powierza swoje dzieci bogom”, 1784 r., Muzeum Narodowe, Sztokholm, Szwecja

Usłyszawszy to wszystko Jokasta powiesiła się z rozpaczy. Edyp wziął ciało żony w ramiona i wyłupił sobie oczy jej złotą spinką. Zdruzgotany opuścił Teby w towarzystwie córki, Antygony. Dotarł do Kolonos, niedaleko Aten, gdzie zmarł, a władzę w Tebach objął Kreon.

Jean Auguste Dominique Ingres, „Edyp i Sfinks”, 1864 r., Muzeum Sztuki „Walters”, Baltimore, Stany Zjednoczone

Popularność mitu w kulturze europejskiej

Historia Edypa była jednym z najpopularniejszych mitów, do których chętnie sięgali poeci i pisarze. Z czasów starożytnych zachowały się jednak głównie tragedie. Najsłynniejsze z nich to tragedie Sofoklesa: "Król Edyp" i "Edyp w Kolonos", a także tragedia Seneki - "Edyp".Motyw króla, który bezwiednie wypełnia słowa przepowiedni był często używany takżew późniejszych epokach i podejmowali go m.in. Oskar Wilde, Konstandinos Kawafis czy Jean Cocteau.

Kompozytor Igor Strawinsky wykorzystał historię Edypa do stworzenia opery w języku łacińskim pt. "Król Edyp".

Ciekawostka

Francuski malarz Jean Giroust zatytułował swoje dzieło "Edyp w Kolonie" (1788). Taki sam tytuł nosi ostatnia tragedia Sofoklesa, wystawiona już po jego śmierci. Grecki twórca umieścił akcję w swej rodzinnej Kolonie (wiosce niedaleko Aten). Właśnie tam, zgodnie z tradycją, zmarł Edyp.

Jean-Antoine-Théodore Giroust, Edyp w Kolonie, 1788, Dallas Museum of Art

Dziękuję za uwagę!