Inny świat G. Herling-Grudziński

"Ręka w ogniu"

CZYLI POSTAWY WIĘŹNIÓW wobec rzeczywistości łagrowej w "Innym świecie" Gustawa herlinga - Grudzińskiego.

Gustaw Herling-Grudziński Inny świat. Zapiski sowieckie Więźnia można uważać za spreparowanego [...] dopiero wtedy, gdy widać już wyraźnie, jak jego osobowość rozpada się na drobne części składowe: pomiędzy skojarzeniami powstają luki, myśli i uczucia obluzowują się w swych pierwotnych łożyskach i klekocą jak w zepsutej maszynie, pasy transmisyjne łączące teraźniejszość z przeszłością obsuwają się z kół napędowych i opadają na dno świadomości, wszystkie dźwignie i przekładnie intelektu i woli zacinają się, strzałki w zegarach pomiaowych skaczą jak oszalałe od zera do maksimum i z powrotem. Źródło: Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat. Zapiski sowieckie, Kraków 2000, s. 154.

Twoje cele: Poznasz historię Michaiła Kostylewa oraz wskażesz motywacje działań bohatera. Zinterpretujesz wybrane fragmenty Innego świata Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego dotyczące postaw więźniów wobec rzeczywistości łagrowej. Opiszesz metody stosowane przez władze w sowieckich łagrach do zniewolenia więźniów. Określisz konsekwencje przebywania w sowieckim łagrze dla psychiki ludzkiej, odnosząc się do historii konkretnych bohaterów Innego świata Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego.

Pisane w latach 1948‑1950 wspomnienia łagrowe Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego dotyczą przede wszystkim przeżyć autora związanych z pobytem w sowieckich więzieniach oraz obozach pracy. Stanowią jeden z najwcześniejszych dokumentów łagrowej egzystencji udostępnionych szerokim kręgom czytelników na Zachodzie. Autor - narrator bada sposób funkcjonowania „łagrowej cywilizacji”, dokonując niemal naukowych analiz. Odsłania jej wewnętrzne mechanizmy, odrębny kodeks determinujący sposób myślenia oraz zachowania więźniów. Łagier oglądany z tej perspektywy staje się rodzajem totalitarnego społeczeństwa, które degraduje człowieczeństwo i zniewala ludzkie umysły. Relacja Herlinga‑Grudzińskiego skupia się jednak przede wszystkim na opisach, analizach oraz interpretacjach postaw, zachowań i emocji poszczególnych więźniów. Opowieści te stanowią punkt wyjścia do rozważań natury filozoficznej i psychologicznej oraz refleksji poświęconej ludzkiemu bytowaniu w nieludzkich warunkach. Herling‑Grudziński opisuje ludzi, dla których udręka obozowego życia ma często wymiar nie tylko fizyczny. Mowa tu m.in. o złamaniu woli życia, paradoksalnym poczuciu odzyskania wolności poprzez śmierć. Z drugiej strony czytelnik obserwuje ciągłą walkę tych ludzi o utrzymanie wiary, nadziei i miłości.

Zacznijmy od Kostylewa Wysłuchaj rozdziału "Ręka w ogniu"lub go przeczytaj, a następnie napisz plan historii Kostylewa opowiedzianej przez narratora. Zastanów się, dlaczego, Herling‑Grudziński tak wiele miejsca poświęcił właśnie temu człowiekowi. Zapisz swoje spostrzeżenia.

you can write a subtitle here

Odwołując się do pierwszej części rozdziału, omów sposób działania systemu sowieckiego (mechanizmy zniewolenia) oraz cele, do których dążył system.

Zapoznaj się z fragmentem "Innego świata" Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego. Nazwij oraz scharakteryzuj kolejne etapy przemiany, która dokonuje się w więźniu sowieckiego łagru. Nie cytuj. Gustaw Herling-Grudziński "Inny świat. Zapiski sowieckie" Czy można żyć bez litości? Obóz nauczy go, że można. Będzie z początku dzielił się ostatnią kromką chleba z więźniami bliskimi obłędu głodowego, będzie prowadził z pracy pod rękę chorych na kurzą ślepotę, będzie wzywał pomocy, gdy jego towarzysz odrąbie sobie na „lesopowale” dwa palce u ręki, będzie ukradkiem zanosił do Trupiarni zlewki z zupy i główki od śledzi; po paru tygodniach spostrzeże się jednak, że robi to wszystko nie z bezinteresownego odruchu serca, lecz z egoistycznego nakazu rozumu – próbuje ratować przede wszystkim siebie, a dopiero potem innych. Obóz, ze swoimi wewnętrznymi obyczajami i systemem utrzymywania więźniów tuż poniżej dolnej granicy człowieczeństwa, dopomoże mu w tym niemało. Czy mógł był przypuszczać, że można poniżyć człowieka do tego stopnia, aby budzić do niego nie litość, ale wstręt nawet wśród współwięźniów. Jakże litować się nad „kurzymi ślepcami”, gdy się ich widzi codziennie potrącanych kolbami karabinów i opóźniających powrót do zony, a potem spychanych niecierpliwie z wąskiej ścieżki obozowej przez więźniów spieszących do kuchni; jak odwiedzać Trupiarnię, pogrążoną w wiecznym mroku i zgniłym fetorze ekskrementów; jak dzielić się chlebem z głodnym, który już nazajutrz przywita cię w baraku obłąkanym i natarczywym spojrzeniem? Po dwóch lub trzech miesiącach takiej walki więzień usiłujący po Wielkiej Przemianie przerzucić ostatnim wysiłkiem woli linkę ratowniczą w unicestwioną na śledztwie przeszłość, poddaje się i po raz pierwszy słucha bez sprzeciwu utyskiwań na pryczy, że „barachło w trupiarni żre cudzy chleb, nie pracując”, „kurzy ślepcy zatarasowują wszystkie przejścia w obozie i obniżają wyrabotkę po zmroku”, a chorzy na obłęd głodowy powinni siedzieć w izolatorze, bo niedługo już zaczną kraść chleb. Miał więc rację sędzia śledczy, gdy mówił, że żelazna miotła sprawiedliwości sowieckiej zmiata do obozów jedynie śmiecie, a ludzie prawdziwie godni tego imienia potrafią dowieść, że popełniono w stosunku do nich omyłkę. Ostatnia nić pękła, wychowanie zostało skończone. Pozostaje już tylko eksploatacja taniej pracy przymusowej i jeżeli „pieriewospitannyj” więzień zdoła przeżyć osiem lub dziesięć lat katorgi niewolniczej, można go będzie bez chwili wahania posadzić za stołem sędziowskim naprzeciwko przyszłego oskarżonego, który zajmie kiedyś jego miejsce. Źródło: Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat. Zapiski sowieckie, s. 158–159.

Wyjaśnij, jakie postawy wobec rzeczywistości łagrowej przyjmują wskazani bohaterowie. Określ motywacje i konsekwencje ich decyzji.

Natalia Lwowna

Rusto Karinen (Fin)

Tania (śpiewaczka opery moskiewskiej)

Jakie skutki wywołała wojna w świadomości ludzi? Zapoznaj się z zestawieniem zawartym w tabeli i zredaguj krótką notatkę, w której ustosunkujesz się do poglądów Borowskiego i Herlinga - Grudzińskiego.

materiały WSiP

Słownik ambiwalentny (łac. ambi – obustronnie + valor – ważność, wartość) dwojaki, zawierający elementy przeciwstawne degradacja (łac. degradatio – obniżenie) karne przeniesienie na niższe stanowisko; pozbawienie albo obniżenie stopnia służbowego eksploatacja (fr. exploitation – użytkowanie, wyzysk) maksymalne wykorzystanie kogoś lub czegoś Kołyma - określenie największej grupy obozów pracy przymusowej położonych na północnym wschodzie ZSRS, w dorzeczu rzeki Kołymy; więźniowie określali to miejsce mianem „przeklętej wyspy” komsomoł - (ros. Kommunisticzeskij Sojuz Mołodioży) społeczno‑polityczna organizacja młodzieży radzieckiej kurza ślepota - choroba polegająca na osłabieniu widzenia w warunkach słabego bądź przyćmionego światła martyrologia - (łac. martyrologium – katalog, dzieje męczenników chrześcijańskich) cierpienie i męczeństwo narodu lub wyznawców jakiejś religii mistyczny - (gr. mystikós – tajemny) tajemniczy; oparty na atmosferze tajemniczości motto - (wł. – dowcip, powiedzonko) cytat z innego dzieła lub aforyzm umieszczany przed tekstem utworu; krótka myśl wyrażająca zasadę, którą się ktoś kieruje politgramota - poglądy polityczne narzucone przez kogoś jako jedynie poprawne; także krótki kurs podstawowych wiadomości politycznych spreparować - dobrać celowo sfałszowane fakty, dokumenty itp., aby kogoś oskarżyć bądź osiągnąć korzyść suwerenność - (fr. souverain – najwyższy) niezależność totalitaryzm - (łac. totus – cały, całkowity) system rządów charakterystycznych dla XX‑wiecznych państw, oparty na obowiązującej wszystkich obywateli ideologii i na nieograniczonej władzy jednej partii kontrolującej wszystkie aspekty życia obywateli transcendentny - (łac. transcendere – przekraczać) istniejący poza granicami bytu lub ludzkiego poznania trupiarnia - w łagrze określenie szpitala lub miejsca, w którym przebywali ciężko chorzy więźniowie zona - (łac. zona – strefa, pas, okolica) wydzielony obszar, strefa obozu zydel - (łac. sedeo – siedzieć, sedile – siedzenie, krzesło; niem. sidel) stołek, taboret

THANK YOU!