kl. 5 Temat: Potop XVII w.

historia kl.5

temat: potop - XVII w.

Podręcznik, str. 93 -97

OŚ CZASU

XVII

Sprawdź, jakie wydarzenia kryją się na osi czasu?

dwa najazdy

01

W połowie XVII w. Rzeczposolita musiała stawić czoła wrogom, którzy dążyli do zajęcia jej ziem. Najgroźniejszy okazał się najazd szwedzki. Król Karol X Gustaw zamierzał zdobyć wybrzeża Morza Bałtyckiego, by zamienić je w "wewnętrzne jezioro" Szwecji. Także władcy Moskwy - carowie - chcieli zagrabić ziemie państwa polsko - litewskiego. W 1654 r. wojska moskiewskie zajęły większość Ukrainy oraz Litwy, które wchodziły w skład Rzeczpospolitej. W lipcu 1655 r. do osłabionego juz państwa wkroczyły wojska szwedzkie. Królem Polski był wtedy syn Zygmunta III Wazy - Jan Kazimierz. Musiał uciekać za granicę, ponieważ szlachta poparła króla Szwedzki, ponieważ sądziła, że będzie lepszym królem oraz że odzyska Ukrainę i Litwę.

jasna góra

02

Szlachta szybko zrozumiała swój błąd. Już jesienią 1655 r. Szwedzi zaczęli rabować polskie miasta i wsie. W listopadzie oblegli klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie, by zagarnąć jego skarby. Klasztor był niewielką, ale solidną twierdzą, której broniło 160 żołnierzy i 20 dział. W jego murach zamknęli się też chłopi, mieszczanie, szlachta i oczywiście zakonnicy - łącznie kilkuset ludzi. Dowodził nimi przeor, to znaczy przełożony klasztoru, ojciec Augustyn Kordecki. Przeciwko obrońcom Jasnej Góry stanęlo ponad 3 tysiące żołnierzy armii szwedzkiej.

Obrona jasnej góry

03

Szwedom nie udało się pokonać obrońców Jasnej Góry ani ostrzałem z armat, ani próbą zrobienia podkopu i wysadzenia murów. Klasztor był dobrze przygotowany do odparcia oblężenia. Polacy urządzali nawet "wycieczki" z klasztoru, tzn. niespodziewanie atakowali szwedzki obóz. Wieść o oblężeniu Jasnej Góry rozeszła się po całym kraju i wywołała powszechne oburzenie. Zaczęły powstawać oddziały partyzanckie - tj. takie, które ukrywały się w lasach, korzystały z poparcia ludności kraju i atakowały wroga z zaskoczenia. Oddziały te ruszyły na ratunek Jasnej Górze. Szwedzi poczuli sie zagrożeni i po 40 dniach oblężenia, pod koniec grudnia 1655 r., wycofali się spod murów klasztoru.

koniec wojny

04

Atak na "Matkę Boską" wzbudził powszechną nienawiść do Szwedów. Chłopi, a po nich szlachta chwycili za broń. Rozpoczęła się wojna szarpana, tzn. partyzancka. Po mistrzowsku poprowadził ją Stefan Czarniecki. Atakował szwedzkie straże i oddziały zaopatrzenia, a potem szybko się wycofywał, żeby uniknąć walki z głownymi siłami. W początkach 1656 r. król Jan Kaziemirz wrócił do Polski. W lipcu Polacy odbili Warszawę. Mimo to wojna trwała do 1660 r. Dopiero wtedy (3 maja 1660) w Oliwie (na terenie Opactwa Cystersów) został podpisany traktat pokojowy pomiędzy Szwecją a Rzeczpospolitą kończący potop szwedzki. Także w 1660 r. Polacy i Litwini pokonali wojska moskiewskie, mimo to nie zołali odzyskać całej Ukrainy. Po tych wojnach Rzeczpospolita została straszliwie zniszczona i osłabiona.

"Potop bez wody"- 1655-1660

zadania do lekcji

1. Zapisz w zeszycie nr kolejny lekcji, datę i temat.
2. Na podstawie prezentacji lub tabelki z podręcznika (s.97) zapisz krótką notatkę do lekcji.
3. Wykonaj jedno wybrane ćwiczenie - zeszyt ćwiczeń.

Ruiny zamku Ogrodzieniec (Małopolska)

Zamek został zniszczony przez Szwedów podczas potopu, odbudowany przez Polaków - i znowu zniszczony przez Szwedów w 1702 r.

Dziękuję za uwagę i życzę miłego dnia :-)