Herbata

Skąd pochodzi herbata?

Zaraz po wodzie herbata jest najczęściej spożywanym przez nas napojem na świecie. Według legend chińskich podobno herbatę odkrył cesarz Szen-Nung, który żył w trzecim tysiącleciu przed naszą erą. Miał nakłonić swoich poddanych do picia wyłącznie przegotowanej wody. Jednego dnia postanowił ugotować ją w swoim ogrodzie i nagle przypadkiem do wrzątku wpadł mały listek z dzikiego herbacianego krzewu. Napar, który powstał zasmakował cesarzowi i od tamtej pory obyczaj picia herbaty miał być rozpowszechniony wśród ludu.

krzew herbaciany

HERBATA W EUROPIE

Po raz pierwszy z herbatą zetknęli się, w pierwszej połowie XVI wieku Rosjanie, w czasie podboju Syberii i kontaktów dyplomatycznych z Chinami. W Rosji herbatę tradycyjnie nazywa się czajem i przygotowuje się w samowarze, bez mleka, za to w postaci bardzo mocnego, intensywnego naparu.

Do Anglii herbata trafiła w 1658 za sprawą kupca Thomasa Garrawaya.

HERBATA W POLSCE

Do Polski dotarła około 1664 roku z Francji. Pierwsze wzmianki o herbacie pojawiają się w liście króla Jana II Kazimierza do żony Ludwiki Marii. Początkowo była traktowana jako ziele lecznicze i zwyczaj picia herbaty rozpowszechnił się dopiero w drugiej połowie XVIII wieku. Ze względu na wysoką cenę napój ten pity był jedynie na dworze królewskim, dworach magnackich oraz bogatej szlachty i mieszczan.

Co zawiera herbata?

Teina nazywana jest herbacianą kofeiną. Ten związek działa pobudzająco i orzeźwia. Mobilizuje do pracy centralny układ nerwowy, przez co stajemy się bardziej skłonni do wysiłku umysłowego: zapamiętywania i kojarzenia. Teina pobudza także pracę jelit. W herbacie zawarty jest też fluor, i to w dużych ilościach. To z wyciągów z herbacianych liści uzyskuje się ten związek używany w pastach do zębów. Fluor przeciwdziała próchnicy i wzmacnia kości. Trzeba jednak zaznaczyć, że w dużych ilościach może być toksyczny. Bardzo dużo cennych dla organizmu właściwości mają zawarte w herbacie związki zwane polifenolami. Uszczelniają naczynia krwionośne, a to dzięki aktywności witaminy P – rutyny.

Zobacz jak wygląda na praca na plantacji herbaty

Rodzaje herbat

Właściwości herbaty zależą od jej typu. Najpopularniejsza jest herbata czarna. Pobudza i odtruwa organizm, wzmacnia zęby i ma działanie bakteriobójcze. Producenci często wzbogacają ją owocami, kwiatami, wanilią czy rumem.

Czarną herbatę powinno się zalewać wrzącą wodą (100 °C). Najczęstszym błędem popełnianym podczas przyrządzania czarnej herbaty jest użycie wody o zbyt niskiej temperaturze. Herbatę powinno się zaparzać trzy do pięciu minut

Biała herbata charakteryzuje się największym stężeniem przeciwutleniaczy, dzięki czemu spowalnia procesy starzenia i poprawia wygląd skóry. Oprócz tego obniża ciśnienie, reguluje poziom cholesterolu, działa przeciwzapalnie, zapobiega miażdżycy i jest polecana w profilaktyce stresu.

Tę wykwintną herbatę parzyć można trzykrotnie w temperaturze 85 °C. Należy ją parzyć ok. 5–7 min., wtedy biała herbata zachowuje najlepsze wartości smakowe.

Żółta herbata jest w Europie prawie nieznana. Smakiem i aromatem jest zbliżona do herbaty zielonej najwyższej jakości i tak samo działa.

Żółtą herbatę podobnie jak białą można zaparzać wielokrotnie, wszystko zależy od preferencji smakowych przygotowującego. Kolejne parzenia powinny trwać dłużej niż pierwsze. Pierwsze parzenie może trwać od 1 do 3 minut. Temperatura powinna wynosić ok. 80 °C

Herbata czerwona zawiera najwięcej mikroelementów i kofeiny. Obniża poziom cholesterolu, poprawia pamięć, pomaga w walce z nadwagą, normalizuje ciśnienie, działa moczopędnie.

Uważa się, że herbata zielona jest najzdrowsza. Najlepiej oczyszcza z toksyn i powstrzymuje procesy starzenia. Chroni serce, ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, obniża poziom cholesterolu, normalizuje ciśnienie. Często jest aromatyzowana owocami i kwiatami.

Herbatę zieloną należy zalewać wodą o temperaturze od 60 °C do 80 °C w zależności od rodzaju herbaty. Parzyć należy do trzech minut, aby herbata nie nabrała gorzkiego posmaku. Te same liście można parzyć nawet do 3 razy, a najwartościowszym naparem jest zazwyczaj drugi. Pierwszy często jest wylewany.

Japońska ceremonia parzenia sproszkowanej, zielonej herbaty (matcha). Inaczej: sztuka ceremonialnego przyrządzania herbaty. Ceremonia ma podniosły, uroczysty charakter.

Pawilon ceremonii herbacianych

Tradycyjna ceremonia herbaciana odbywa się w specjalnym pawilonie usytuowanym w ogrodzie. Wszystkie jej elementy tworzą atmosferę spokoju i symbolizują oderwanie od świata zewnętrznego i codziennych spraw. Ceremonia przebiega w nastroju godności i skupienia, według ściśle przyjętych zasad.

Wszystkie jej elementy tworzą atmosferę spokoju i symbolizują oderwanie od świata zewnętrznego i codziennych spraw. Ceremonia przebiega w nastroju godności i skupienia, według ściśle przyjętych zasad. Przybywających gospodarz wita ukłonem przy furtce. Goście wchodzą do ogrodu i tu spacerują, podziwiając rośliny i kamienne kompozycje. Wszyscy spotykają się przy ogrodowej ławeczce, po to, aby wybrać "głównego gościa honorowego". Jest to osoba spośród zaproszonych, która uchodzi za najbardziej szanowaną i obeznaną z zasadami chakai. Jej rolą jest zadbanie – wraz z gospodarzem – o atmosferę spotkania oraz służenie przykładem. Goście przed przejściem do pawilonu na dłuższą chwilę zatrzymują się przy źródełku, gdzie każdy uczestnik chanoyu za pomocą drewnianego czerpaka nabiera wody i myje nią ręce oraz płucze usta. Czynność ta musi być pełna skupienia, wszyscy w symboliczny sposób oczyszczają ciało i ducha. Do pawilonu wchodzi się przez nieduży otwór. Ma on wymiary 80 × 70 cm, więc każdy wchodzący musi kucnąć i niemal się wczołgać do środka. Wejście to symbolizuje równość wszystkich uczestników ceremonii. Ceremonia odbywa się w pomieszczeniu, które nazywa się chashitsu. Znajduje się tam specjalna wnęka o nazwie tokonoma, przeznaczona do eksponowania wiszącego na ścianie kakemono (pionowy obraz z wykaligrafowaną sentencją lub samą kaligrafią sentencji buddyjskiej) oraz wazy (hanaire) na kwiaty. Są one starannie dobierane, pod kątem prostoty i elegancji oraz w zgodzie z porą roku. Goście siadają na tatami. W pomieszczeniu nie ma mebli i zbędnych przedmiotów, aby nic nie rozpraszało uwagi uczestników ceremonii.

Tradycja picia herbaty w Anglii

Chyba większość z nas słyszała o angielskiej tradycji five o’clock’ i prawdziwego zamiłowania wyspiarzy do herbaty. W angielskich sklepach herbatę można było zakupić już w latach 60-tych XVII wieku. Do popularyzacji tego napoju przyczyniła się portugalska księżniczka Katarzyna Berganza, małżonka Karola II Stuarta. Początkowo ceremonia picia herbaty była przeznaczona wyłącznie dla arystokracji, dlatego stała się symbolem elit. Dzisiaj znany zwyczaj parzenia herbacianego naparu o 5-tej, rozpowszechniony został w XIX wieku, a zrodził się z potrzeby zatrzymania łaknienia między lunchem a kolacją.

Niezwykle oryginalną tradycją Anglików jest łączenie herbaty z mlekiem. Jak przygotować taki napój? Najpierw wlewamy mleko do filiżanki, a dopiero później zaparzoną herbatę. Nigdy na odwrót! Anglicy są przekonani, że jedynie taka hierarchia jest gwarancją wyjątkowego smaku i aromatu.