System semiprezydencki

System semiprezydencki we Francji

System semiprezydencki (inaczej system półprezydencki lub parlamentarno-prezydencki) – forma rządów pośrednia między systemem parlamentarnym a prezydenckim, dzisiaj funkcjonująca m.in. we Francji. Za jego twórców uznaje się Charles'a de Gaulle'a i Georges'a Pompidou.

Charles de Gaulle

Georges Pompidou

Od momentu przyjęcia ustawy zasadniczej w 1958 roku we Francji panował system mieszany, który charakteryzował się zarówno cechami systemu rządów parlamentarnych jaki i modelu rządów prezydenckich. W 1962 roku zostały wprowadzone bezpośrednie i powszechne wybory prezydenckie, co sprawiło, że Zgromadzenie Narodowe utraciło status jedynego reprezentanta narodu.

Od tamtej reformy konstytucji we Francji funkcjonuje system półprezydencki, który charakteryzuje się dominującą pozycją prezydenta w strukturze naczelnych organów państwa oraz występowaniem dwuczłonowej władzy wykonawczej.

Cechy

-Forma rządów we Francji charakteryzuje się specyficznymi rozwiązaniami, które mają na celu ograniczenie przewagi władzy ustawodawczej nad pozostałymi władzami.-Występuje dualizm władzy wykonawczej, czyli sprawują ją prezydent i rząd z premierem na czele.-Prezydent odpowiada za politykę zagraniczną państwa i jego bezpieczeństwo oraz jest zwierzchnikeim sił zbrojnych. Ma prawo weta wobec ustaw uchwalonych przez parlament. Może również przedterminowo rozwiązać parlament, mimo że sam nie jest politycznie uzależniony od decyzji organu ustawodawczego. -Charakterystczne dla tego systemu jest to, że rząd ponosi odpowiedzialność polityczną zarówno przed parlamentem, jak i przed głową państwa. -----------------------------------

Prezydent pełni funkcję głowy państwa i ma konstytucyjną przewagę ustrojową nad innymi organami.

Rząd sprawuje przede wszytkim władzę wykonawczą. Jest on uprzywilejowany w zakresie prawodawstwa, ponieważ posiada inicjatywę ustwodawczą, a jego projekty aktów prawnych mają pierwszeństwo przed projektami parlamentu.

Władzę ustawodawczą sprawuje parlament, choć na mocy konstytucji może on przekazać pewne kompetencje rządowi.

Władza ustawodawcza

We Francji funkcjonuje dwuizbowy parlament, na który składa się Zgromadzenie Narodowe, czyli izba niższa, oraz Senat, czyli izba wyższa.

Zgromadzenie Narodowe odgrywa ważna rolę w procesie ustawodawczym. Liczy ono 577 członków. Deputowani są wybierni w głosowaniu powrzechnym, bezpośrednim i większościowym w jednomandatowych okręgach wyborczych na 5 lat.

Senat jest jedynie ciałem doradczym o niewielkich prerogatywach, składa sie z 348 osób, które wybierane są w wyborach pośrednich przez kolegia wyborcze w departamentach. Kadencja setorów trwa 6 lat, jednak co 3 lata wymieniana jest połowa składu izby wyższej.

Władza wykonawcza

Prezdent wynacza premiera i innych członków rządu, którzy są przed nim odpowiedzialni i mogą zostać przez niego zdymisjowani. Przewodniczy również posiedzeniom rządu przez co może wpływać jego decyzje. Głowa państwa wybierana jest w wyborach powszechnych bezwzględną większością głosów, a jego kadencja trwa 5 lat.

. Rząd jest powoływany przez Prezydenta, który najpierw obsadza stanowisko premiera, a następnie na jego wniosek powołuje pozostałych członków rządu. Istotne przy tym jest to, że powołany przez Prezydenta rząd nie ma obowiązku ubiegania się o inwestyturę parlamentu (udzielenie mu wotum zaufania). Rząd musi również posiadać większość parlamentarną, przez co ponosi odpowiedzialność polityczną zarówno przezd prezydentam, jak i przed Zgromadzeniem Narodowym.

Rada Konstytucjyna

Zasada niepołączalności

Organ ten pełni ważną funkcję we francuskim systemie politycznym bowiem ma on w założeniu ograniczyć znaczenie Zgromadzenia Narodowego. Do jej zadań należy badanie zgodności z konstytucją ważnych ustaw i regulaminów wewnetrznych obu izb parlamentu. Decyzje tego oraganu są ostateczne i nieodwołalne. Składa się z 9 osób wyłanianych na 9-letnią kadencję. Prezydent,Senat oraz Zgromadzenie Narodowe powołują po trzech członków.

Zgodnie z nią członkowie rządu nie mogą łączyć swojej funkcji z madatem poselskim. W związku z tym ministrami zostają pracownicy administracji państwowej niezwiązani z działalnością parlamentu.

Silna pozycja władzy wykonawczej we francuskim rządzie może doprowadzić do mariginalizacji Zgromadzenia Narodowego, czyli tzw. wykluczenie oraz lekceważenie parlamentu.