សង្ខេបមេរៀន គីមីវិទ្យា

CHEMISTRY grade 10 ជំពូក1 មេរៀនទី1 ទ្រឹស្ដីអាតូម

CL E : Kem Deborah Choem MuyEn Sorn Sreylin Nov SingJu

1.មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃទ្រឹស្ដីអាតូម នៅប្រហែល400ឆ្នាំមុន​ គ.ស ទស្សនវីទូក្រិច​ ដេម៉ូគ្រីត បានលើកឡើងនូវទ្រឹស្ដីដែលចែងថា ៉គ្រប់វត្ថុទាំងធសើបង្កឡើងដោយភាពល្អិតតូចបំផុតដែលមិនអាចបំបែកបានហៅថា អាតូម”។

1.1.ច្បាប់រក្សាម៉ាស ពំនោលច្បាប់:​​ “ក្នុងប្រតិកម្មគីមី ម៉ាសនៃអង្គធាតុប្រតិករស្មើនឹងម៉ាសនៃអង្គធាតុកកើត” ។ មានន័យថា គ្រប់បំលាស់ប្តូររូបឬគីមីពុំមានបម្រែបម្រួលម៉ាសនៃរូបធាតុទេ។ 1.2.ច្បាប់សមាមាត្រកំណត់ ពំនោលច្បាប់​ “អង្គធាតុសុទ្ធនីមួយៗមានភាគផ្សំ (ធាតុគីមី)​​ ឋិតក្នុងសមាមាត្រជាម៉ាសកំណត់ហើយថេរជានិច្ច​​​”។ 1.3.ច្បាប់ពហុសមាមាត្រ ពំនោលច្បាប់ “នៅពេលធាតុគីមីពីរចូលផ្សំគ្នា​​ បង្កើតបានជាសមាសធាតុពីរឬ​ច្រើននោះផលធៀបម៉ាសរវាងធាតុទី2​ដែលផ្សំនឹងមា៉សមួយដូចគ្នានៃធាតុទី1ជាចំនួនគត់តូច។

2.ទ្រឹស្ដីអាតូមរបស់ដាល់តុន នៅឆ្នាំ 1803 ដាល់តុន បានចេញនូវទ្រឹស្ដីអាតូមដែលមាន5ចំណុច: -គ្រប់ធាតុទាំងអស់ផ្សំឡើងដោយភាគល្អិតតូចៗហោថាអាតូម។ -អាតូមនៃធាតុតែមួយមានម៉ាស​ ទំហំ ​និងលក្ខណ:ដូចគ្នា។ -គេមិនអាចបំបែក បំផ្លាញអាតូមបានទេ។ -អាតូមនៃធាតុផ្សេងគ្នា ចូលផ្សំគ្នាតាមផលធៀបជាចំនួនគត់។ -ក្នុងពេលប្រតិកម្មគីមី អាតូមអាចចូលផ្សំគ្នា ផ្តាច់ចេញពីគ្នា ឬ​តម្រៀបសាជាថ្មី។

ជំពូក១ មេរៀនទី២ ទម្រង់អាតូម

01 អាតូម

03 ទម្រង់អាតូម

02 ភាគល្អិតបង្កតូម

Lorem ipsum dolor sit

អាតូម​បង្កឡើងដោយ៖-ប្រូតុង មានបន្ទុកអគ្គិសនីវិជ្ជមាន -ណឺត្រុង មានបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាន -អេឡិចត្រុង មានបន្ទុកអគ្គិសនីអវិជ្ជមាន

អាតូមមានពីរផ្នែកគឺនៅចំកណ្ដាលជាណ្វៃយ៉ូ និងខាងក្រៅជាពពកអេឡិចត្រុង 1,1វិមាត្រអាតូម កាំរបស់អាតូមធំជាងគេគឺសេស្យូម និងមានប្រាំំពីរដងនៃអាតូមដែលតូចជាងគេគឺអ៊ីដ្រូសែន។ 1,2វិមាត្រណ្វៃយ៉ូ ណ្វៃយ៉ូ មានកាំប្រហែល10^-15m

1 ណ្វៃយ៉ូ ភាគល្អិតប្រូតុងនិងណឺត្រុងស្ថិតក្នុងណ្វៃយ៉ូ មានបន្ទុក(+) 2 អេឡិចត្រុង ផ្លាស់ទីជុំវិញណ្វៃយ៉ូ មានបន្ទុក(-)

Lorem ipsum dolor sit

06​ ស្រទាប់អេឡិចត្រុងនៃអាតូម

05 អ៊ីសូតូប

04 អត្តសញ្ញាណធាតុ

Lorem ipsum dolor sit

+ ណ្វៃុយ៉ូអាតូមនីមួយៗមានចំនួនប្រូតុង(Z) និងចំនួននុយក្លេអុង(A) ចំនូននុយក្លេអុង(A)​ ឬម៉ាសអាតូម(A)ជាចំនួនសរុបនៃប្រូតុង និងណឺត្រុងនៃអាតូមរបស់ធាតុ។

អ៊ីសូតូបជាអាតូមនៃធាតុតែមួយដែលមានណឺត្រុង ខុសគ្នាតែមួយ ក្រៅពីនេះដូចគ្នាទាំងអស់

អាតូមមានស្រទាប់អេឡិចត្រុងពង្រាយដែលអាចដាក់អេឡិចត្រុងបានអតិបរិមារ2n^2 ដែលnជាចំនួនស្រទាប់។ -k , n=1 អេឡិចត្រុងអតិបរិមារ 2x1^2 = 2 -L, n=2 អេឡិចត្រុងអតិបរិមារ 2x2^2 = 8 -M, n=3 អេឡិចត្រុងអតិបរិមារ 2x3^2 = 18 *អេឡិចត្រុងវ៉ាឡង់ គីជាស្រទាប់ដែលនៅខាងក្រោយបង្អស់

Lorem ipsum dolor sit

Lorem ipsum dolor sit

មេរៀ​នទី១ លក្ខណះនៃតារាងខួប

Lorem ipsum dolor sit amet

3.ទីតាំងលោហ:និងអលោហ:ក្នុងតារាងខួប ធាតុគីមីទាំងអស់ក្នុងតារាងខួរចែកចេញជា2គឺលោហ:និងអលោហ:។ +លោហ: -ជាអង្គធាតុរឹងនៅសីតុល្ហាភាពធម្មតា(លើកលែងតែបារត) -ចំណុចរលាយ និងរំពុះខ្ពស់(លើកលែងតែលោហ:ក្រុម1) -ចម្លងកម្ដៅនិងអគ្គិសនីបានល្អ -មានផ្លេកលោហ:អាចផែជាសន្លឹកឬជាហូតជាលួសបាននិងមានកម្លាំងខ្លាំងទប់នឹងតំណឹងបាន -ផ្ដល់ឧស្ម័នអុីដ្រូសែនពេលប្រតិកម្មជាមួយអង្គធាតុរាវ -ជាសមាសធាតុអុីយ៉ុងភាគច្រើន -ជាធម្មតាអុលសុីតរបស់វាជាអុលសុីតបាសឬអំផូទែ -អុីយ៉ុងមានបន្ទុកវិជ្ជមាន(កាចុង) +អលោហ: -ជាឧស្ម័ន(លើកលែងតែ Br S I C B Si ) -ចំណុចរលាយនិងរំពុះទាប(លើកលែងតែ B,c,si) -ចម្លងកម្តៅនិងអគ្គិសនីខ្សោយ(លើកលែងតែ កាបូន&ក្រាភីត) -ស្រអាប់​ ទន់ និងមិនអាចហូតជាលួសឬផែជាសន្លឹកបាន -មិនបង្កើតឧស្ម័នអុីដ្រូសែនពេលមានប្រតិកម្មជាមួយអាសុីត -ជាសមាធាតុកូវា៉ឡង់ភាគច្រើន -ជាធម្មតាអុកសុីតរបស់វាជាអុកសុីតអាសុីតឬណឺត -អុីយ៉ុងមានបន្ទុកអវិជ្ជមាន(អាញ៉ុង)។

2.ក្រុមនិងខួប 2.1.ជួរឈរឬក្រុម នៅក្នុងតារាងខួបគេតម្រៀបធាតុគីមីតាមលំដាប់កើនឡើងនៃចំនួនប្រូតុង(លេខអាតូម)។ជួរឈរឬបន្ទាត់ឈរក្នុងតារាង ខួបហៅថា«ក្រុម»។ធាតុដែលឋិតនៅក្នុងក្រុមជាមួយគ្នាមានចំនួនអេឡិចត្រុងស្រទាប់ក្រៅដូចគ្នាហៅថា «អេឡិចត្រុងវ៉ាឡង់»។ធាតុគីមីទាំងអស់ក្នុងតារាងខួបចែកចេញជា8ក្រុមនិងក្រុមលោហះឆ្លង។ 2.2.ជួរដេកឬខួប នៅក្នុងតារាងខួបបន្ទាត់ដេកឬជួរដេកហៅថា«ខួប»។តារាងនេះចែកចេញចា7ខួបហើយលេខលំដាប់ខួបសម្រាប់ សម្គាល់ចំនួនស្រទាប់អេឡិចត្រុងរបស់ធាតុ។បើធាតុមួយឋិតក្នុងខួបលេខ3មានន័យថាធាតុនោះមាន3ស្រទាប់អេឡិចត្រុង។

1.អំបូរនៃធាតុគីមី តារាងខួបនៃធាតុគីមី គឺជាតារាងចំណែកថ្នាក់នៃធាតុ។ ធាតិគីមីមានលក្ខណៈស្រដៀងអាស្រ័យដោយលក្ខណៈរូបដូចជា : ភិនភាគខាងក្រៅ ភាពរូប ដង់ស៊ីតេ ពណ៌ ក្លិន ចំណុចរលាយ និងរំពុះ…និងលក្ខណៈគីមីប្រតិកម្មជាមួយធាតុផ្សេងៗ។ ធាតុគីមីទាំងអស់នៅក្នុងតារាងខួបត្រូវបានរៀបចំតាមក្រុមឬអម្បូរនៃធាតុគីមី។ *លោក ឌីមេទ្រី មិនដេលីយេវ (1834-1907) គឺជាអ្នកបង្កើតតារាងខួបមុនគេ។

មេរៀនទី២ សិក្សាធាតុតាមក្រុម

តារាងខួបគីមីមាន8ក្រុមធាតុគីមីតែយើងសិក្សាតែ4ក្រុមគឺ លោហះអាល់កាឡាំង ក្រុមអាឡូសែន ក្រុមឧស្ម័នកម្រ និងក្រុមលោហះឆ្លង។

02ក្រុមអាឡូសែន

Lorem ipsum dolor sit

03ក្រុមឧស្ម័នកម្រ

01ក្រុមលោហះអាល់កាឡាំង

04ក្រុមលោហះឆ្លង

អាឡូសែនជាអលោហះសកម្មខ្លាំងហើយថយចុះពីលើចុះក្រោម។ធាតុទាំងអស់នៅក្នុងក្រុមនេះប្រតិកម្មជាមួយអំបិលភាគ ច្រើន។

ក្រុមនេះស្ថិតនៅជួរឈរទីមួយ ក្រុមខាងឆ្វេងនៃតារាងខួប។លោហះនេះមាន6ធាតុគឺ លីចូម​(Li) សូដ្យូម(Na) ប៉ូតាស្យូម(K) រុយប៊ីដ្យូម(Rb)​ សេស្យូម(Cs)និងប្រង់ស្យូម(Fr)

3.1.លក្ខនះទូទៅវាជាធាតុអសកម្មខ្លាំងព្រោះស្រទាប់ក្រៅបង្អស់របស់វាមានអេឡិចត្រុង8(ឆ្អែតអេឡិចត្រុង)។ឧស្ម័នទាំងអស់នៅក្នុងក្រុម ឧស្ម័នកម្រ ជាឧស្ម័នគ្មានពណ៍ហើយមានចំណុចរលាយនិងរំពុះទាប។ 3.2.បម្រើបម្រាស់ អេល្យូម នេអុង អាកុង​ ជាឧស្ម័នកម្រដែលគេនិយមប្រើជាងគេ។អាកុងគេប្រើនៅក្នុងអំពូលភ្លើងមូល។នេអុងប្រើនៅក្នុង អំពូលភ្លើងផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម។អេល្យូមប្រើនៅក្នុងបាឡុងតូចៗនិងយានអាវកាសទំនើបព្រោះវាមានដង់សុីតេទាប។

​ លោហះគឺជាក្រុមលោហះដែលឋិតនៅក្នុងផ្នែកកណ្តាលនៃតារាងខួប។

06

4.1.លក្ខណះរូប-រឹង ស្វិត មាំ និង​ ភ្លឺ មិនអាចកាត់វានឹងកាំបិតបានទេ -ចំណុចរលាយខ្ពស់លើកលែងតែបារតចេញ -អាចផែនិងហូតជាលួសបាន -ចម្លងកម្តៅនិងអគ្គិសនីបានល្អ

05

+ info

Lorem ipsum dolor sit

Lorem ipsum dolor sit amet

2.1.លក្ខណះរូបក្រុមអាឡូសែនសុទ្ធតែជាអលោហះ។ធាតុទាំងអស់សុទ្ធតែជាធាតុពុល។ -ក្លរ ជាឧស្ម័នពណ័ត្រួយចេក -ប្រូម ជាអង្គធាតុរាវពណ័ក្រហមត្នោតងាយហើរ -អុីយ៉ូត ជាអង្គធាតុរឹងពណ៍ស្វាយ 2.3.លក្ខណះគីមី ប្រតិកម្មជាមួយលោហះ អាឡូសែនមានប្រតិកម្មយ៉ាងខ្លាំងជា មួយលោហះបង្កើតបានជាលោហះ។ ប្រតិកម្មជំនួស អាឡូសែនដែលសកម្មខ្លាំងអាចជំនួសអាឡូសែនដែលមិនសូវសកម្ម។

1.1លក្ខណះរូប-ជាលោហះសកម្មខ្លាំង -ចម្លងកម្តៅនិងអគ្គិសនីបានល្អ -ទន់អាចកាត់ឬចិតនឹងកាំបិតបាន -ស្រាលជាងលោហះដទៃមានដង់សុីតេនិងចំណុចរលាយទាប 1.2.លក្ខណះគីមី លោហះអាល់កាឡាំងជាលោហះសកម្មខ្លាំងហើយកើនឡើងពីលើចុះក្រោមព្រោះអាតូមកាន់តែធំស្រទាប់អេឡិចត្រុង កាន់តែកើន។លោហះនេះបង្កើតជាអុីយ៉ុងវិជ្ជមាន

4.2.លក្ខណះគីមី សកម្មភាពរបស់លោហះឆ្លងខ្សោយជាងលោហះអាល់កាឡាំងខ្លាំងណាស់។ -បម្រែបម្រួលវ៉ាឡង់ -អុីយ៉ុងកុំផ្លិច -ពណ៍របស់សមាសធាតុ -លក្ខណះកាតាលីករ 4.3.បម្រើបម្រាស់ លោហះឆ្លងភាគច្រើនប្រើនៅក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃដូចជានៅក្នុងផ្ទះបាយ សាលារៀនជាដើម។ភាពស្វិតរបស់វាគេអាចយក មកប្រើប្រាស់ក្នុងការសាងសង់អគារនិងសំណង់ផ្សេងៗ។

+ info

Lorem ipsum dolor sit