Łemkowie

Łemkowie

Magda Zalewska, Ola Gryz,Tomek Piątkowski,Nadia Mariak

Przyjechałeś w okolice Bieszczad na wycieczkę oprowadzającą po wsi zamieszkanej przez Łemków w celu dowiedzenia się więcej o tej grupie etnicznej.

Witamy na wycieczce,

podczas której dowiecie się m. in.: o pochodzeniu,języku czy religii Łemków.

Zaczniemy od tego, że Łemkowie to wschodniosłowiańska mniejszość narodowa, składająca się z narodu Rusińskiego(kilku grup etnicznych Słowian), a ich pierwotnym miejscem zamieszkania jest obszar Łemkowszczyzny. Głównie obszar województwa podkarpackiego, małopolskiego i śląskiego.

Ludność łemkowska jest jedną z czterech uznanych prawnie mniejszości etnicznych w Polsce. W 2011 roku narodowość łemkowską zadeklarowało 10 531 osób i uznawana jest za odrębną autochtoniczną mniejszość narodową na Słowacji, w Czechach, Węgrzech, Rumunii, a także w Bośni i Hercegowinie, Serbii oraz Chorwacji.

A co jeśli chodzi język łemkowski?

Podstawową część słownictwa łemkowskiego stanowią w większości wyrazy z języka ukraińskiego, bądź też dialektyzmy zachodnioukraińskie. W pozostałej części słownictwa gwar łemkowskich istnieją zapożyczenia z języka polskiego i słowackiego, a także rumuńskiego i węgierskiego.

Czy używa się tego języka gdzieś indziej niż tylko w mowie potocznej?

-Oczywiście. Język łemkowski jest obecny w życiu publicznym, np.: na tablicach z dodatkowymi nazwami miejscowości, procesie dydaktycznym, wydaniach książkowych, łemkowskim życiu kulturalnym, a także w mediach, radiu internetowym, na stronach internetowych. Język obecny jest także w życiu liturgicznym, pomocniczo używany jest w kościołach greckokatolickim i prawosławnym. Jak o kościele mowa Aleksy opowie wam o tym jak wygląda religii łemków.

Ludność tworząca Łemkowszczyznę ze względu na swoje pochodzenie była wyznania prawosławnego. Do XVII wieku była to południowo-zachodnia część przemyskiej eparchii prawosławnej. Łemkowie byli i są głęboko religijni. Jednak głęboka wiara, nie przeszkadzała im, utrzymywać wierzeń starszych, stanowiących odrębną, zamkniętą w sobie całość. Należą do nich przede wszystkim ślady dawnego kultu i czci oddawanej najważniejszym elementom przyrody: ognia, wody, wiatru i in.

Łemkowie tak jak wszyscy chrześcijanie wschodni, uroczyście obchodzili zwyczaje doroczne, Weczirki i Światyj Weczer, Święto Jordanu, Wielkanoc czy Zielone Świątki i Kupałę.

W Wecziriki , czyli Wieczornice - wspólnie spędzano wieczory przy pracy, szczególnie jesienią i w zimie.

Światyj Weczer to Wigilia Bożego Narodzenia-składa się z 12 dań,Ludność łemkowska bardzo często obchodzi podwójne Boże Narodzenia.

W Święto Jordanu miał miejsce obrzęd święcenia wody na pamiątkę Chrztu Pańskiego, Jezusa Chrystusa, w Jordanie. Wielkanoc – poprzedzał Wielki Post w trakcie, którego uroczystości Wielkiego Tygodnia inaugurowała Kwitna Nedila.

Już opowiadam!

Z czego się składają stroje Łemków?

Strój kobiecy składa się z koszuli z lnianego płótna – zwaną „Oplicza”. Spódnicy zwanej „Kabaty”.Na nogi kobiety ubierały kierpce mocowane przy pomocy wełnianej „Nawołoky”.Ubiór wierzchni stanowił gorset szyty z czerwonego lub niebieskiego sukna, na ramiona zarzucano tzw. „płachtę” lub „rańtuch” a głowę okrywano chustami złożonymi wzdłuż i związanymi pod brodą.

Strój męski składa się z Koszuli szytej z samodziałowego płótna, spodni – są ich trzy rodzaje „gaczy”, „nohawky” i „chołoszni”.Ubiór wierzchni letni stanowiła kamizelka bez rękawów i kołnierza zwana „łajbyk”. Właściwe odzienie wierzchnie stanowiła „hunia” – kurtka z białego lub brązowego sukna. Uzupełnieniem męskiego stroju był skórzany pas oraz kapelusz „uherski”

Dziękujemy za udział w wycieczce!