Imiesłowy

Temat: Poznajemy imiesłowy, czyli nieosobowe formy czaswonika.

opracowała Monika Staniszewska

Źródło: podręcznik "Miedzy nami" GWO

Imiesłowy to formy fleksyjne czasownika, tworzone od osobowych form czasownika. Wyróżniamy imiesłowy przymiotnikowe i przysłówkowe.

Zaznaczone w tekście wyrazy są imiesłowami. Czy potrafisz powiedzieć, od jakich czasowników pochodzą? Spróbuj!

Źróło: "Władcy słów" GWO

1. Imiesłowy przymiotnikowe

jaki? myślący, przeczytany

Imiesłowy przymiotnikowe - odpowiadają na pytania przymiotnika: jaki? jaka? jakie? i odmieniają się tak jak przymiotnik - przez przypadki, liczby i rodzaje. W odróżnieniu od przymiotników nie nazywają cech stałych, lecz informują o wykonywanej czynności, dlatego są formami czasownikowymi, np:

przymiotnik: czytelny (napis)

imiesłowy: czytający (człowiek) czytana (książka)

Imiesłowy przymiotnikowe dzielimy na

jaki? jaka? jakie?

czynne

bierne

pisany, zaśpiewana ukryte

piszący śpewająca ukrywające

Jak tworzymy imiesłowy przymiotnikowe czynne?

końcówkę fleksyjną odrzucamy

bierzemy temat

dodajemy przyrostek

czytający

- ący

czytają

3. osoba l. mn. czas teraźniejszy

przyrostek

imiesłów przymiotnikowy czynny

odmiana przez przypadki imiesłowów przymiotnikowych

piszący, pisanapiszącego, pisanejpiszącemu, pisanej piszącego, pisaną z piszącym, z pisaną o piszącym, o pisanej O, piszący (chłopcze), O, pisana (książko)

Mianownik Dopełniacz Celownik Biernik Narzędnik Miejscownik Wołacz

kto? co?kogo? czego?komu czemu? kogo? co? z kim? z czym? o kim? o czym? O!

Od jakich czasowmików tworzymy imiesłowy przymiotnikowe czynne?

Imiesłowy przymiotnikowe czynne oznaczają czynność trwającą, niezakończoną, więc tworzymy je tylko od czasowników niedokonanych.

Subtitle

Jak tworzymy imiesłowy przymiotnikowe bierne?

końcówkę fleksyjną odrzucamy

bierzemy temat

dodajemy przyrostek

czytany odkryty

- ny - ty

czytał

odkrył

przyrostek

imiesłów przymiotnikowy bierny

3. osoba l. poj. czas przeszły

Od jakich czasowników tworzymy imiesłowy przymiotnikowe bierne?

Imiesłowy przymiotnikowe bierne nazywają właściwości, które są skutkiem czyjegoś działania. Służą do tworzenia strony biernej czasowników, zatem możemy je tworzyć tylko od czasowników przechodnich, czyli takich, które oprócz strony czynnej mają też bierną i są to zarówno czasowniki dokonane, jaki i niedokonane.

Subtitle

2. Imiesłowy przysłówkowe

jak? kiedy? myśląc, przeczytawszy

Imiesłowy przysłówkowe

jak? kiedy?

uprzednie

współczesne

co robiąc?

co zrobiwszy?

pisząc śpewając ukrywając

napisawszy, zaśpiewawszy zjadłszy

Imiesłowy przysłówkowe są nieodmienne

Jak tworzymy imiesłowy przysłówkowe uprzednie?

końcówkę fleksyjną odrzucamy

bierzemy temat

dodajemy przyrostek

przeczytawszy zjadłszy

- wszy - łszy

przeczytał

zjadł

przyrostek

imiesłów przysłówkowy uprzedni

3. osoba l. poj. czas przeszły

Jak powstają imiesłowy przysłówkowe uprzednie?

Imiesłowy przysłówkowe uprzednie informują o czynności już wykonanej (uprzedniej), zatem tworzymy je tylko od czasowników dokonanych.

- Przyrostek -wszy występuje po temacie zakończonym na samogłoskę: zrobiwszy, napisawszy, zawoławszy

- Przyrostek -łszy występuje po temacie zakończonym na spółgłoskę: zjadłszy, uciekłszy, pomógłszy

Jak tworzymy imiesłowy przysłówkowe współczesne?

końcówkę fleksyjną odrzucamy

bierzemy temat

dodajemy przyrostek

czytając

czytają

- ąc

3. osoba l. mn. czas teraźniejszy

przyrostek

imiesłów przysłówkowy współczesny

Od jakich czasowników tworzymy imiesłowy przysłówkowe współczesne?

Imiesłowy przysłówkowe współczesne informują o czynności wykonywanej równocześnie z inną czynnością, niezakończonej, zatem możemy je tworzyć tylko od czasowników niedokonanych.

Przepisz do zeszytu

Imiesłowy

przymiotnikowe

przysłówkowe

śpiewający

zaśpiewawszy

śpiewany, zaśpiewany

śpiewając

czynne -ący -ąca -ące

bierne -ny, -na, -ne -ty, -ta, -te

współczesne -ąc

uprzednie -łszy, -wszy

tworzymy od czasowników niedokonanych

tworzymy od czasowników dokonanych

tworzymy od czasowników niedokonanych

tworzymy od czasowników przechodnich

Sprawdź się!

Sprawdź się!

dziękuję za uwagę!

Monika Staniszewska

dziękuję za uwagę!

Do wydruku:

Monika Staniszewska

dziękuję za uwagę!

Monika Staniszewska