Quo vadis

Henryk Sienkiewcz "Quo vadis"

1. Temat: Pierwsze spotkanie z lekturą "Quo vadis" i jej autorem.

2. Temat: Świat przedstawiony w powieści Henryka Sienkiewicza.

3. Temat: Świat pogan i świat chrześcijan w powieści "Quo vadis".

4. Temat: Miłość Winicjusza i Ligii – anachronizm czy niedościgły ideał?

5. Temat: Na ulicach i w zaułkach starożytnego Rzymu.

6. Temat: Co jest miarą człowieczeństwa w człowieku?

7. Temat: Która z bohaterek powieści jest najbliższa mojemu ideałowi piękna?

8. Temat: Czy Winicjusz może zaimponować współczesnemu czytelnikowi?

9. Temat: "Quo vadis" jako arcydzieło na miarę Nobla.

Temat: Pierwsze spotkanie z lekturą "Quo vadis" i jej autorem.

Henryk Sienkiewicz (1846-1916)

• urodził się w 1846 r., pochodził z niezamożnej rodziny ziemiańskiej;
• w latach 1866-1871 studiował w Warszawie, pracował także jako dziennikarz;
• w 1876 r. wyjechał na dwa lata do Stanów Zjednoczonych, spędził też rok w Paryżu;
• pisał powieści historyczne - najbardziej znane to: ,,Potop", ,,Ogniem i mieczem" oraz ,,Pan Wołodyjowski", tworzące ,,Trylogię" (powstawały one w latach 1884-1888), a także ,,Krzyżacy";
• w 1895 r. po raz pierwszy wydano jego powieść ,,Quo vadis";
• tworzył także nowele (np. ,,Latarnik", ,,Janko Muzykant");
• w 1905 r. otrzymał Literacką Nagrodę Nobla
• za całokształt twórczości;
• zmarł w 1916 r. w Szwajcarii.

Geneza utworu

Zanim Sienkiewicz przystąpił do pisania ,,Quo vadis", wielokrotnie przebywał w Rzymie, prowadząc dokładne studia nad historią i topografią Wiecznego Miasta. Najważniejsze dla twórcy okazały się dwie podróże w 1893r. kiedy to Sienkiewicz zwiedzał stolicę Włoch w towarzystwie swojego przyjaciela, malarza Henryka Siemiradzkiego - autora obrazów o tematyce antycznej. Artystka pokazał pisarzowi mały kościół Domine Quo Vadis, w którym znajdowała się kopia odcisków stóp Jezusa. To właśnie podczas wizyty w tej świątyni Sienkiewicz wpał na pomysł napisania powieści o dziejach antycznego Rzymu. Zanim jednak przystąpił do pracy, zapoznał się z wieloma tekstami źródłowymi (m.in. dziełami Tacyta i Swetoniusza). Dzięki temu uzyskał zupełnie niezwykły efekt: splótł historię z fikcją literacką tak ściśle, że ich rozgraniczenie bez dokładnych studiów nad powieścią jest niemożliwe. Swoją książkę pisarz ukończył w 1894 r.

Więcej informacji na temat genezy utworu, wydania powieści oraz wątków w utworze znajdziesz tutaj.

"Długo trwało milczenie, po czym w ciszy ozwały się przerywane łkaniem słowa starca: - Quo vadis, Domine?... I nie usłyszał odpowiedzi Nazariusz, lecz do uszu Piotrowych doszedł głos smutny i słodki, który rzekł: - Gdy ty opuszczasz lud mój, do Rzymu idę, by mnie ukrzyżowano po raz wtóry". H. Sienkiewicz ,,Quo vadis"

CO OZNACZA ,,QUO VADIS"? ,,Quo vadis" oznacza z łac. "dokąd idziesz?". Sienkiewicz zaczerpnął z greckiego tekstu ,,Dzieje Piotra" pomysł do słynnej sceny spotkania Piotra opuszczającego Rzym z Chrystusem zmierzającym do Wiecznego Miasta. Według wczesnochrześcijańskiej legendy Zbawiciel zdecydował się przybyć do Rzymu, gdy święty Piotr postanowił opuścić chrześcijan, lękając się prześladowań. Tytuł powieści jest skróconym pytaniem apostoła: ,,Quo vadis, Domine?" (,,Dokąd idziesz, Panie?").

Temat: Świat przedstawiony w powieści Henryka Sienkiewicza.

Czas i miejsce akcji

Problematyka powieści

"Quo vadis" jako powieść historyczna.

Głowne wątki w utworze.

Najważniejsze motywy

Bohaterowie

!!! Zapisz w zeszycie informacje na temat czasu, miejsca wydarzeń oraz bohaterów.

Sprawdź swoją wiedzę

Temat: Świat pogan i świat chrześcijan w powieści "Quo vadis".

Na schemacie przedstawiono strukturę społeczeństwa rzymskiego. Do każdej z grup przyporządkujcie odpowiednich bohaterów utworu z ramki.

Świat pogan i chrześcijan

Pochodzenie społeczne

Przedstawiciele.

Warunki życia

Wyznawane wartości, styl życia.

Zadanie dla Ciebie!!!

Podane niżej informacje wpisz do tabeli, charakteryzując w ten sposób oba światy. Zrób to w zeszycie. Wyznawane wartości: - świat, który istnieje od niedawna - nie ma jednej religii i jednego boga - patrycjusze żyją wystawnie, ale cały czas towarzyszy im strach o swoje życie - to świat istniejący już ponad 700 lat - nie lękają się śmierci, bo wierzą w życie wieczne - panuje rozluźnienie zasad moralnych - system społeczny oparty jest na niewolnictwie - tworzą go w większości ubodzy mieszkańcy Rzymu i niewolnicy - wyznawcy Chrystusa szanują życie swoje i innych Cechy charakteru: odwaga, chciwość, przebaczenie, odwaga, kłamstwo, intrygi, zawiść, miłość bliźniego, skromność, zaufanie zamiłowanie do przepychu zachłanność altruizm (poświęcenie) pycha, okrucieństwo, pokora, bezinteresowność szacunek, wspaniałomyślność tolerancja, uczciwość, nadzieja, wiara

Temat: Miłość Winicjusza i Ligii – anachronizm czy niedościgły ideał?

„anachronizm” - jest to inaczej rzecz przestarzała, coś, co jest niezgodne z duchem czasu

W jakich okolicznościach Winicjusz poznał Ligię?

W jaki sposób postrzegał Ligię?

Ułóżcie w kolejności najważniejsze wydarzenia związane z miłością Winicjusza i Ligii.

Scharakteryzujcie głównych bohaterów wątku miłosnego.

Kiedy Marek zaczął doświaczać przemianny?

Na czym ta przemiana polegała?

Jak się zmieniło uczucie Winicjusza do Ligii?

Jaka była miłość Ligii do Winicjusza?

W jaki sposób miłość zmieniła Ligię, a jak wpłynęła na Winicjusza.

!!! Zadanie dla Ciebie

Jaka była miłość Winicjusza i Ligii? Czy to anachronizm czy niedościgły ideał? Zapisz w zeszycie swoje zdanie i je uzasadnij.

Temat: Na ulicach i w zaułkach starożytnego Rzymu.

Zobacz prezntację "Starożytny Rzym"

Uczta na dworze Nerona

Temat: Co jest miarą człowieczeństwa w człowieku?

" Tylko wówczas Jestem Gdy jestem dobry Oto jedyna miara mojego człowieczeństwa i istnienia"

człowieczeństwo - ogół cech wspólnych wszystkim ludziom; w etyce wartość i godność każdego człowieka związana z jego osobową naturą, stanowiąca źródło moralnego nakazu wzywającego do traktowania go jako celu działania, a nie tylko jako środka do celu (I. Kant)

R. Brandstaetter

Szaleniec u władzy.

Charakterystyka Nerona

Arbiter elegantiarum

Charakterystyka Petroniusza

Wyjaśnijcie przyczyny, dla których Petroniusz zdecydował się na samobójstwo.

św. Piotr – Szymon Piotr, apostoł, uważany za pierwszego papieża, rybak znad jeziora Genezaret, uczeń Jezusa, pierwszy spośród apostołów, za panowania Nerona przebywał w Rzymie, gdzie poniósł męczeńską śmierć, autor dwóch listów włączonych do Nowego Testamentu.

Duchowy przywódca

Św. Piotr w powieści Sienkiewicza

Św. Piotr, którego losy splótł Sienkiewicz z losami postaci fikcyjnych, ukazany został jako przywódca duchowy, biskup, pasterz Kościoła, który towarzyszy swoim wiernym w ważnych dla nich chwilach, zarówno szczęśliwych, jak i tragicznych. Gromadzi wokół siebie tłumy, udziela sakramentów, naucza.

Mówi o sobie: „Jestem cynikiem, bo mam dziurawy płaszcz; jestem stoikiem, bo biedę znoszę cierpliwie, a jestem perypatetykiem, bo nie posiadając lektyki chodzę piechotą od winiarza do winiarza i po drodze nauczam tych, którzy obiecują za dzban zapłacić”.

Chilon Chilonides – dramatycznie przemieniony.

Przywołajcie sceny, które potwierdzają podane cechy bohatera,

Charakterystyka bohatera

Zadanie dla Ciebie !!!

Do której z postaci można odnieść słowa Goethego: "Potykając się można zajść daleko, nie wolno tylko upaść i nie podnieść się" ? Odpowiedz i uzasadnij swoje zdanie. Wyjaśnij, jak rozumiesz te słowa .

Temat: Która z bohaterek powieści jest najbliższa mojemu ideałowi piękna?

Czym jest piękno? Jaka jest granica między pięknem a brzydotą?

Piękno – obiektywna własność przedmiotów takich jak: harmonia , symetria, proporcja, miara, ład.

Z pojęciem piękna wiąże się także pojęcie estetyka.

Estetyka - dział filozofii, nauka o pięknie i związanych z nim przeżyciach.

W literaturze i sztuce piękno zaczęto dostrzegać i wyróżniać w baroku. Bohaterki utworów literackich były pięknymi kobietami, a uroda zawsze szła w parze z pięknem duszy. Nawet w baśniach księżniczki były piękne, a wiedźmy brzydkie.

W powieści na uwagę zasługują cztery postaci kobiece: Ligia, Akte, Eunice i Popea. Wiemy, że są piękne bo mówi o tym narrator, Petroniusz, Winicjusz, Neron, a także same bohaterki jedna o drugiej. Choć są piękne, to nie wszystkie mają piękne dusze.

Zadanie dla Ciebie!!!

Podane cechy charakteru przypisz właściwym bohaterkom. Narysuj w zeszycie tabelę. Pamiętaj, że niektóre cechy mogą dotyczyć więcej niż jednej postaci.

Cierpliwa , stanowcza, cicha, szczera, wierna, naiwna, dobra i pokorna chrześcijanka, zazdrosna, zawistna, zdecydowana, dzielna, o silnej woli i charakterze, bojaźliwa, lękliwa, mściwa, podła, sumienna, całkowicie oddana Petroniuszowi, łagodna, delikatna, bez skrupułów, egoistyczna, wrażliwa, ofiarna, bezwzględna, chciwa, zdobyła sympatię dworu, żądna władzy, zdecydowana, szczerze kocha Winicjusza,

Temat: Czy Winicjusz może zaimponować współczesnemu czytelnikowi?

• syn starszej siostry Petroniusza, który, biorąc udział w wojnie, wykazał się patriotyzmem i obywatelską postawą;
• na co dzień był okrutny, twardy i dumny (kiedy poznał Ligię, chciał z niej uczynić swoją kochankę, a nie żonę);
• był obdarzony przez naturę gorącym temperamentem, niecierpliwił się, denerwował;
• wpływ na zmianę jego zachowania w stosunku do otoczenia miała religia chrześcijańska (początkowo Winicjusz wahał się, nie rozumiał idei chrześcijańskich, buntował się przeciwko odrzuceniu luksusów i uroków życia, nie potrafł pojąć idei wybaczania i miłości do każdego człowieka - wychowany był w świecie, w którym należało kochać przyjaciół, ale wrogów nienawidzić i zabijać);
• spokój emanujący z wyznawców Chrystusa, ich dobroć i uczciwość sprawiły, że Marek pojął różnice między miłością a pożądaniem ("pokochał duszę" Ligii);
• przyjęcie wiary chrześcijańskiej niosło spokój i poczucie bezpieczeństwa, a także sprawiło, że bohater stał się wyrozumiały i dobry dla swoich niewolników.

Przeczytaj fragmenty i zastanów się , czym Winicjusz może zaimponować współczesnemu czytelnikowi"?

"Przedtem nim byłem z wami, byłbym niechybnie wziął ją i zatrzymał przemocą, ale wasza cnota i wasza nauka, chociaż jej nie wyznawam, zmieniła coś i w duszy mojej, tak że nie ważę się już na przemoc".

"Winicjusz pozostał przy niej klęczący i pogrążony w modlitwie. Dusza roztajała mu miłością, tak ogromną, że się zapamiętał zupełnie (...), obejmował jeszcze w myśli stopy Chrystusa, nie widząc i nie słysząc, co się wokół niego dzieje, z sercem zmienionym w ofiarny, dziękczynny płomień".

"Ty wiesz, jak silną ręką trzymam mój dom, wszystko więc, co żyło, rzuciło się na kolana, a niektórzy pomdleli ze strachu. A ja, wiesz, jak postąpiłem? Oto w pierwzej chwili chciałem wołać o rózgi i rozpalone żelazo, ale zaraz potem chwycił mnie wstyd i dasz wiarę? - jakiś żal tych nędzników (...) po tym co słyszałem między chrześcijanami, nie godzi mi się postępować z niewolnikami tak, jak postępowałem dotąd, i że to są także ludzie".

"On zaś był cierpliwy, jakby sobie cierpliwość poprzysiągł. Gdy chwilami zaświeciły mu oczy zniecierpliwieniem, samowolą i gniewem, wnet hamował te błyski, a potem patrzył na nią z niepokojem, jakby chciał ją przeprosić".

"I drżał z bólu jak liść, i bił czołem w ziemię, albowiem poznawszy moc apostoła wiedział, iż on jeden może mu ją przywrócić. (...) [Winicjusz mówi:] Jeśli potrzeba krwi, poproś Chrystusa, aby wziął moją... Jam żołnierz. Niech mi podwoi, niech mi potroi mękę dla niej przeznaczoną, wytrzymam, ale niech ją ocali. To jeszcze dziecko, panie, a On mocniejszy od cezara, wierzę!"

Zadanie dla Ciebie !!!

Zapisz w zeszycie odpowiedź na pytanie postawione w temacie lekcji. Uzasadnij swoją odpowiedź dwoma argumentami i przykładami.

Temat: "Quo vadis" jako arcydzieło na miarę Nobla.

Literacka Nagroda Nobla

Polscy laureaci Nagrody Nobla

Co zadecydowałoże powieść zasłużyła na Nagrodę Nobla?

Wartości poznawcze: - szeroka panorama starożytnego Rzymu - bogaty obraz kultury z czasów Nerona, ukazanie życia, codziennych zajęć, - przedstawienie stosunków społeczno – politycznych Rzymu: wszechmocy cezara, roli senatu, patrycjuszy, ludu i wojska, - pokazanie barwnego życia cezara i jego dworu (uczty, różne spotkania w pałacu i ogrodach, niezwykle bogaty orszak zmierzający do Ancjum, - doskonały portret Nerona, wnikliwe ukazanie jego sylwetki jako człowieka, władcy, artysty, - odzwierciedlenie „kryzysu pogańskiego Rzymu, heroizm chrześcijan oraz wartości ich wiary jako przyczyn zwycięstwa nad degenerującym się światem pogańskim”,

Wartości artystyczne: - ciekawa, pełna napięcia dramatyczna akcja, - realizm w ukazaniu potęgi Rzymu, cezara, dworu i panujących tam stosunków, - dramatyzm w obrazach płonącego Rzymu, - bardzo różnorodne „sceny zbiorowe, bogate w teatralne efekty dekoracyjności i napięcia dramatycznego: uczty, uroczystości, orgie na dworze cesarskim, pożar Rzymu i pochodnie Nerona, nabożeństwa w katakumbach i igrzyska cyrkowe”, - konstrukcja świata przedstawionego na zasadzie kontrastu między światem z kręgu cezara a społecznością chrześcijańską.

Wartości wychowawcze: - powieść przedstawia odwieczną walkę dobra ze złem oraz prawdę, że dobro zawsze zwycięża, uosobieniem zła jest Neron, który mimo swej potęgi i miana władcy świata – ponosi klęskę; zwycięstwo odnoszą zwyczajni, prości ludzie, wierni odwiecznym zasadom moralnym, - chrześcijanie prezentują nieprzemijające wartości, które regulują współżycie międzyludzkie: prawość, sprawiedliwość, umiejętność przebaczania, wyrozumiałość, szczerość, dobroć, a nade wszystko – miłość człowieka do człowieka – bez względu na to, jaki on jest.

Zadanie dla Ciebie !!!

Zapisz w zeszycie krótki tekst, który mogłby pojawić się na okładce kolejnego wydania powieści "Quo vadis". Nie streszczaj całej lektury, postaraj się, aby tekst zawierał elementy recenzji i zachęcił do przeczytania powieści.