HOMILIA JP II

Moc homilii Jana Pawła II wygłoszonej 2 czerwca 1979 r. na placu Zwycięstwa w Warszawie

HOMILIA A KAZANIE

Homilia

to rodzaj kazania, które objaśnia teksty biblijne.

Źródłem słowa homilia jest grecki czasownik homilein, który oznacza m.in. „być razem i rozmawiać ze sobą”. Jest tekstem z pogranicza języka pisanego i mówionego.

By zrozumieć moc tej niezwykłej homilii obejrzyj fragment koncertu „Wsłuchiwać się w Papieża" zorganizowanego z okazji 40-lecia pielgrzymki Jana Pawła II do Polski

Przeczytaj więcej!

Geneza

Homilia została wygłoszona 2 czerwca 1979 r. - w przeddzień Zielonych Świątek - na placu Zbawiciela w Warszawie (obecnie plac Piłsudskiego), podczas pierwszej wizyty Jana Pawła II w ojczyźnie.

ZIELONE ŚWIĄTKI

Tło historyczne

Przeczytaj więcej!

„Wielkie to wydarzenie dla narodu polskiego i duże komplikacje dla nas” – miał powiedzieć Edward Gierek do żony tuż po wyborze kard. Karola Wojtyły na papieża. Z kręgów władzy dochodziły potem jednoznaczne słowa: „Wolelibyśmy, żeby nie przyjeżdżał”. Przywódca ZSRR Leonid Breżniew naciskał, aby nie zezwolić papieżowi na wjazd do Polski i straszył w swoim stylu: „Róbcie, jak uważacie, byle byście wy i wasza partia później tego nie żałowali”. Te obawy były uzasadnione, ale wizyty Ojca Świętego nie można było udaremnić tak jak w 1966 r., kiedy do PRL nie wpuszczono Pawła VI, pragnącego uczestniczyć w uroczystościach milenijnych. Rządzący w Warszawie wiedzieli, że przymusowe zatrzymywanie Jana Pawła II spowoduje napięcia i jedynie pogorszy nastroje społeczne w kraju, a na świecie wywoła lawinę negatywnych reakcji. Zrobiono jednak wiele, aby przynajmniej odwlec termin pielgrzymki i „zneutralizować” jej skutki polityczne.

https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2014/Przewodnik-Katolicki-22-2014/Wiara-i-Kosciol/Jak-papiez-slowami-odnowil-oblicze-Polski

Przeczytaj więcej!

Warszawa, 2 kwietnia 1979 r.

Wysłuchaj lub przeczytaj tekst homilii

TEKST HOMILII

Przeczytaj słowa Dariusza Gawina zawarte w 3. numerze „Teologii Politycznej” i na ich podstawie napisz, na czym polegała niezwykła moc tego wystąpienia.

synonim, antonim, epitet, anafora, apostrofa, eufemizm, wyliczenie,

peryfraza, epifora onomatopeja, personifikacja, gradacja, porównanie.

Sprawdź, jakimi środkami stylistycznymi wita się Jan Paweł II ze swoimi słuchaczami? Wymień właściwe sposród podanych obok i podaj ich przykłady z tekstu homilii.

Uczestnicy eucharystycznej Ofiary, która sprawuje się dziś w Warszawie na placu Zwycięstwa!

Razem z wami pragnę wyśpiewać pieśń dziękczynienia dla Opatrzności, która pozwala mi dziś jako pielgrzymowi stanąć na tym miejscu.

W zacytowanym fragmencie znajdź peryfrazę i wskaż jej funkcje.

Pragnął - wiemy, że bardzo gorąco pragnął - stanąć na ziemi polskiej, przede wszystkim na Jasnej Górze, zmarły niedawno papież Paweł VI. Do końca życia nosił to pragnienie w swoim sercu i z nim zszedł do grobu.

I oto czujemy, że pragnienie to było tak potężne i tak głęboko uzasadnione, że przerosło ramy jednego pontyfikatu i - w sposób po ludzku trudny do przewidzenia - realizuje się dzisiaj.

Na podstawie podanego fragmentu odpowiedz, na czym polega niezwykłość tego spotkania? W czym upatrujesz zapowiedzi domniemanego cudu, jaki stał się 2 czerwca 1979 roku?

Czyż moja pielgrzymka do Ojczyzny w roku, w którym Kościół w Polsce obchodzi dziewięćsetną rocznicę śmierci św. Stanisława, nie jest zarazem jakimś szczególnym znakiem naszego polskiego pielgrzymowania poprzez dzieje Kościoła - nie tylko po szlakach naszej Ojczyzny, ale zarazem Europy i świata? Odsuwam tutaj na bok moją własną osobę - niemniej muszę wraz z wami wszystkimi stawiać sobie pytanie o motyw, dla którego właśnie w roku 1978 (po tylu stuleciach ustalonej w tej dziedzinie tradycji) został na rzymską stolicę św. Piotra wezwany syn polskiego narodu, polskiej ziemi.(...) Czyż przeto nawiązując do tych Chrystusowych słów, nie wolno nam wnosić zarazem, że Polska stała się w naszych czasach ziemią szczególnie odpowiedzialnego świadectwa?

Wyjaśnij dlaczego zdaniem Jana Pawła II Polska stała się w naszych czasach ziemią szczególnie odpowiedzialnego świadectwa?

Ale, umiłowani rodacy - jeśli przyjąć to wszystko, co w tej chwili ośmieliłem się wypowiedzieć - jakżeż ogromne z tego rodzą się zadania i zobowiązania!

Czy do nich naprawdę dorastamy?

Dlaczego – zdaniem Papieża - ogromne z tego rodzą się zadania i zobowiązania?

Nie można też bez Chrystusa zrozumieć dziejów Polski .(…) Nie sposób zrozumieć tego miasta, Warszawy, stolicy Polski, która w roku 1944 zdecydowała się na nierówną walkę z najeźdźcą, na walkę, w której została opuszczona przez sprzymierzone potęgi, na walkę, w której legła pod własnymi gruzami, jeśli się nie pamięta, że pod tymi samymi gruzami legł również Chrystus-Zbawiciel ze swoim krzyżem sprzed kościoła na Krakowskim Przedmieściu. Nie sposób zrozumieć dziejów Polski od Stanisława na Skałce do Maksymiliana Kolbe w Oświęcimiu, jeśli się nie przyłoży do nich tego jeszcze jednego i tego podstawowego kryterium, któremu na imię Jezus Chrystus.

Z jakim ważnym zjawiskiem w polskim romantyzmie kojarzysz zamieszczone obok słowa homilii? Wyjaśnij swoje skojarzenia.

W jaki sposób mówca łączy ze sobą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość w jeden wielki łuk historii świata.

Nie sposób zrozumieć człowieka inaczej jak w tej wspólnocie, którą jest jego naród. (...) Stoimy tutaj w pobliżu Grobu Nieznanego Żołnierza. W dziejach Polski - dawnych i współczesnych - grób ten znajduje szczególne pokrycie. Szczególne uzasadnienie. Na ilu to miejscach ziemi ojczystej padał ten żołnierz. Na ilu to miejscach Europy i świata przemawiał swoją śmiercią, że nie może być Europy sprawiedliwej bez Polski niepodległej na jej mapie? Na ilu to polach walk świadczył oprawach człowieka wpisanych głęboko w nienaruszalne prawa narodu, ginąc "za wolność naszą i waszą"? "Gdzie są ich groby, Polsko! Gdzie ich nie ma!

W swoim wystąpieniu Jan Paweł II podkreśla rolę wspólnoty narodowej. Dlaczego - jego zdaniem - jest ona tak istotna?

Wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan Paweł II, papież. Wołam z całej głębi tego Tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi:

Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!

Zinterpretuj wezwanie Jana Pawła II:

Powszechnie uważa się, że to wystąpienie Jana Pawła II wezwało Polaków do późniejszego odważnego przeciwstawienia się komunizmowi? Jakie wydarzenie z historii Polski miało być tego dowodem?

Papież w swojej homilii odwołuje się do motywu ziarna. Jak rozumiesz jego symbolikę?

Jakie inne symbole pojawiają się w wystąpieniu Papieża? Zinterpretuj ich znaczenie.

Zacytuj słowa homilii, które można traktować jako wezwanie do walki o godność i prawa zarówno pojedynczego człowieka jak i narodu.

Podsumowanie

Naród jako wspoólnota

Jan Paweł II wskazuje na wspólnotę narodową jako punkt odniesienia swojego wystąpienia – mówią o tym pierwsze jej słowa: „Umiłowani Rodacy, Drodzy Bracia i Siostry”, czy też dalsze słowa wstępnej części kazania: „Jako (...) wasz rodak, syn polskiej ziemi, a zarazem jako papież pielgrzym witam was wszystkich!”.

Jeśli naród jest wspólnotą duchową, to jego granice rozciągają się w czasie – ta wspólnota obejmuje także minione pokolenia i zakłada łączność z tymi, którzy po nas nadejdą. (Papież mówi o Polsce jako „tysiącletniej wspólnocie”). Właśnie dlatego wspólnocie tej przysługują, jak mówi Papież, godność i prawa, których – w domyśle – łamać nie wolno.

Podsumowanie

Mesjanizm Polaków

Papież - powołując się m.in. na powstanie warszawskie, mówi o mentalności Polaków – uporczywe obstawanie przy idei wolności oraz przekonanie, że prawdziwą płaszczyzną historii jest wielki moralny dramat, w którym ściera się dobro ze złem, wolność z tyranią i zniewoleniem. Papież dokonał dwóch niezwykłych rzeczy: posłużył się metaforą, która wprost odwoływała się do romantycznego mesjanizmu Polaków (Polska jako Chrystus narodów) i jednocześnie poprzez tę tradycyjną metaforę uzyskał efekt jak najbardziej odległy od tejże tradycji, – zwołał zgromadzenie Polaków po to, aby wezwać ich do kolejnego, tym razem bezkrwawego, pokojowego powstania narodowego.

Podsumowanie

Rola wizyty Papieża i homilii w dziejach Polski

Tej szczególnej roli Polski Jan Paweł II upatruje już w tym, że on - Polak, mimo głęboko zakorzenionej tradycji wybierania na papieża Włocha, stał się głową kościoła katolickiego. Odczytywał to jako sygnał, że to właśnie Polska ma odegrać główną rolę w boskim planie pokojowego obalenia komunizmu w Europie.

Zauważa, że jego wizyta w Polsce jest spełnieniem pragnienia papieża Pawła VI. Już on chciał przyjechać do naszego kraju, ale władze polskie nie dały pozwolenia. Nie potrafiły odmówić tego papieżowi - Polakowi. Stąd uważa, że wizyta ta ma znamiona cudu, bowiem przyjazd głowy kościoła do Polski, jest elementem planu Bożego wobec Polski.

Tym samym, Jan Paweł II staje się prorokiem niczym Mojżesz. Dzięki Papieżowi zgromadzenie duchowe Polaków przeistoczyło sie w zgromadzenie polityczne. Słowa Papieża dały siłę tysiącom rodaków, którzy uwierzyli, że zjednoczeni i zdeterminowani mogą odmienić losy kraju. Polacy zobaczyli, że tych, którzy chcą podążać za prawdą są tysiące. Autorytet Jana Pawła II obudził odwagę Polaków, a słynne Jego wezwanie - „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi – tej Ziemi” wyzwoliło, drzemiącą w narodzie tęsknotę za wolnością, prawdą, sprawiedliwością i jednością a w konsekwencji doprowadziło w 1980 roku do powstania "Solidarności" i dalej obalenia komunizmu w Europie.

Na koniec obejrzyj jeszcze jeden fragment koncertu „Wsłuchiwać się w Papieża"zorganizowanego z okazji 40-lecia pielgrzymki Jana Pawła II do Polski

cały koncert możesz obejrzeć tutaj:

https://www.youtube.com/watch?v=eLurh1BhPe0

Praca domowa

Na podstawie artukułu prof. Jana Miodka wypunktuj cechy stylu wypowiedzi Jana Pawła II

adres artykułu

https://www.rp.pl/Plus-Minus/312209984-Jezyk-Jana-Pawla-II-Jan-Miodek-o-stylu-wypowiedzi-papieza.html

Praca dla chętnych

Uzupełnij kartę pracy, kształcącą Twoją umiejętność czytania ze zrozumieniem

Karta opracowana przez panią A. Piwnicką-Jagielską

Karta pracy

Źródła:

https://teologiapolityczna.pl/dariusz-gawin-narod-zwycieski

https://www.przewodnik-katolicki.pl/Archiwum/2014/Przewodnik-Katolicki-22-2014/Wiara-i-Kosciol/Jak-papiez-slowami-odnowil-oblicze-Polski

źź

Subtitlźe

https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/1,34862,20160565,papiez-w-warszawie-w-1979-r-niech-zstapi-duch-twoj-i-odnowi.html?disableRedirects=true

Ala Krawczyk