MOTYW PRZEMIANY

MOTYW PRZEMIANYW LITERATURZE

Chodzi tu o sytuację wewnętrznego rozdarcia bohatera, ścierania się w jego zapatrywaniach oraz postępowaniu sprzecznych poglądów, idei, pomysłów na życie, systemów wartości, wymogów lojalności itp. Metamorfoza bohatera literackiego jest zmianą zachowania, osobowości i/lub wyglądu, więc w każdym przypadku ma ona ogromny wpływ na tego, kto ją przeżywa. Wywołują ją najróżniejsze czynniki, począwszy od traumatycznych wydarzeń, jak śmierć bliskiej osoby czy tragedia narodowa, poprzez wyjątkowe chwile, czego przykładem są narodziny dziecka, skończywszy na dziełach artystycznych, które mogą inspirować człowieka do zmiany swojego postępowania. Przemiana to niewątpliwe bardzo interesujący i wiele mówiący o ludziach proces, dlatego stał się on popularnym motywem literackim.

REALIZACJA MOTYWU

Pan Tadeusz

Przedwiośnie

Kordian

Dżuma

Dziady cz. III

Granica

Chłopi

Treny

Romeo i Julia

Cierpienia młodego Wertera

Zbrodnia i Kara

Makbet

Faust

Inny świat

Quo Vadis

Opowieść wigilijna

Świętoszek

Potop

Pan tadeusz

Adam Mickiewicz

W epopei przemianie ulega Jacek Soplica, który z hulaki, rzezimieszka i człowieka nad wyraz impulsywnego przeistacza się w pokornego mnicha, chcąc w ten sposób naprawić swoje błędy. Przed przemianą w przypływie gniewu Soplica zabija bowiem Stolnika Horeszkę, gdyż ten ani myśli wydać Jackowi za mąż swoją córkę Ewę. W związku z morderstwem Soplica zostaje posądzony o zdradę ojczyzny, co odciska na nim ogromne piętno i okazuje się przyczyną jego głębokiej metamorfozy. Aby odbudować swoje dobre imię, Jacek przywdziewa szatę mnicha, zmienia nazwisko na Robak i jako pokorny myśliciel walczy o ojczyznę, dokonując wielu heroicznych czynów i umierając w jej imieniu. Przykład Soplicy pokazuje, że tragiczne sytuacje mogą być przyczyną pozytywnych zmian, jeżeli posiada się odpowiednio dużo determinacji, samozaparcia i odwagi.

Bohaterowie:

• Tadeusz Soplica
• Zosia
• Jacek Soplica
• Sędzia Soplica
• Telimena
• Gerwazy
• Protazy

Dziady cz. iii

Adam Mickiewicz

Podobną drogę przechodzi Gustaw/Konrad. Opis jego przemiany znajduje się w początkowej scenie więziennej, kiedy to bohater po łacinie pisze na murze, że umarł Gustaw i narodził się Konrad. Gustaw był bowiem człowiekiem zawiedzionym, zranionym, zrozpaczonym i pozbawionym sensu życia, który z powodu zawodu miłosnego nie był w stanie podejmować żadnych konstruktywnych działań. Za sprawą więziennej metamorfozy przeistacza się jednak w wielkiego i gotowego do największych poświęceń na rzecz narodu patriotę o imieniu Konrad. W przeciwieństwie do Gustawa Konrad to bohater nad wyraz zdeterminowany, czujący w sobie moc do czynienia wielkich rzeczy, świadomy swoich celów i zdeterminowany w dążeniu do nich, a nawet pyszny i butny. Taka przemiana wpisuje się w typową dla epoki romantyzmu sylwetkę bohatera dojrzewającego do określonych wartości i ideałów, w tym przypadku do patriotyzmu.

Najważniejsi bohaterowie:

• Konrad
• Ksiądz Piotr

chłopi

Władysław Reymont

W powieści znaczącej przemianie ulega Hanka, która z płaczliwej, słabej, podporządkowanej mężowi i pozbawionej swego zdania kobiety staje się pod wpływem wydarzeń (wywołanych przez niewiernego męża) silną, pewną siebie i zdecydowaną. Nie pozwala już się bić, zastraszać, potrafi się przeciwstawić, odkrywa, iż sama może zadbać o los swój i swoich dzieci. Dzięki swojemu stosunkowi do pracy Hanka odzyskuje również szacunek mieszkańców wsi.

Ważniejsi bohaterowie:

• Maciej Boryna
• Antek Boryna
• Jagna
• Hanka
• Dominikowa

Zbrodnia i kara

Fiodor Dostojewski

Raskolnikow był biednym studentem pochodzącym ze zubożałej rodziny. Był on człowiekiem wierzącym, chrześcijaninem, czasami postępował jednak wbrew dekalogowi. Twierdził, że ludzi można podzielić na wyższych i niższych. Ci drudzy są odpowiedzialni jedynie za egzystencję gatunku. Ludzie wyżsi zostali stworzeni do celów, które mogą zmienić świat i przyczynić się do postępu. Po popełnieniu zbrodni w jego psychice następują zmiany. Raskolnikow kilkakrotnie zapadał w chorobliwy sen, gorączkował, stawał się drażliwy, tracił świadomość, wyłączał się z otoczenia. Zaczynały dręczyć go wyrzuty sumienia. Jego psychiczne rozterki, ciągłe wspomnienia wprowadziły go w stan duchowych katuszy. Rodion szybko stał się ofiarą własnej zbrodni. Gardził swoja osobą. Przechodził swoistą wewnętrzna metamorfozę. Postanowił odkupić swoje grzechy i zadośćuczynić. Pomagała mu w tym Sonia. Dzięki jej życzliwości i uczuciu wyzbył się swoich teorii. Dostrzega on wyrozumiałość, jaką Sonia ma dla innych ludzi, jak również ufność i życzliwość. W charakterze Rodiona zaczynają dominować dodatnie cechy charakteru. Chce jak najszybciej skończyć karę katorgi na Syberii, gdzie został zesłany i zacząć nowe „życie żywe”.

Najważniejsi bohaterowie:

• Konrad
• Ksiądz Piotr

Quo vADIS

Henryk Sienkiewicz

W utworze obserwujemy przemianę dwóch bohaterów: Marka Winicjusza i Chilona Chilonidesa. Pierwszy z nich trafia na spotkanie wspólnoty chrześcijan, poszukując wśród wyznawców Chrystusa ukochanej kobiety. Wysłuchuje tam kazania Apostoła Piotra. Swe postępowanie Marek Winicjusz zmienia początkowo po to, by przypodobać się Ligii. Udaje się do niego z prośbą, by ten pomógł mu zrozumieć chrześcijan. Wyjeżdżając w podróż u boku Nerona, zabiera ze sobą Pawła z Tarsu i poznaje religię swej ukochanej. Po powrocie jest gotowy na przyjęcie chrztu. Podczas pobytu Ligii w więzieniu miewa chwile zwątpienia, lecz jego wiara umacnia się. Staje się chrześcijaninem całym swoim sercem. Przemianie ulega także Chilon Chilonides - zajmujący się wyłudzaniem pieniędzy oszust, dla zarobku gotów na wszystko, pozbawiony wszelkich zasad moralnych. Podstępnie zdobywa zaufanie chrześcijan, by potem wydać ich w ręce Nerona. Gdy w ogrodzie cezara chrześcijanie są paleni jako pochodnie, Chilon na jednym z płonących słupów dostrzega Glaukusa. Przeżywając wewnętrzne katusze, po raz kolejny błaga go o przebaczenie - i uzyskuje je. Chilon upada przed nim i na znak skruchy posypuje sobie głowę popiłem. Paweł udziela Chilonowi chrztu. Pojmany przez pretorian Chilon mimo tortur nie odwoła swego oskarżenia przeciw cezarowi. Umrze męczeńską śmiercią na krzyżu, już jako chrześcijanin.

Ważniejsi bohaterowie:

• Marek Winicjusz
• Ligia Kallina
• Ursus
• Chilon Chilonides
• Petroniusz
• Neron

potop

Henryk Sienkiewicz

Andrzeja Kmicica poznajemy go jako krnąbrnego zawadiakę, porywczego hulakę, który nie unika potyczek i dumny jest z dowodzenia grupą kompanów. Kiedy zakochuje się w Oleńce i jest posądzony o zdradę ojczyzny zmienia nazwisko na Babinicz i bohatersko walczy o ojczyznę. Staje się honorowym rycerzem, który gotów jest do największych poświęceń w imię dobra ojczyzny.

Ważniejsi bohaterowie:

• Andrzej Kmicic
• Aleksandra Billewiczówna
• Jerzy Michał Wołodyjowski
• Jan Onufry Zagłoba
• Janusz Radziwił
• Bogusław Radziwił
• Hieronim Radziejowski

przedwiośnie

Stefan Żeromski

Cezarego poznajemy go jako posłusznego, dobrze ułożonego czternastolatka. Z biegiem czasu, gdy jego ojciec wyjeżdża na wojnę, chłopak odczuwa swobodę i staje się ulicznym rozrabiakom. Pociąga go życie chuligana. Duch rewolucji inspiruje go nawet do pobicia dyrektora szkoły, który nakrył go na wagarowaniu. Po paru latach dostrzegł, z jak wielkim trudem jego matka robi wszystko, by jemu niczego nie brakowało. Zmienił wtedy swoje podejście do kobiety, którą wcześniej lekceważył i ignorował. Stał się kochającym synem. Jego poglądy na rewolucję zmieniają się, gdy zapoznaje się z jej skutkami, podczas pracy przy usuwaniu zwłok Ormian z ulic Baku. W skutek historii o szklanych domach opowiedzianej przez ojca bohatera, w Cezarym rodzi się duch patriotyzmu. Wcześniej uważał Polskę jedynie za mit, nieistniejącą krainę. Wyobrażenie o dobrobycie i nowej cywilizacji starło się z brutalną rzeczywistością. Jednak duch patriotyzmu nie zgasł całkowicie i Baryka wstąpił do polskiej armii i walczył przeciwko bolszewikom, których do niedawna był gorliwym zwolennikiem. W Nawłoci bohater staje się namiętnym kochankiem, kierującym się namiętnością, a nie zdrowym rozsądkiem. Miłosne zaślepienie sprawia, że zapomina o swoich dotychczasowych poglądach i przekonaniach, pławiąc się w dobrodziejstwach życia w szlacheckim dworku. Z rzadka dostrzega, że bogactwo i dostatek Wilosławskich płynie z nędzy okolicznych chłopów. Po zawodzie miłosnym wraca do Warszawy i staje się aktywistą politycznym. Początkowo skłócony z komunistami, dołącza ostatecznie do wielkiej manifestacji robotniczej.

Ważniejsi bohaterowie:

• Cezary Baryka
• Seweryn Baryka
• Jadwiga Dąbrowska
• Szymon Gajowiec
• Hipolit Wielosławski
• Laura Kościeniecka
• Karolina Szarłatowiczówna

dżuma

Albert Camus

Raymond Rambert jest dziennikarzem, który znalazł się w Oranie tuż przed wybuchem epidemii i został tu przymusowo zatrzymany. Jest to człowiek energiczny, porywczy, domagający się uznawania jego praw, można nawet powiedzieć, że cechuje go egoizm. Nie jest w stanie pogodzić się z izolacją, bardzo tęskni za ukochaną kobietą i za rodzinnym Paryżem. Jego stosunek do nieszczęścia, jakim była dżuma, zmienia się jednak w toku akcji powieści. Początkowo uważał, że dżuma nie jest jego sprawą, i nie chciał wstąpić do organizacji sanitarnych. Określał to jako niepotrzebne bohaterstwo. Zmienił jednak zdanie, gdy dowiedział się, że doktor Rieux, ten, który przecież cały swój czas poświęca zadżumionym, ma żonę, którą kocha i od której jest rozłączony. Angażuje się bardzo w pomoc sanitarną, poświęca temu mnóstwo swojego czasu i energii, a w ostatniej chwili rezygnuje z ucieczki. Rambert wyzwolił się ze swojego egoizmu, a do tego na koniec osiągnął to, czego pragnął – przeżył i spotkał się z ukochaną. Przeszedł, więc próbę dżumy, a jednocześnie osiągnął osobiste szczęście.

Ważniejsi bohaterowie:

• Bernard Rieux
• Jean Tarrou
• Joseph Grand
• Raymond Rambert
• Ojciec Paneloux
• Cottard

Treny

Jan Kochanowski

W cyklu trenów Kochanowski dokonuje rozrachunku z filozofia życiową oparta na filozofii stoickiej. W filozofii stoickiej jedyną i najważniejszym dobrem moralnym była cnota, rozumiana jako rozpoznanie dobra. Z jego utworów wypływa postulat życia z umiarem i rozsądkiem, tak zwana idea "złotego środka". Śmierć ukochanej córki jest zdarzeniem zbyt okrutnym, by móc je przyjąć w spokoju, by nie poddać się rozpaczy i zwątpieniu. Jan z Czarnolasu ukazuje swój kryzys światopoglądowy, załamanie się idei stoickiego znoszenia ciosów. Z „Trenów” Kochanowskiego możemy wysnuć wniosek, który odnosi się do natury ludzkiej, która jest złożona i nie poddaje się logicznemu rozumowaniu. Śmierć ukochanej córki jest zdarzeniem zbyt okrutnym, by móc je przyjąć w spokoju, by nie poddać się rozpaczy i zwątpieniu. W trenach zostaje ukazany kryzys światopoglądowy, załamanie się idei stoickiego znoszenia ciosów. Rozum i serce to nieodłączne składowe ludzkiej natury, nie można być człowiekiem i wyeliminować jedną z nich.

Najważniejsi bohaterowie:

• Jan Kochanowski
• Urszulka Kochanowska

cierpienia młodego wertera

10

Johann Wolfgang van Goethe

Werter to nad wyraz wrażliwy, czuły i pełny ideałów młodzieniec, który postrzega świat przez pryzmat uczuć. Można go określić również jako osobę wykształconą, kulturalną, towarzyską i charyzmatyczną. Kiedy zakochuje się w Lotcie, podporządkowuje jej całe życie i każdą chwilę z nią spędzoną traktuje jak jego sens. Rozmową z Lottą, jej spojrzenie i dotyk sprawiają, że Werter jest człowiekiem szczęśliwym, który cieszy się wszystkim, co go spotyka. Stan upojenia trwa jednak krótko, bo do momentu, gdy do Waldheim przybywa narzeczony Lotty – Albert. Od tej chwili Werter przechodzi metamorfozę ze spełnionego i radosnego młodzieńca w zamkniętego w sobie samotnika niemogącego pogodzić się z odrzuceniem ze strony ukochanej. Odepchnięcie przez Lottę doprowadza tytułowego bohatera na skraj załamania, co ostatecznie kończy się samobójstwem. Przemiana z radosnego, towarzyskiego i szczęśliwego człowieka w cierpiącego melancholika wynika więc z odrzuconej miłości, a jej efekt to wielka tragedią. Owa przemiana uosabia także burzliwy i niestały charakter Wertera, będąc jednym z elementów tworzących jego romantyczną kreację.

Bohaterowie:

• Werter
• Lotta
• Albert
• Wilhelm
• Komisarz S.
• Córka nauczyciela
• Parobek
• Henryk
• Poseł
• Hrabia C
• Panna von B.
• Książę

Faust

11

Johann Wolfgang van Goethe

Główny bohater dzieła Goethego, Faust, ulega przemianie wewnętrznej. Jest człowiekiem, który posiadł ogromną wiedzę i pragnie zaznać rozkoszy życia. dzięki paktowi, który zawarł z diabłem, otwierają się przed nim nowe możliwości. Faust poznaje, czym jest radość życia, zabawa, miłość i sława, lecz nie przynosi mu to satysfakcji. Z czasem uświadamia sobie, że sensem życia człowieka nie jest pogoń za własnymi, egoistycznymi pragnieniami lecz aktywny czyn i działanie na korzyść ludzkości. Dopiero wówczas może osiągnąć pełnię szczęścia. Faust postanawia więc stworzyć idealne państwo, które buduje na ziemiach wydartych morzu, dzięki mocy diabła i w którym zamieszka społeczeństwo przyszłości, złożone wyłącznie ze szczęśliwych ludzi. Ta praca, twórcze tworzenie dla innych, wprawia mędrca w stan euforii. Pragnie zatrzymać czas, wypowiadając słowa, na które od lat czekał diabeł.

Najważniejsi bohaterowie:

• Faust
• Mefistofeles
• Wagner
• Małgorzata

Opowieść wigilijna

12

Charles Dickens

Dzieciństwo Ebenezera Scrooge`a było bardzo smutne, ciężkie i samotne. W młodości odrzucił miłość pięknej, skromnej lecz ubogiej dziewczyny, z którą ślub nie byłby korzystnym interesem. Wykorzystywał wszystkich ludzi, którzy go otaczali; ludzie albo się go bali, albo z niego szydzili. Cechami jego charakteru były chciwość, przebiegłość, zachłanność, skąpstwo. Nigdy nie obchodził świąt Bożego Narodzenia, przez co zyskał sobie miano grzesznika. Dopiero spotkanie z duchami zmieniło sposób patrzenia Ebenezera na świat. Bieda nie wzbudzała w nim już furii i ironicznych docinek, lecz motywowała go do coraz częstszej i większej pomocy bliźnim. Kupiec nauczył się pomagać ubogim, a także obchodzić i czcić Boże Narodzenie. Nawiązał dobre stosunki z jedynym żyjącym krewnym, stał się wesoły, radosny, wiecznie uśmiechnięty. Historia ta udowadnia, że nawet niemałe pieniądze same w sobie nic nie potrafią dać. Dopiero, gdy człowiek nauczy się dzielić nimi z innymi, sprawiają, że świat wygląda radośniej, a człowiek staje się szczęśliwszy.

Najważniejsi bohaterowie:

• Ebenezer Scrooge
• Fred
• Bob Cratchit
• Tim
• Jakub Marley
• Duch Wigilijnej Przeszłości
• Duch Tegorocznego Bożegonarodzenia
• Duch Przyszłych Wigilii

Kordian

13

Juliusz Słowacki

Przemiany tytułowego bohatera są efektem poszukiwania przez niego sensu życia, idei, której mógłby się poświęcić. Początkowo ogarnięty jaskółczym niepokojem i poczuciem bezsilności, sceptycznie odnosi się do zastanych wartości, nieszczęśliwie zakochany usiłuje popełnić samobójstwo. Doświadczenia zdobyte w czasie podróży pogłębiają rozczarowanie rzeczywistością. Przemiana w jego widzeniu świata następuje na Mont Blanc. Staje się bojownikiem o sprawę narodową gotowym na największe poświecenia w imię dobra ojczyzny.

Najważniejsi bohaterowie:

• Kordian
• Strach i Imaginacja
• Doktor (diabeł)
• Grzegorz
• Laura
• Wioletta
• Papież
• Prezes
• car Mikołaj I
• książę Konstanty

Granica

14

Zofia Nałkowska

Przemiana Zenona Ziembiewicza ma charakter negatywny, w istocie jest on postacią tragiczną. Jako młody chłopak wyjechał do miasta aby się uczyć, przez co poszerzyły się jego horyzonty i w innym świetle, prawdziwym świetle, widział swoich rodziców. Zdał sobie sprawę z ich głupoty, nieróbstwa i prymitywności. Za wszelką cenę chciał więc uciec od tego schematu, który nazywał kompleksem boleborzańskim. W tym celu wyjechał na studia do Paryża. Wierzył że własną pracą może uczynić wiele dobrego. Jednak gdy skończyły mu się pieniądze a rodzice nie mogli mu pomóc musiał się zwrócić do Czechlińskiego, zaczął pisać artykuły niezgodne z jego poglądami, a już na pewno niezgodne z prawdą. Nadal wierzył jednak że jest to jedynie droga do celu. Z czasem jednak zaczął się stawać tym przed czym uciekał, stawał się swoim ojcem, nie mógł powstrzymać swoich popędów, wdał się w romans z Justyną, do czego niemal namawiała go jego matka. Chcąc walczyć z kłamstwem, korupcją i obłudą polityczną sam zaczął ich używać jako narzędzia w drodze do kariery. Nie tylko zatracił swe ideały ale nie zdawał sobie z tego sprawy, z zadowoleniem zauważał jak szerokie są granice jego moralności, jak bardzo może manipulować swoimi uczuciami. Ziembiewicz prezentuje ten rodzaj przemiany który jest trudny do interpretacji i do określenia jej przyczyn, bowiem jest to przemiana wsteczna, nie rozwija osobowości lecz powoduje jej destrukcję

Najważniejsi bohaterowie:

• Zenon Ziembiewicz
• Justyna Bogutówna
• Elżbieta Biecka

romeo i julia

15

William Shakespeare

Tytułowi bohaterowie dramatu Szekspira przechodzą metamorfozę wewnętrzną pod wpływem wzajemnej miłości. Przed poznaniem Julii Romeo jest bowiem sentymentalnym i romantycznym melancholikiem, który często rozczula się nad sobą, a do tego wykazuje się awanturniczym usposobieniem, co udowadnia podczas bójki i poprzez wtargnięcie na przyjęcie Kapuletów. Uczucie do Julii zmienia go w człowieka dojrzałego, zdeterminowanego, odważnego, odpowiedzialnego, stanowczego i świadomego swoich celów życiowych, co widać na podstawie chęci poślubienia ukochanej i zmiany swojego nazwiska. Za sprawą miłości przemianę przechodzi również Julia, która przeistacza się z beztroskiego i nieco infantylnego dziecka podporządkowanego woli rodziców w upartą, zdecydowaną, nieustępliwą i samodzielną kobietę. Zanim poznała Romea, bezwiednie zgadzała się na plany rodziców związane z wydaniem jej za mąż za Parysa, lecz później stanowczo się temu sprzeciwiła i stała się gotowa, aby wziąć odpowiedzialność za swoje życie i marzenia. Przemiany Romea i Julii pokazują, jak silny wpływ na człowieka ma miłość i do jak istotnych zmian osobowościowych może ona prowadzić.

Najważniejsi bohaterowie:

• Romeo Monteki
• Julia Kapulet
• Ojciec Laurenty
• Merkucjo

makbet

16

William Shakespeare

Negatywną przemianę przechodzi również Makbet. Tytułowy bohater tragedii Szekspira początkowo jest przykładnym i zasłużonym w walce rycerzem króla Dunkana, który stopniowo zmienia się w ogarniętego żądzą władzy zbrodniarza. Wynika to z kilku czynników, a mianowicie: przepowiedni wiedźm, które pokazały mu jego przyszłość na tronie; silnego wpływu żony, która nagabuje Makbeta do usunięcia prawowitego króla, aby samej móc zasiąść na tronie, a także z własnych ambicji głównego bohatera. Wszystko to doprowadza do pierwszego morderstwa na Dunkanie, w efekcie czego Makbet traci nad sobą panowania i poddaje się nieodpartej żądzy władzy. Chęć jej zdobycia i ukrycia wcześniej zbrodni kończy się kolejnymi zabójstwami i sprawia, że bohater kompletnie traci kontakt z rzeczywistością, przeistaczając się w nieczułego i samotnego mordercę. Jego metamorfoza pokazuje, do jak negatywnych skutków może doprowadzić zło; jeżeli raz się po nie sięgnie, tak jak zrobił to Makbet w trakcie pierwszego zabójstwa, to bardzo trudno jest je od siebie odsunąć.

Najważniejsi bohaterowie:

• Makbet
• Lady Makbet
• Banko
• Makduf
• Król Dunkan

Inny świat

17

Gustaw Herling-Grudziński

Okrutna rzeczywistość sowieckich łagrów, określona została przez autora jako „inny świat” - taki, w którym zanikają wszelkie normy moralne, a liczy się tylko bezwzględna walka o przetrwanie. W obozie człowiek zamieniał się w zwierzę, kierujące się najbardziej prymitywnymi instynktami. Miał na to wpływ szereg czynników. Pierwszym był głód, połączony z nadludzkim wręcz wysiłkiem fizycznym. Równie paraliżujący był strach przed śmiercią z przepracowania, choroby lub zwykłego kaprysu strażnika. Z godności odzierały więźniów ciasnota i brak snu. Nic więc dziwnego, że w takich warunkach uwięzieni przestawali być ludźmi. Ich postępowaniem kierowały instynkty: przetrwania i samozachowawczy. Niezwykle silnymi okazały się potrzeby biologiczne: zaspokojenia głodu, snu, popyt seksualny. Ludzie niegdyś uczciwi, dopuszczali się kradzieży. Nawet najlepsi przyjaciele donosili na siebie w strachu przed zmniejszeniem racji żywnościowej czy przeniesieniem do gorszego baraku. Brak solidarności prowadził do okrutnych samosądów. Kobiety sprzedawały się za kromkę chleba. W Jercewie zanikały również uczucia międzyludzkie. Ci, których niegdyś łączyło uczucie, stawali się wrogami. Przyjaciele donosili na siebie, a namiastkę miłości stanowiły ordynarne akty płciowe.

Najważniejsi bohaterowie:

• Narrator
• Rusto Karinen
• Michaił Aleksiejewicz Kostylew
• Natalia Lwowna

świętoszek

18

Molier

Przemiana najbardziej uwidoczniona jest na przykładzie Orgona. Człowiek ten zmienił się nie do poznania od momentu, gdy poznał Tartuffe’a. Tak o swoim panu mówi Doryna: „Był to wprzód człowiek z duszą roztropną i godną, W służbach króla okazał tęgość niezawodną – Teraz, odkąd Tartuffe’em swym przejął się cały, Od tego czasu chodzi niby ogłupiały”. Orgon przechodzi przemianę ponownie, gdy przekonuje się o prawdziwej naturze Świętoszka. Wtedy zdaje sobie sprawę ze swojej naiwności i łatwowierności.

Najważniejsi bohaterowie:

• Pani Pernelle
• Orgon
• Elmira
• Damis
• Marianna
• Doryna
• Tartuffe

Dziękuję za uwagę!

ANGELIKA kŁOPOTOWSKA