przedwiosnie

Przedwiośnie

Stefan Żeromski

spis treści

motywy

bohaterowie

geneza utworu

problematyka

streszczenie

koncepcje polityczne

geneza utworu

Utwór został napisany i wydany w 1924 roku. Z jego publikacją związany był szereg nieporozumień czytelniczych, określanych czasem nawet mianem skandalu. Otóż niezwłocznie po ukazaniu się ,,Przedwiośnia" w prasie rosyjskiej pojawiły się entuzjastyczne artykuły, sławiące Żeromskiego jako ,,zwolennika i piewcę" rewolucji. Autor tłumaczył, że nie jest on zwolennikiem rewolucji, a ludzie źle interpretuja jego utwór.

bohaterowie

1) Cezary Baryka-syn Seweryna i Jadwigi, wychowywał się w Baku, jako jedynak był rozpieszczony, początkowo był spokojny, dobrze się uczył, po wyjeździe ojca na wojnę zaczął sprawiać ogromne problemy wychowawcze. Był inteligentnym młodym mężczyzną, wzbudzającym zainteresowanie kobiet ale w relacjach z nimi był nie dojrzały. W toku akcji utworu dorasta do roli świadomego obywatela, zatroskanego o los Polski.

2) Seweryn Baryka-ojciec Cezarego, w 1914 rostał powolany na front, gdy wrócił do Baku, jego żona już nie żyła, opowiadając synowi o Polsce ,,szklanych domów" nakłania go do wyjazdu do ojczyzny, która wlaśnie odzyskała niepodleglość

3) Jadwiga Barykowa- matka Cezarego, zakochana w swoim jedynaku, nie potrafi sprawować nad nim kontroli pod nieobecność męża, w czasie rewolucji bolszewickiej trudno jest jej utrzymać siebie i syna. Chcąc pomóc księżnej i córkom zostaje skazana na ciężkie roboty i tam umiera.

7) Laura Kościeniecka- wdowa, właścicielka majątku Leniec, dojrzała atrakcyjna kobieta, ma narzeczonego Władysława Barwickiego, za którego zamierza wyjść, aby uregulować długi, ma romans z Cezarym, oboje zwodzą Barwickiego, ten w końcu orientuję się w sytuacji i Laura za niego wychodzi

4) Hipolit Wielosławski- przyjaciel Cezarego, razem biorą udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Cezary ratuje mu życie, ten odwdzięczjąc się zaprasza go do rodzinnego majątku w Nawłoci.

5) Karolina Szarłatowiczówna- cioteczna siostra Hipolita, mieszka w Nawłoci, zakochana w Cezarym, umiera zatruta strychniną przez Wandę Okszyńską

8) Szymon Gajowiec- młodzieńcza miłość matki Cezarego, urzednik w ministrestwie, udziela Cezaremu schronienia, daje pracę, jest wrogiem rewolucji, uważa, że powolne zmiany (reformy) to droga do polepszenia sytuacji w Polsce.

6) Wanda Okszyńska- mało bystra dziewczyna, została wysłana przez matkę do majątku Wielosławskich, jej jedyną umiejętnością była gra na fortepianie, zakochana w Cezarym bez pamięci, zazdrosna o Karolinę, aresztowana pod zarzutem otrucia rywalki, uniewiniona z braku dowodów

9) Antoni Lulek- kolega Cezarego ze studiow medycznych, komunista nienawidzący Polski, jest zagorzałym zwolennikiem rewolucji, marzy o tym, aby Polska została dolączona do Związku Sowieckiego.

MOTYWY

• matka- Jadwiga Baryka matka Cezarego Baryki głównego bohatera u boku męża Seweryna . Jej postać stała się wyrazista dopiero po tym jak, po powołaniu jej męża do armii, stała się głową rodziny. Z początku przerastała ją jej nowa rola, nie dawała sobie rady z synem, którego kochała ponad życie. Dla swojego ukochanego syna cierpiała i poświęcała się, pomimo tego iż nie dostawała nic w zamian nawet należnego jej szacunku.

• rewolucja- Obraz rewolucji przedstawia chaos, korupcję, zatracenie zasad moralnych. Pozamykano sklepy, zabrakło żywności. Banki nie wydawały złożonych kapitałów i nie wypłacały procentów. Nikt nie dostawał pensji. Rugowano z mieszkań. Zapanował ulica, robotnicy naftowi, czeladź sklepowa i domowa, marynarze. Konfiskowano majątki – także mieszkanie Baryków zarekwirowano, a szczerze wierzący w rewolucję Cezary sam wydał zakopany przez rodziców skarb.

• ojczyzna- Stefan Żeromski szeroko opisuje sytuację i przemiany zachodzące w niepodległej ojczyźnie. Mówi o różnych, nieraz skrajnych, wizjach jej naprawy.Po rozwianiu mitów „szklanych domów” dyskutuje nad sposobami zbudowania trwałej, suwerennej państwowości. Tytuł daje nadzieję, że po zimie, jaką były czasy zaborów ojczyzna odrodzi się, a okres, który opisuje nazywa przedwiośniem – czasem szarym, chmurnym, ale służącym stworzeniu fundamentów pod rozkwit „nowego”, lepszego państwa.

MOTYWY

• ojciec - Zapewnił Cezaremu najlepsze wykształcenie i wychowanie. Dbał o to, by jego jedyny syn pamiętał, że jest Polakiem i w tym celu rozmawiał z nim w ojczystym języku oraz pokazywał mu polskie książki. Jego wyjazd na wojnę spowodował, że Cezary opuścił się w nauce i zachowaniu.Chciał zabrać syna do wyzwolonej Polski. Schorowany w drodze do Moskwy opowiedział Cezaremu opowieść o szklanych domach, aby zaszczepić w ten sposób synowi patriotyzm i chęć pomocy przy odbudowie Polski. Podczas ostatniego etapu podróży mężczyzna umiera.

• przemiana-Cezary jest bohaterem dynamicznym, a co za tym idzie zmienia się. Poznajemy go jako posłusznego, dobrze ułożonego czternastolatka. Z biegiem czasu, chłopak odczuwa swobodę i staje się ulicznym rozrabiaką. Zadaje się z rówieśnikami, z którymi nie mógł do tej pory nawet rozmawiać. Po paru latach dostrzegł, z jak wielkim trudem jego matka robi wszystko, by jemu niczego nie brakowało. Jego poglądy na rewolucję zmieniają się, gdy zapoznaje się z jej skutkami, podczas pracy przy usuwaniu zwłok Ormian z ulic Baku.

• nieszczęśliwa miłość-Uczucie, jakie wybuchło między Laurą Kościeniecką, a głównym bohaterem od początku było skazane na niepowodzenie. Pochodząca z wyżyn społecznych, starsza o dwa lata od Cezarego kobieta, wydawała się tak mocno związana ze swoim statusem, że za nic nie chciałaby go utracić. Pomimo tego, że zapewniała Barykę o wielkiej miłości, nigdy nie rozważała zerwania zaręczyn z Barwickim.

KONCEPCJE POLITYCZNE

• ,,szklane domy"- Tę idealistyczną koncepcję głosił Seweryn Baryka. Opowiadał o Polsce jako o krainie dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w estetycznych i higienicznych szklanych domach. Domy te są tanie i szybkie w montażu, przeznaczone dla ludzi biednych. Przyczyniają się do zniwelowania różnic społecznych. Celem tej idei jest równość i sprawiedliwość a realizacja tego ma przebiegać na drodze przemian rewolucyjno- technicznych. Poza tym epizod szklanych domów jest krytyką złudzeń Polaków, że odzyskanie niepodległości rozwiąże wszystkie problemy.

• koncepcja Gajowca- wyznawał idee Polski złożonej z trzech części. Wierzył w reformy ekonomiczne, w powolne wychodzenie z zaborczych przeszłości. Dążył do reformy wojska i zwiększenia jego liczebności, reformy szkolnictwa, reformy walutowej i reformy rolnej. Wierzył również w siłę modlitwy i opiekę boską nad Polską.

• koncepcja komunistyczna Lulka- za wzór stanowila rewolucję rosyjska i głosiła jedność klas. Robotnicy upominali się o swoje prawa, ale była to warstwa, która nie udzwignęłaby ciężaru władz.

SZKLANE DOMY

Ale wierzymy, że doczekamy się jasnej wiosenki naszej

słowo ,,wiosna" oznaczało wyzwolenie, pisarz daje do zrozumienia, że mimo iż Polska jest już krajem wolnym to stan w jakim się znajduje, nie pozwala jeszcze w pełni się cieszyć tą wolnością. Mówi o prawdziwym jej rozkwicie, to dopiero przedwiośnie nasze.

PROBLEMATYKA

Powieść ukazuję sytuację Polski po odzyskaniu niepodległości. Przedstawia się ona w sposób katastrofalny nawiazując do epoki dwudziestolecia międzywojennego. Pokazuje zniszczenia wojenne, szalejącą inflację, kłopoty gospodarze, kryzys, bezrobocie i strajki. Po przekroczeniu granicy Cezary obserwuje nędzę społeczną, brud i zaniedbanie, jest to kontrast z sielankowym życiem w Nawłoci. Z początku czuje on rozczarowanie i nięchęć, ale później zaczyna czuć sie jak obywatel. Cezary zdaje sobie sprawę, że rewolucja nie pomoże Polsce. Jest to tylko przykrywka dla żądzy mordu. Przeciwna opcja polityczna Gajowca również nie przekonuję Cezarego. Jego powolne tempo reform, nieudolność i troska o własne korzyści, przynoszą kolejne straty dla kraju. Bohater jest rozdarty i nie wybiera żadnej z opcji.

STRESZCZENIE

RODOWÓD

Jadwiga i Seweryn Barykowie są Polakami mieszkającymi w rosyjskim mieście Baku. Seweryn jest wyższym urzędnikiem zatrudnionym w przemyśle naftowym. W 1900r. na świat przyszedł ich jedyny syn Cezary.

SZKLANE DOMY

Cezary został z matką w Baku, a ojca powołano na front. Gdy w Rosji wybuchła rewolucja Cezary upaja się jej hasłami. Biega na spotkania i uczestniczy w publicznych egzekucjach. Po powrocie do domu opowiada drastyczne szczegóły matce. Kobieta nie jest w stanie go przekonać, że podąża błędną drogą. Cezary rzuca szkołę, pobił spotkanego na ulicy dyrektora. Jadwiga z coraz większym trudem zdobywa jedzenie, w ukryciu wynosi z piwnicy skarb i ukrywa go za miastem. Niedługo po tym Cezary wydaje bolszewikom resztę oszczędności ojca. Pewnego razu w porcie spotykają księżną Szczerbatow-Mamajew wraz z córkami, widząc ich opłakany stan Barykowa chce im pomóc. Niestety tej nocy w mieszkaniu Barykowej odbyła się rewizja a Jadwiga zostaje skazana na roboty w porcie. Gdy Cezary widzi ją ostatni raz zauważa, że zdarto jej ślubną obrączkę z palca. Po śmierci matki zdał sobię sprawę jak bardzo ją kochał i że rewolucja nie przynosi korzyści. W dalszej części Cezarego odnajduję ojciec, namawia go do powrotu do Polski i opowiada mu o szklanych domach. Seweryn umiera w drodze i Cezary przekracza granice sam, gdy dociera do Polski zastaje tylko nędzę i biedę.

NAWŁOĆ

Cezary dociera do Warszawy, gdzie odnajduje Szymona Gajowca. Mężczyzna przyjmuję chłopca bardzo serdecznie i załatwia mu pracę w biurze. Cezary zaczyna studiować medycynę, jednak musi rzucić studia i wziąć udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Na froncie zaprzyjaźnia się z Hipolitem, któremu ratuje życie. Hipolit zaprasza wybawce do Nawłoci. Tam Cezary przeżywa swoje pierwsze miłości. Poznaję tam Karolinę, która darzy uczuciem. Niestety w młodzieńcu zakochuję sie również Wanda, Cezary jednak obdarza namiętną miłościa Laurę. Cezary nie zauważa cierpienia dziecząt i myśli tylko o Laurze, aż dochodzi do tragedii. W straszliwych boleściach umiera Karolina. Okazuję się później, że została otruta przez zazdrosną Wandę. Burzliwy romans z Laurą kończy się bijatyką z jej narzeczonym Barwickim. Ich miłość zostaje przerwana i Laura wychodzi za Barwickiego. Cezary wyjeżdża do Chłodka. Chce tam wygoic rany cielesne i rany serca. Mężczyzna obserwuje tam straszliwą nędzę chłopów.

WIATR OD WSCHODU

Cezary wraca do Warszawy i wznawia studia. Mieszka tam z kolega Buławnikiem. Dostrzega nędzę mieszkańców dzielnicy żydowskiej. Później ponownie udaję się do Gajowca i pracuję tam jako sekretarz. Mężczyzna pisze książke, w której przestawia program reform. Bohater poznaje Antoniego Lulka, ten zaprasza go na zebranie komunistów, gdzie wysłuchuje propagandowych haseł. Cezary zauważa, że nie jest to dobra forma odbudowy Polski. Cezary postanowił ostatni raz spotkać się z Laurą, było to ich ostatnie spotkanie. Finałowa scena rozgrywa się na ulicach Warszawy podczas manifestacji. Mężczyzna wychodzi przed szereg robotników i idzie wprost na mur żołnierzy.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

przygotowały: Ola i Zuzia