Upadek komunizmu

Upadek komunizmu

Początki opozycji demokratycznej w Polsce - Początek III Rzeczpospolitej,wybrane postaci historyczne

Poczatki opozycji demokratycznej w Polsce

1. Kryzys społeczno-gospodarczy w 1976 r.a. pogorszenie sytuacji gospodarczej b. znaczne podwyżke cen na niektóre towary c. strajki, reakcją na podwyżkę cen d. tłumienie protestów przez Zmotoryzowane Oddziały Milicji Obywatelskiej (ZOMO) e. represje dla uczestników protestów f. wstrzymani podwyżek g. wprowadzenie kartek na towary, których brakowało

Poczatki opozycji demokratycznej w Polsce

2. Organizacja pomocy dla represjonowanych robotników a. 1976 r. - utworzenie Komitetu Obrony Robotników (KOR) przez 14 działaczy, m.in.: Jana Józefa Lipskiego, Jacka Kuronia i Antoniego Macierewicza b. formy działania KOR-u – organizowanie pomocy materialnej dla robotników zwolnionych z pracy – organizowanie pomocy prawnej dla sądzonych robotników – wydawanie „Biuletynu Informacyjnego KOR” oraz pisma „Robotnik” c.. 1977 r. - zamordowanie współpracownika KOR, studenta Stanisława Pyjasa

Poczatki opozycji demokratycznej w Polsce

3. Kształtowanie się opozycji a. 1977 r. przekształcenie Komitetu Obrony Robotników w Komitet Samoobrony Społecznej „KOR” (KSS „KOR”) b. 1977 r. powstanie Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO) c. 1978 r. powstanie Wolnych Związków Zawodowych (WZZ) – m.in. Andrzej Gwiazda, Anna Walentynowicz d. 1979 r. powstanie Konfederacji Polski Niepodległej (KPN) – Leszek Moczulski e. działalność Ruchu Młodej Polski – Aleksander Hall

Poczatki opozycji demokratycznej w Polsce

4. Znaczenie pontyfikatu Jana Pawła II dla społeczeństwa polskiego a. 16 X 1978 r. wybranie kardynała Karola Wojtyłę na papieża (Jana Pawła II) b. wybór Polaka na papieża przyjęty przez rodaków z ogromnym entuzjazmem c. czerwiec 1979 r. - pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

Jan Paweł II (1920-2005)

Papież Polak Karol Wojtyłaświęty Kościoła katolickiego.

Video

Ciekawostki

Cytaty

Biografia

Antoni Macierewicz

polski polityk, historyk, nauczyciel akademicki, publicysta. Działacz opozycji demokratycznej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1968–1989, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników i Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR”

Video

Ciekawostki

Biografia

Jacek Kuroń (1934-2004)

polski polityk, historyk, działacz tzw. czerwonego harcerstwa, jeden z przywódców opozycji w okresie PRL, współzałożyciel KOR. Kawaler Orderu Orła Białego.

Video

Ciekawostki

Biografia

Powstanie Solidarnosci

1. Kryzys społeczno-gospodarczy w 1980 r. a. 1980 r. - gospodarka polska w stanie zapaści – postępujące zubożenie społeczeństwa – brak w sklepach podstawowych towarów b. wybuch strajków w sierpniu 1980 r. w Szczecinie i Trójmieście – zwolnienie z pracy działaczki Wolnych Związków Zawodowych - Anny Walentynowicz – 14 sierpnia 1980 r. Stocznia Gdańska im. Lenina - rozpoczęcie strajku okupacyjnego

Powstanie Solidarnosci

– na czele strajku - Bogdan Boursewicz i Lech Wałęsa – akcja strajkowa w innych zakładach – strajki solidarnościowec. w celu koordynacji akcji strajkowej został utworzony Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS) d. ogłoszenie przez MKS listy 21 postulatów

Powstanie Solidarnosci

2. Zwycięstwo robotników a. 31 VIII 1980 r. podpisanie tzw. porozumienia sierpniowego – władze zobowiązały się spełnić postulaty protestujących robotników b. ustapienie ze stanowiska I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka c. nowy I sekretarz KC PZPR - Stanisław Kania

Powstanie Solidarnosci

3. 17 IX 1980 r. utworzenie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (NSZZ „Solidarność”) c. NSZZ „Solidarność” - pierwsza od wielu lat organizacja niezależna od PZPR b. przewodniczący NSZZ „Solidarność” - Lech Wałęsa c. wstąpienie prawie 10 milionów osób do NSZZ „Solidarność” d. utworzenie przez studentów Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS) e. powstanie na wsi NSZZ Rolników Indywidualnych f. „Tygodnik Solidarność” - organ prasowy NSZZ „Solidarność”

Anna Walentynowicz (1929-2010)

Opozycjonistka w PRL, działaczka Wolnych Związków Zawodowych, współzałożycielka NSZZ „Solidarność”.

Video

Ciekawostki

Biografia

Lech Wałesa

- polski polityk i działacz związkowy. Przywódca i bohater opozycji demokratycznej w okresie PRL, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący NSZZ „Solidarność”, w 1983 laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1990–1995.

Video

Ciekawostki

Cytaty

Biografia

Stan wojenny i schyłek PRL

1. Wprowadzenie stanu wojennego w Polsce a. skupienie władzy przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego – minister obrony narodowej od roku 1968 – premier rządu = luty 1981 r. – październik - zastąpienie Stanisława Kanię na stanowisku I sekretarza KC PZPR b. dalsze pogorszenie sytuacji gospodarczej kraju - 1981 r.

Stan wojenny i schyłek PRL

2. Wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12/13 XII 1981 r. przez władze PRL a. stan wojenny wprowadzony niezgodnie z obowiązującym prawem b. przejęcie władzy przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego (WRON) z gen. Wojciechem Jaruzelskim jako przewodniczącym

Stan wojenny i schyłek PRL

c. najważniejsze skutki wprowadzenia stanu wojennego – zawieszenie działalności wszelkich organizacji – w tym NSZZ „Solidarność” – wprowadzenie godziny policyjnej, zaostrzenie cenzury i ograniczenie mediów – w tym prasę – zamknięcie granic państwa – część działaczy „Solidarności” aresztowanych i internowanych

Stan wojenny i schyłek PRL

3. Społeczeństwo wobec wprowadzenia stanu wojennego a. zorganizowanie strajku przez górników z kopalni „Wujek”, który został siłą stłumiony – zginęło 9 uczestników b. organizowanie manifestacji przez działaczy opozycyjnych c. utworzenie Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” przez działaczy „Solidarności”, którzy uniknęli uwięzienia, d. bojkotowanie działań władz przez opozycyjnie nastawioną część społeczeństwa d. rozpoczęcie podziemnej działalności przez Radio Solidarność oraz pojawienie się nielegalnych publikacji – tzw. drugi obieg f. zawieszenie stanu wojennego w grudniu 1992 r., zniesienie ostateczne 22 lipca 1983 r.

Stan wojenny i schyłek PRL

Ostanie lata PRL a. 1984 r. zamordowanie przez funkcjonariuszy SB kapelana „Solidarności” ksiądz Jerzego Popiełuszko b. 1984 r. utworzenie prokomunistycznego Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych (OPZZ) z inicjatywy władz c. pogorszenie sytuacji gospodarczej kraju - puste półki w sklepach d. nieudane próby rządu wyprowadzenia kraju z kryzysu

Jerzy Popiełuszko (1947-1984)

polski duchowny rzymskokatolicki, tercjarz franciszkański, kapelan warszawskiej „Solidarności”, obrońca praw człowieka w PRL, zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego

Video

Ciekawostki

Cytaty

Biografia

Rozpad bloku wschodniego

1. Kryzys w Związku Socjalistycznych Republikach Sowieckich (ZSRS) a. powolny wzrost wynagrodzeń i poziomu życia obywateli ZSRS niezwiązany z jakością pracy b. pogorszenie sytuacji gospodarczej w związku z brakiem efektywnego zarządzania centralnego c. nasilenie konfliktów narodowościowych i problemów religijnych d. trudności z wyłonieniem silnego przywódcy po śmierci Leonida Breżniewa e. zaostrzenie walki z ZSRS przez Stany Zjednoczone w czasie prezydentury Ronalda Regana

Rozpad bloku wschodniego

.2. Nieudane próby reform w ZSRS a. głęboki kryzys gospodarczy ZSRS w latach 80-ych XX wieku b. Michaił Gorbaczow wybrany w 1985 r. I sekretarzem Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego c. próby reformy gospodarki podjete przez Michaiła Gorbaczowa d. brak poprawy sytuacji gospodarczej

Rozpad bloku wschodniego

.e. skutki pogłębiania się kryzysu gospodarczego w ZSRS – osłabienie pozycji międzynarodowej ZSRS – m.in. likwidacja baz w krajach pozaeuropejskich – wycofanie się z wojny w Afganistanie (1989 r.) – porażka w wyścigu zbrojeń ze Stanami Zjednoczonymi, która zmusiła ZSRS do podpisania traktatów rozbrojeniowych – ZSRS tracił zdolność do ingerowania w wewnętrzne spawy krajów bloku wschodniego

Rozpad bloku wschodniego

3. Jesień Ludów – upadek komunizmu w europejskich krajach bloku wschodniego w latach 1989-1990 a. powstawanie organizacji opozycyjnych, w krajach Europy Wschodniej b. 1989 r. przeprowadzenie pierwszych częściowo wolnych wyborów w Polsce (przegrana komuniśtów) c. oddanie władzy w wyniku tzw. aksamitnej rewolucji – w Czechosłowacji - Václav Havel d. bezkrwawe pozbawienie władzy komunistów na Węgrzech i w Albanii

Rozpad bloku wschodniego

e. pozbawienie władzy i skazanie na śmierć Nicolae Ceauşescu (Rumunia) f. rozpad państwa i krwawa wojna domowa w Jugosławii po obaleniu komunizmu g. obalenie komunizmu w Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD) – symbolem obalenia komunizmu w Europie było zburzenie muru berlińskiego 9 IX 1989 r. – w 1990 r. nastąpiło połączenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej z Republiką Federalną Niemiec (RFN)

Rozpad bloku wschodniego

4. Rozpad Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRS) a. 1989 r. - pierwszy Zjazd Deputowanych Ludowych z udziałem deputowanych niezależnych (15%) b. 19 VIII 1991 r. nieudany zamach stanu nazywany puczem Janajewa przeprowadzony przez przeciwników Gorbaczowa c. wzrost autorytetu Borysa Jelcyna po stłumieniu puczu Janajewa d. w 1990 i 1991 r. ogłoszenie niepodległości przez niektóre kraje wchodzące w skład ZSRS – Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina, Białoruś e. 8 XII 1991 r. - rozwiązanie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich f. w miejsce ZSRS utworzono Wspólnotę Niepodległych Państw (WNP))

Poczatek III Rzeczpospolitej

Upadek komunizmu w Polsce i powstanie III Rzeczypospolitej 1. Okrągły Stół a. geneza Okrągłego Stołu – pogarszanie się sytuacji gospodarczej kraju i poziomu życia Polaków – w maju i sierpniu 1988 r. - liczne strajki – na decyzję o przystąpieniu do negocjacji wpłynęła polityka Michaiła Gorbaczowa w ZSRS b. Mieczysław Rakowski - nowy premier rządu

Poczatek III Rzeczpospolitej

c.podjęcie rozmów rządu z opozycją przez – Czesława Kiszczaka – ministra spraw wewnętrznych – Lecha Wałęsę – przywódcę opozycji d. obrady Okrągłego Stołu (luty - kwiecień 1989 r.) w Pałacu Namiestnikowskim w Warszawie e. kluczowe punkty tzw. kontraktu – postanowiono przywrócić urząd prezydenta i senat – zapadła decyzja o przeprowadzeniu częściowo wolnych wyborów – ponownie zalegalizowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” – 17 IV 1989 r.

Poczatek III Rzeczpospolitej

2. Wybory 4 czerwca 1989 r. a. częściowo wolne wybory: – kontrakt gwarantował, że PZPR i jej sojusznicy będą miały zagwarantowane 65% miejsc w sejmie – wyborcy mieli dokonać w pełni wolnego wyboru 35 posłów i wszystkich senatorów b. zdecydowane zwycięstwo w wyborach - NSZS „Solidarność” – zdobył wszystkie możliwe do zdobycia w wyniku głosowania miejsca w sejmie – 35% – 99 ze 100 miejsc w senacie

Poczatek III Rzeczpospolitej

3. Przemiany polityczne po wyborach czerwcowych a. prezydentem został gen. Wojciech Jaruzelski b. posłowie NSZZ „Solidarność” utworzyli Obywatelski Klub Parlamentarny (OKP) – przewodniczącym został Bronisław Geremek c. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL) i Stronnictwo Demokratyczne (SD) zerwało sojusz z PZPR i przystąpiło do koalicji rządowej z Obywatelskim Klubem Parlamentarnym d. utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu w Polsce – 12 IX 1989 r. – Tadeusz Mazowiecki został premierem rządu – Leszek Balcerowicz – ministrem finansów i autorem reform gospodarczych – Krzysztof Skubiszewski – ministrem spraw zagranicznych

Poczatek III Rzeczpospolitej

e. nowelizacja konstytucji z 29 XII 1989 r. – wprowadzono nazwę Rzeczypospolita Polska (zamiast Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej) – przywrócono godło w formie orła w koronie – usunięto artykuły o kierowniczej roli PZPR oraz przyjaźni ze Związkiem Radzieckim – wprowadzono m.in. pluralizm polityczny i swoboda działalności gospodarczej

Poczatek III Rzeczpospolitej

f. demokratyzacja życia politycznego w Polsce – zlikwidowano cenzurę – Służbę Bezpieczeństwa zastąpiono Urzędem Ochrony Państwa, a funkcjonariuszu poddano tzw. weryfikacji, czyli ocenie – rozwiązano Ochotnicze Rezerwy Milicji Obywatelskie (ORMO) i Zmotoryzowane Oddziały Milicji Obywatelskiej (ZOMO) – zniesiono święta komunistyczne: 22 Lipca – przywrócono tradycyjne święta narodowe: 3 Maja i 15 Sierpnia

Tadeusz Mazowiecki (1927-2013)

polski polityk i publicysta. Ostatni prezes Rady Ministrów PRL i pierwszy III Rzeczypospolitej, współtwórca i przewodniczący Unii Demokratycznej i Unii Wolności. Kawaler Orderu Orła Białego.

Video

Ciekawostki

Cytaty

Biografia

• grafika google
• https://znani.net
• https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon
• https://dzieje.pl/postacie
• http://obliczaludzi.com/tadeusz-mazowiecki/
• fimiki youtube
• podręcznik "Wczoraj i dziś"
• https://www.e-historia.com.pl

• grafika google
• https://znani.net
• https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon
• https://dzieje.pl/postacie
• http://obliczaludzi.com/tadeusz-mazowiecki/
• fimiki youtube
• podręcznik "Wczoraj i dziś"
• https://www.e-historia.com.pl