zależności pokarmowe

Zuzanna Dziki

ZALEŻNOŚCI POKARMOWE

Co to ZALEŻNOŚCI POKARMOWE?

Zależności pokarmowe -to zależności międzygatunkowe, w których jeden organizm jest pokarmem dla drrugiego. Jest to jeden z czynników zapewniający stały obieg materii w ekosytemie.

ŁAŃCUCH POKARMOWY

Łańcuch pokarmowy (inaczej łańcuch troficzny [od greckiego trophe - pożywienie] )- to uporządkoway ciąg gatunków, w którym każdy organizm jest zjadany przez następny. Łańcuch pokarmowy najczęściej składa się z 4-5 ogniw, rzadko występuje ich więcej niż 10.

RODZAJE ŁAŃCUCHÓW POKARMOWYCH

• Łańcuch pasożytów
• Łańcuch spasania
• Łańcuch detrytusowy

ŁAŃCUCH PASOŻYTÓW

Zaczyna się od konsumentów (pierwszego lub wyższych rzędów) a kończy na najmniejszych pasożytach; pasożyty stanowią kilka kolejnych poziomów troficznych.

Przykład:

krowa – mucha – pierwotniaki – bakterie – bakteriofagi

ŁAŃCUCH SPASANIA

Pierwszym ogniwem są producenci (najczęściej roślina), dalszymi zaś konsumenci pierwszego (roślinożerca), drugiego i dalszych rzędów (drapieżniki). Końcowym ogniwem są bakterie i grzyby, które rozkładają martwe szczątki poprzednich ogniw, przywracając do obiegu związki mineralne zawarte w ich ciałach.

ŁAŃCUCH DETRYTUSOWY

Pierwsze ogniwo stanowią szczątki roślin i zwierząt, zjadane następnie przez organizmy żywiące się martwą materią organiczną. Ostatnim ogniwem łańcucha detrytusowego są bakterie oraz grzyby, które uwalniają do środowiska proste związki nieorganiczne, służące za pokarm dla roślin zielonych, będących z kolei pierwszym ogniwem łańcucha spasania.

POZIOMY TROFICZNE

To grupy organizmów, które zajmują to samo miejsce w łańcuchach pokarmowych; to grupa organizmów pełniąca podobną rolę w obiegu materii i przepływie energii w biocenozie. Dana grupa organizmów może zajmować jednocześnie różne poziomy troficzne.

TRZY POZIOMY TROFICZNE

• Producenci
• Konsumenci
• Destruenci

PRODUCENCI

Producenci wytwarzają związki organiczne ze związków nieorganicznych. Producentami są autotrofy, do których zaliczymy większość roślin, niektóre bakterie i część protistów. Ilość roślinnej materii organicznej służy do oceny tempa, w jakim producenci przekształcają energię słoneczną w procesie fotosyntezy. Jest ono różne dla różnych ekosystemów.

KONSUMENCI

Konsumenci potrzebne zwiazki organiczne uzyskują z innych organizmów. Konsumentami są organizmy cudzożywne, czyli zwierzęta, pasożytnicze rośliny, niektóre grzyby, bakterie oraz protisty. Konsumentów można uporządkować według pewnych kategorii. W ten sposób roślinożercy nazywani są konsumentami I rzędu. Konsumentami II rzędu są zjadający ich mięsożercy, a konsumentami III i dalszych rzędów są mięsożercy żywiący się innymi mięsożercami.

DESTRUENCI

Destruenci uzyskują związki organiczne dzięki rozkładaniu martwej materii oragnicznej (tj. szczątków innych organizmów). Do grupy destruentów należy większosć bakterii i grzybów. Występują licznie w ściółce leśnej i górnych warstwach gleby, a także w mule zalegającym na dnie zbiorników wodnych. Ich obecność w ekosystemach jest niezbędna. Bez ich aktywności obieg materii w przyrodzie byłby niemożliwy.

RÓWNOWAGA DYNAMICZNA

Liczba osobników i gatunków zajmujących dane poziomy torficzne utrzymuje się na względnie stałym poziomie. Ekosystem jest utzrymywany w stanie równowagi dzięki procesom naturalnej regulacji.

PROCESY NATURALNEJ REGULACJI

Procesy te są związane z oddziaływaniem jednych gatunków na inne. Przykładowo: o wielkości populacji roślinożerców decyduje dostępność pokarmu oraz liczba drapieżników i pasożytów.

ZAKŁÓCENIE RÓWNOWAGI EKOSYSTEMU

Do zakłocenia równowagi ekosysetmu może dojść, gdy choć jeden z jego elementów ulegnie trwałej zmianie. Dzieje się tak w sytuacji, gdy:

• z ekosystemu zniknie jeden z gatunków w nim występujący
• do ekosystemu zostanie wprowadzony nowy gatunek

ZAKŁÓCENIE RÓWNOWAGI EKOSYSTEMU

PRZYCZYNY

• rozwój nowoczesnego rolnictwa opartego na gospodarstwach wielkoobszarowych,
• rozwój urbanizacji i przemysłu,
• spryskiwanie powierzchni jezior detergentami,
• odprowadzanie do zbiorników wodnych substancji szkodzących,
• wycinanie lasów równikowych w celach przetwórczych,
• odprowadzanie do atmosfery CO₂,
• popularyzacja transportu.

SKUTKI

• zagrożenie bioróżnorodności,
• przekształcanie środowiska życia wielu gatunków roślin i zwierząt, co powoduje zjawisko depopulacji,
• wymieranie gatunków roślin i zwierząt (np. znaczny spadek populacji foki szarej w basenie Morza Śródziemnego - kiedyś liczyła blisko 100tys. osobników, zaś dzisiaj zaledwie 1500szt.),
• pustynnienie wynikające z wyniszczania naturalnej roślinności oraz erozja gleby,
• zakwaszanie gleb

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ