SARMATYZM

Start

potoczna nazwa kultury szlacheckiej XVII i XVIII wieku oraz ideologia głosząca nadrzędność szlachty w polityce

SARMATYZM

teksty

wady i zalety

cechy sarmatyzmu

video

czym jest sarmatyzm?

Index

Sarmatyzmem nazywa się całą kulturę i wszelkie dziedziny życia ziemiańskiej szlachty polskiej:

• ich poglądy,
• obyczaje,
• światopogląd,
• poczucie jedności stanowej,
• sposób postępowania w czasie wojny i w codziennym życiu

Szlachcice polscy uważali się za spadkobierców (potomków) starożytnego rodu Sarmatów, który miał niegdyś przybyć nad Wisłę i tu się osiedlić. Polscy Sarmaci chętnie przypisywali sobie ich dzielność, waleczność, dumę i patriotyzm, który posuwali do pogardy wobec innych narodów. Religijność – po dewocję. Kult tradycji – po wstecznictwo i konserwatyzm, zamknięcie na nowości nauki.

CZYM JEST SARMATYZM?

• złota wolność,
• wierność tradycji,
• religijność,
• duma,
• odwaga,
• waleczność,
• odpowiedni strój,
• poczucie odrębności,
• wyższości wobec innych klas,
• za to wewnątrz – absolutna równość szlachty..

CECHY SARMATYZMU

Z czasem wolność przerodziła się w anarchię, tradycja we wstecznictwo, religijność w dewocję, duma w pychę, odwaga w lenistwo,

• wierność katolizmowi
• wiernośc tradycji
• duma narodowa
• przywiazanie do wolnosci
• odwaga, mestwo
• znajomość prawa
• umiejątnosć przemawiania
• kult wolnosci i demokracji
• gościnnosc

• warcholstwo
• zachowawczość
• sprzeciwianie się postępowi i rozwojowi
• pijaństwo
• pycha
• samowola
• fanatyzm religijny
• pieniactwo (szukanie zaczepek)
• plotkarstwo

WADY I ZALETY

Znakomity portret Sarmaty i mentalności polskiego szlachcica stworzył Chryzostom Pasek w swoich Pamiętnikach, które są doskonałym dokumentem sarmatyzmu.

O Sarmatach krytycznie pisali siedemnastowieczni poeci barokowi, tacy jak Wacław Potocki. Wytykają Sarmatom wady twórcy oświeceniowi: Julian Ursyn Niemcewicz (Powrót posła), Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz. W zwierciadle parodii przedstawia mit polskiego dworku Witold Gombrowicz w słynnej Ferdydurke.

O Sarmatach dobrze pisali: Adam Mickiewicz (Pan Tadeusz – mit szlachty patriotycznej i prawej), Aleksander Fredro (kultywuje narodowość polską), Henryk Sienkiewicz (tworzy wzory rycerskie w Trylogii), Eliza Orzeszkowa (wizja idealnego zaścianka w Nad Niemnem).

KULTURA POLSKIEJ SZLACHTY

SARMATA ZAGŁOBA

PSALM RODOWODOWY

ABY ZOBRAZOWAĆ SOBIE SARMATĘ

Oliwia Bram, 2lp

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ