PT_tradycje i obyczaje

Adam mickiewicz

"pan tadeusz"

tradycje i obyczaje

TRADYCJA A OBYCZAJ

OBYCZAJ

TRADYCJA

poglądy, normy, wierzenia przekazywane z pokolenia na pokolenie i uznawane przez zbiorowość za najwyższą wartość.

przyjęty w jakiejś społeczności sposób postępowania w danych okolicznościach

"Tym ładem - mawiał - domy i narody słyną, z jego upadkiem domy i narody giną."

WYGLĄD DWORU

WYGLĄD DWORU

"Dom mieszkalny niewielki, lecz zewsząd chędogi, I stodołe miał wielką, i przy niej trzy stogi użątku, co pod strzechą zmieścić się nie może"

"Nawet stary stojący zegar kurantowy w drewnianej szacie [...] i z dziecinną radością pociągnał za sznurek, by stary Dabrowskiego usłyszeć mazurek"

"Widać, że okolica obfita we zboże [...] czarnoziemne, zapewne należne do dworu, uprawne dobrze na kształt ogrodowych grzadek: że w tym domu dostatek mieszka i porządek"

"Był maleńki ogródek, ścieżkami porznięty, pełen bukietów trawy angielskiej i mięty. Drewniany, drobny, w cyfrę powiązany płotek."

"I też same portrety na ścianach wisiały. Tu Kościuszko [...] dalej w polskiej szacie siedzi Rejtan [...] dalej Jasiński [...] obok Korsak"

"Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza, że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza."

GOŚCINNOŚĆ I PRACA

GOŚCINNOŚĆ i PRACA

GOŚCINNOŚĆ

"Tymczasem na folwarku nie uszło baczności, że przed ganek zajechał któryś z nowych gości. Już konie w stajnię wzięto, już im hojnie dano, jako w porządnym domu, i obrok, i siano; [...] Słudzy czekają niż się pan Wojski ubierze, który teraz za domem urządzalł wieczerzę. On pana zastępuje i on, w niebytności pana, zwykł sam przyjmować i zabawiać gości."

PRACA

"U niego ze dniem konczą pracę gospodarze."

" Sędzia, choć utrudzony, chociaż w gronie gości, nie chybił gospodarskiej ważnej powinności [...] Gospodarz widzi, w jakim stanie jest obora; dozoru tego sługom nie poruczy, bo Sędzia wie, że oko pańskie konia tuczy."

STAROPOLSKA GRZECZNOŚĆ

STAROPOLSKA GRZECZNOŚĆ

HIERARCHIZACJA

"Naprzód dzieci małe z dozorcą, potem Sedzia szedł z Podkomorzyną, obok pan Podkomorzy otoczon rodziną; panny tuż za starszymi, a młodzież na boku; panny szły przed młodzieżą o jakie pół kroku; nikt tam nie rozprawiał o porządku, nikt mężczyzn i dam nie ustawiał, a każdy mimowolnie porządku pilnował."

KULTURA SŁOWA I WYPOWIEDZI

ZACHOWANIE PRZY STOLE

"Goście weszli w porządku i stanęli kołem; Podkomorzy najwyższe brał miejsce za stołem; z wieku mu i z urzędu ten zaszczyt należy. Idąc kłaniał się damom, starcom i młodzieży. Przy nim stał kwestarz, Sędzia tuż przy Bernardynie. Bernardyn zmówił krótki pacierz po łacinie."

SZACUNEK DLA KOBIET

"Muszę ja wam służyć, moje panny córki, choć stary i niezgrabny"

MOWA O GRZECZNOŚCI

MOWA O GRZECZNOŚCI

"Grzeczność wszystkim należy, lecz każdemu inna.[...] Grzeczność nie jest rzeczą małą; kiedy się człowiek uczy ważyć, jak przystało, drugich wiek, urodzenie, cnoty, obyczaje, wtenczas i swoją ważność zarazem poznaje."

ODPOWIEDNIE TRAKTOWANIE INNYCH

WIEDZA NA TEMAT WŁASNYCH PRAW

PRZESTRZEGANA ZASADA: wyrażanie swojego patriotyzmu

ROZRYWKA

ROZRYWKA

GRZYBOBRANIE

POLOWANIE

wyraz umiłowania przyrodyprzygotowania trwały dzień wcześniej Msza Św. (modlitwa do św. Huberta) mistrz ceremonii (WOJSKI) kobiety nie brały udziału w łowach wspólne biesiadowanie

cenna przyjemność

odmienny ubiór: słomkowy kapelusz i płócienne opończe

"Grzybów było w bród: chłopcy biorą krasnolice, lisicie [...] Panienki za wysmukłym gonią borowikiem [...] Wszyscy dybią na rydza; ten wzrostem skromniejszy, za to najsmaczniejszy."

"Przerwał się obiad, dzień zszedł na kowaniu koni, karmieniu psów, zbieraniu i oczyszczaniu broni."

ZAŻYWANIE TABAKI

ZAŻYWANIE TABAKI

"Czy uwierzycie, że z tej tabakiery pan jenerał Dąbrowski zażył razy cztery? [...] Częstochowska, nie biorę innej tylko taką."

SPOTKANIE W KARCZMIE

"Dwie chyliły sie karczmy po dwóch stronach drogi; Stara należy z prawa do zamku dziedzica, nowa na złość zamkowi postawił Soplica."

ZAJAZD

ZAJAZD

ZAJAZD

zbrojne wystąpienie szlachty w celu wyegzekwowania dóbr

UBIÓR

UBIÓR

SZLACHTA ZAŚCIANKOWA (DOBRZYŃSCY)

SZLACHTA BOGATA I ŚREDNIOZAMOŻNA

"Kapoty białe w czarne pręgi, a w niedzielę kontusze. Zwykle chodzą w drylicach albo perkaliczach, bydło pasa nie w łapciach z kory, lecz w trzewieczkach."

"Woźny pas mu odwiązał, pas słucki, pas lity, przy którym świecą hęste kutasy jak kity..."

RYTUAŁ PICIA KAWY

RYTUAŁ PICIA KAWY

"Takiej kawy jak w Polsce nie ma w żadnym kraju: w Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju, jest do robienia kawy osobna niewiasta, nazywa się kawiarka; ta sprowadza z miasta lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku i zna tajne sposoby gotowania trunku, który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu, zapach moki i gęstość miodowego płynu."

PORCELANOWY SERWIS

PORCELANOWY SERWIS

"Z zadziwieniem na wielki serwis poglądali, z którego równie drogi kruszec, jak robota. [...] Te persony przedstawiają historie polskiego sejmiku, narady, wotowanie, tryumfy i waśnie.[...] Tymczasem wielki serwis barwę zmienił i odarty ze śniegu już się zazielenił. [...] Krajobraz przedstawiał nową porę roku."

arcydzieło odzobiony figurkami postaci ludzkich przedstawiały historię sejmików szlacheckich zmieniał barwy w zależności od rodzaju podawanych potraw

ZARĘCZYNY

ZARĘCZYNY

"Tadeusz i Zofija do stołu nie siedli; zajęci częstowaniem włościan, chodząc jedli. Starożytny był zwyczaj, iż dziedzice nowi na pierwsze uczcie sami służyli ludowi."

TRADYCYJNY STRÓJ LITEWSKI

TANIEC

"Spódniczkę miala dlugą, białą; suknię krótką z zielonego kamlotu z różową obwódką gorset także zielony, różowymi wstęgi od łona aż do szyi sznurowany w pręgi.[...] od ramion swiecą białe rękawy koszuli. [...] na skroniach zielonego wianek rozmarynu."

"Poloneza! - krzyknęli wszyscy w jedno słowo. [...] A dawnym obyczajem jest naszej rodziny zaręczać się i żenić przy wiejskiej muzyce."

DZIĘKUJĘ

Anita Czernik-Kubiak