Choroby wirusowe i bakteryjne

CHOROBY

WIRUSOWE I BAKTERYJNE

SPIS TREŚCI

1. Charakterystyka wirusów i bakterii

2. Choroby wirusowe

3. Choroby bakteryjne

BAKTERIE

WIRUSY

Organizmy jednokomórkowe niemające jądra komórkowego. Zawierają tylko nić DNA (genofor), rybosomy, błonę i ścianę komórkową zbudowaną z mureiny. Bakterie dzielą się na cudzożywne (posiadają dodatkowo rzęskę, mezosomy) i na samożywne (zawierające dodatkowo tylakoidy z barwnikami). U bakterii o cienkiej ścianie komórkowej mogą występować fimbrie (białkowe, delikatne rurki). Mają również plazmidy (mniejsze cząsteczki DNA zawieszone w cytozolu). Zawierają ziarna materiału zapasowego, którym najczęściej jest glikogen, skrobia sinicowa, tłuszczowiec (wolutyna).

Nie są organizmami, ponieważ nie mają budowy komórkowej i nie wykazują czynności życiowych. Są jedynie tworami organicznymi składającymi się z 2 związków organicznych (kwasu nukleinowego i białka), czasem mogą zawierać też cząsteczki tłuszczów. Wirus jest zbudowany z wirionów (pojedynczych jednostek wirusa). Wirion składa się z materiału genetycznego i otoczki białkowej (kapsydu). Pojedyncze białka tworzące go grupują się w większe jednostki- kapsomery. Materiał genetyczny to DNA lub RNA. U niektórych wirusów kapsyd jest osłonięty dodatkowo osłonką lipidowo-białkową.

VSS

CHOROBY WIRUSOWE

GRYPA

Choroba wywoływana przez wirusy typu A, B, C. Przenoszona drogą kropelkową. Znana już w starożytności. Pierwsza epidemia grypy została odnotowana w XVI wieku. Objawy to gorączka, ból głowy, mięśni i stawów, dreszcze, suchy kaszel, katar oraz brak apetytu. Najlepszym sposobem zapobiegania grypie jest wykonywanie profilaktycznych szczepień ochronnych, przestrzeganie zasad higieny i unikanie kontaktu z chorymi.

Grypa dzieli się na wiele rodzajów. Wśród nich wyróżniamy m.in. hiszpankę oraz ptasią grypę.Hiszpanka to najgroźniejszy szczep grypy znany we współczesnej historii. Wywoływana jest przez wirusa typu A - H1N1. Do leczenia nie wykorzystuje się żadnych leków przeciwwirusowych, gdyż nie są skuteczne. Ptasia grypa- pomimo takiej nazwy, występuje u ptaków jak i u ludzi. Trudności z oddychaniem, biegunka, objawy nerwowe, brak apetytu to objawy u ptaków. Objawy u ludzi to gorączka, kaszel, ból gardła, bóle mięśni i stawów, dreszcze.

Wirus typu A występuje u ludzi i zwierząt, typu B tylko u ludzi, typu C - u ludzi i świń.

ODRA

Jedna z najbardziej zaraźliwych chorób wieku dziecięcego, przenoszona drogą kropelkową. Objawy to gorączka, kaszel, duszności, ból gardła oraz wysypka. Choroba mogła się pojawić w XI lub XII wieku, ponieważ wtedy została opisana. W XVI w. dotarła do Ameryki za pośrednictwem kolonizatorów.

Jej nazwa nie jest związana z rzeką Odrą tylko z określeniem wysypki. Od XVII wieku wysypkę określano mianem "odry". Plamki wyglądały jak otarcia, które kiedyś nazywano "odarcia".

OSPA WIETRZNA

Choroba przenoszona drogą kropelkową. Objawy ospy wietrznej to m.in. gorączka oraz wysypka w postaci czerwonych grudek, które po kilku dniach zasychają w strupy. Ospa wietrzna zwykle przebiega w sposób łagodny, ale również może prowadzić do poważnych powikłań. Do najczęstszych należą wtórne zakażenia infekcyjne zmian skórnych, zapalenie płuc i powikłania neurologiczne. Jeśli chodzi o leczenie to u chorych poniżej 12. roku życia z prawidłową odpornością i łagodnym przebiegiem choroby stosuje się wyłącznie leczenie objawowe. Leczenie przyczynowe jest stosowane w przypadku ciężkiego przebiegu choroby, u chorych z zaburzeniami odporności. Zapobiegać poprzez wykonywanie szczepień ochronnych i profilaktykę farmakologiczną.

RÓŻYCZKA

Znana również pod nazwą odra niemiecka ponieważ jako pierwsi opisali ją niemieccy lekarze w 1814 roku. Występuje wyłącznie u człowieka. Choroba przenoszona drogą kropelkową. Objawy różyczki to gorączka, czerwone plamki na ciele. Czasami przebiega bezobjawowo. Zakażenia można uniknąć dzięki szczepionce. W Polsce podawana jest w połączeniu ze szczepionką przeciw odrze i śwince znanym jako szczepionka MMR. W Polsce szczepienie to jest obowiązkowe.

ŚWINKA

Inna nazwa to nagminne zapalenie ślinianek przyusznych. Wywoływana jest przez paramyksowirus. Choroba ta przenoszona jest drogą kropelkową i dotyka najczęściej dzieci w wieku szkolnym. Objawy to gorączka i bolesne powiększenie ślinianek przyusznych. Zapobieganie - szczepionka MMR.

WŚCIEKLIZNA

Choroba przenoszona między zwierzętami,może przenieść się również na człowieka. Wirus rozwija się w mózgu. Nieleczona wścieklizna może doprowadzić do śmierci. Wściekliznę nazywa się również wodowstrętem ponieważ obserwuje się skurcz mięśni chorego na widok lub dżwięk wody. Pierwsza skuteczna szczepionka przeciwko wściekliźnie została stworzona w 1885 roku przez Louisa Pasteura. W Polsce szczepienia psów przeciw wściekliźnie są obowiązkowe.

+ info

PRYSZCZYCA

PROCESS

Choroba przenoszona drogą kropelkową, występuje u bydła. Można się nią również zarazić przez kontakt bezpośredni z zarażonym zwierzęciem. Jest to najgroźniejsza choroba zwierząt.Pryszczyca powoduje owrzodzenie pyska i racic. Podstawowym objawem jest gorączka. Choroba ta dzieli się na dwa rodzaje: postać łagodna i złośliwa. Objawy postaci łagodnej to ślinienie, podwyższona temperatura ciała, dreszcze,utrata apetytu i osłabienie. Czasami przebiega bezobjawowo Objawy postaci złośliwej to m.in. chwianie się, dyszenie, zgrzytanie zębami. Następnie padanie na ziemię i śmierć. Zwierzęta zarażone postacią złośliwą przestają często zwracać uwagę na otoczenie.

Leczenie pryszczycy jest prawnie zabronione. Zapobieganie i zwalczanie następuje poprzez dwa sposoby: pierwszy poprzez eliminację chorych i podejrzanych zwierząt, drugi polega na szczepieniu i eliminacji zaszczepionych zwierząt, które zachorowały. Czasami stosuje się kombinację obu metod.

NOSÓWKA

Bardzo zakaźna choroba atakująca psy, koty i lisy. Najczęściej atakuje młode osobniki od 2 do 5 miesięcy. Zakażenie następuje na drodze kropelkowej lub pokarmowej. Rozwija się m.in. w płucach, przewodzie pokarmowym, mózgu.

+ info

PARWOWIROZA psów

Parwowiroza psów to choroba zakaźna atakująca głównie młode psy do 6 miesiąca życia, rzadziej dorosłe.Parwowiroza psów pojawiła się w 1978 roku w USA, Kanadzie i Australii, a na początku lat 80. XX wieku dotarła do Europy Wywołuje ją wirus posiadający DNA. Objawy to : biegunka, wymioty, gorączka. Jednak u dorosłych psów czasami przebiega bezobjawowo. W leczeniu stosuje się przede wszystkim nawadnianie poprzez wlew roztworów glukozy, antybiotykoterapię. Ale aby uniknąć włączenia się w proces chorobowy bakterii, stosuje się najczęściej surowicę przeciwko parwowirusowi psiemu. Najskuteczniejszą formą walki z chorobą jest szczepienie zwierzęcia. Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt szczenięcia z jakimś materiałem zanieczyszczonym kałem chorego zwierzęcia.

MYKSOMATOZA

Zakaźna choroba królików domowych i dzikich. Poraża układ nerwowy. Rozprzestrzenia się poprzez kontakt bezpośredni z chorym zwierzęciem, poprzez wodę lub pokarm zanieczyszczony odchodami, owady krwiopijne (komary, muchy, pchły) oraz inne zwierzęta np.ptaki. Objawy- obrzęk głowy, powiek, wysoka temperatura, duszność. Śmiertelność około 100% w przypadku postaci ostrej. W Australii w latach 50-tych XX wieku wykorzystano ją do zwalczania plagi królików.

AIDS

Inaczej zespół ludzkiego niedoboru odporności. Choroba wywoływana przez wirus HIV, prowadząca do upośledzenia odporności osoby zakażonej. Wirus atakuje limfocyty T, odpowiadające za rozpoznawanie antygenów. Zakażenie następuje drogą płciową i poprzez kontakt z krwią. Również może dojść do zakażenia dziecka przez matkę w okresie ciąży, porodu lub karmienia piersią. Najwięcej chorych, bo aż 52% całej populacji na świecie,mieszka w Afryce Południowej i Wschodniej (19 milionów).

KLESZCZOWE ZAPALENIE OPON MÓZGOWYCH

Jest to choroba przenoszona przez kleszcze. W Polsce rejony endemiczne to: województwo warmińsko-mazurskie i podlaskie a także zachodniopomorskie i lubelskie. Czerwiec,lipiec i październik to miesiące, w których należy szczególnie uważać. Wirusy lokalizują się w komórkach nerwowych mózgu i rdzenia kręgowego. Objawy są początkowo podobne do grypy, potem mogą wystąpić objawy związane z układem nerwowym np. światłowstręt, sztywność karku, nudności, wymioty a nawet śpiączka czy napady padaczkowe. Należy pamiętać o odpowiednim ubraniu, gdy idziemy do lasu i o stosowaniu repelentów.

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY

Przyczyną WZW jest zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu A (HAV), B (HBV) lub C (HCV). Zakażenia HBV i HCV mogą prowadzić do marskości wątroby i raka. WZW A - główną drogą zakażenia jest droga pokarmowa. Objawy: bóle brzucha i głowy, osłabienie, wymioty, gorączka, żółtaczka. Leczymy WZW A odpowiednią dietą i nawadnianiem organizmu. W ramach profilaktyki gotujemy wodę przed wypiciem, myjemy owoce i warzywa i szczepimy się. WZW B - główną drogą zakażenia jest droga płciowa i przez krew. Objawów najczęściej brak. Podajemy leki przeciwwirusowe. Unikamy kontaktów z osobą zarażoną i szczepimy się. WZW C - główną drogą zakażenia jest droga poprzez kontakty płciowe i krew. Objawy to utrata masy ciała, nudności i żółtaczka. Zwykle podaje się leki przeciwwirusowe i stosuje dietę.

POLIO

Inaczej zwana chorobą Heinego-Medina lub paraliżem dziecięcym to wirusowa choroba zakaźna wywołana wirusem polio. Nazwa wywodzi się od nazwisk dwóch uczonych, którzy tę chorobę opisali. Do czasu opracowania szczepionki, choroba ta dotykała nawet 1000 dzieci dziennie. Pierwszą szczepionkę wynalazł polski uczony Hilary Koprowski w 1950 roku. Nie została ona jednak dopuszczona do użycia w USA, gdzie zostały wykorzystane dopiero kolejne szczepionki: szczepionka domięśniowa Salka z 1955 roku i doustna szczepionka Sabina z 1963 roku. Polio w większości przypadków przebiega bezobjawowo. U części chorych pojawia się gorączka, ból głowy, gardła, złe samopoczucie. U 1-2% dochodzi do porażenia układu nerwowego i porażenia mięśni szkieletowych nóg, rąk, klatki piersiowej.

GORĄCZKA KRWOTOCZNA EBOLA

Jest to jeden z najbardziej zabójczych wirusów na Ziemi. Nazwa pochodzi od nazwy rzeki Ebola w północnej części Demokratycznej Republiki Konga, gdzie w 1976 roku zauważono pierwsze przypadki. Wirus zbudowany jest z 7 białek, z których aż 4 jeszcze nie przebadano, a jedno z nich na pewno odpowiada za spowolnienie układu immunologicznego. Zakażenie następuje przez krew lub inne płyny ustrojowe zakażonego zwierzęcia - małpy lub owocożernego nietoperza. Wirus przenosi się także między ludźmi tą samą drogą. Śmiertelność waha się od 25% do 90%. Największa epidemia miała miejsce w Afryce Zachodniej w latach 2014-2016. Zmarło 11 000 ludzi. W 2018 roku w Demokratycznej Republice Konga zmarło 2000 z 3000 zakażonych osób. Objawy choroby to: krwawienia, zapalenie spojówek, wysypka, stany depresyjne. Pierwszą szczepionkę zarejetrowano dopiero w listopadzie 2019 roku

COVID-19

Ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywoływana przez wirus SARS- CoV-2, po raz pierwszy rozpoznana i opisana w listopadzie 2019 roku w Chinach, w mieście Wuhan. Szerzy się drogą kropelkową i powietrzną. Początkowe objawy to: gorączka, suchy kaszel, zmęczenie i płytki oddech, rzadziej ból głowy, dreszcze i ból gardła. Wielu pacjentów traci też węch i smak, co utrzymuje się nawet wiele tygodni po wyleczeniu. Może prowadzić do zapalenia płuc i niewydolności oddechowej, posocznicy, wstrząsu septycznego. W Polsce stwierdzono do tej pory zakażenie wirusem u ponad 2 300 000 ludzi, z czego około 54 000 zmarło. Zapobieganie: szczepienia, utrzymywanie dystansu społecznego, noszenie maseczek, dezynfekcja i kwarantanna w przypadku kontaktu z osobą zakażoną.

COVID-19

CHOROBY BAKTERYJNE

BORELIOZA

Jest to choroba zakaźna przenoszona przez kleszcze. Jest najczęstszą chorobą odkleszczową. Choruje na nią około 86 000 osób rocznie. W Polsce najwięcej zakażeń odnotowuje się w rejonach endemicznych pomiędzy majem a listopadem. Wczesne objawy to rumień wędrujący, gorączka, ból głowy, osłabienie i objawy ze strony układu nerwowego. Potrafi przekroczyć barierę krew-mózg. Leczy się antybiotykami. Aby zapobiec boreliozie należy odpowiednio ubierać się do lasu, nie siadać na zwalonych pniach, poniewać jest to ulubione miejsce przebywania nimf,stosować repelenty zwłaszcza z DEET oraz impregnować odzież i obuwie środkami z permetryną.

TĘŻEC

Jest to choroba zakaźna, ale nie zaraźliwa, ponieważ jej przyczyną są egzotoksyny wytworzone przez bakterię laseczka tężca. Zwierzęciem najczęściej zapadającym na tężec jest koń. Ptaki są odporne na tę chorobę. W Polsce w 2000 roku zanotowano 14 zachorowań. Tężcem można się zarazić poprzez ranę zabrudzoną glebą, ponieważ beztlenowa bakteria Clostridium tetani przebywa w ziemi i wytwarza postać przetrwalnikową - endosporę znajdującą się na końcu laseczki. Bakteria namnażając się w miejscu skaleczenia produkuje toksyny: tetanospazminę, tetanolizynę i fibrynolizynę. Tetanospazmina jest neurotoksyną i atakuje komórki nerwowe. Objawy choroby to: zaburzenia czucia, ból głowy, wzmożone napięcie mięśniowe i drgawki. Profilaktyka: obowiązkowe szczepienia ochronne.

SALMONELLOZA

Jest to grupa chorób zakaźnych spowodowanych pałeczkami Salmonella. Głównym źródłem infekcji jest żywność skażona odchodami zakażonych zwierząt (przede wszystkim jaja i mięso drobiowe). Nazwa pochodzi od nazwiska odkrywcy, amerykańśkiego biologa Daniela Salmona. Objawy choroby to: gorączka, silne bóle brzucha, biegunka, nudności i wymioty. Aby zapobiec chorobie należy dbać o higienę, właściwie przechowywać i przygotowywać żywność.

GRUŹLICA

Jest to choroba zakaźna wywołana przez prątki gruźlicy. Nazwa pochodzi od gruzełków czyli zmian w tkance zmienionej gruźliczo. Czasem gruźlicę nazywa się tuberkulozą (tuberculum - guzek) i stosuje się skrót TB i Tbc. Kiedyś nazywana była sychotami lub galopującymi suchotami. Prątki gruźlicy odkrył niemiecki uczony Robert Koch,dlatego często nazywa się je prątkami Kocha. Do objawów tej choroby należą:kaszel, gorączka, ból w klatce piersiowej, spadek masy ciała oraz krwioplucie. Aby zapobiegać gruźlicy należy wykonywać okresowe prześwietlenia płuc i szczepienia ochronne.

CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY

Przyczyną tej choroby jest zakażenie bakterią helicobacter pylori, stres, palenie papierosów i przyjmowanie niektórych leków. Czynniki te niszczą błonę śluzową żołądka, która chroni żołądek przed działaniem kwasu solnego. Dochodzi do stanu zapalnego i powstawania ran oraz owrzodzeń. Objawy to: bóle żołądka, uczucie pieczenia w przewodzie pokarmowym tzw. zgaga. Leczniczo podaje się antybiotyki i stosuje odpowiednią dietę. Zapobiegawczo - unikać stesu, ograniczyć leki przeciwbólowe i palenie papierosów.

ANGINA

Anginę najczęściej wywołują bakterie, rzadziej wirusy lub grzyby. Zarażamy się poprzez kontakt z chorą osobą. Objawy to: powiększone migdałki i węzły chłonne przy szyi, silny ból gardła, utrudniający mowę i spożywanie posiłków, gorączka, dreszcze. Leczy się antybiotykami i podaje się środki przeciwbólowe w przypadku silnego bólu gardła. Aby uniknąć anginy należy w chłodne dni osłonić szyję przed zimnem, unikać zimnych potraw, leczyć chore zęby i uszy.

ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH

Choroba spowodowana jest obecnością mikroorganizmów najczęściej bakterii Escherichia coli w drogach moczowych. Objawy to: ból pęcherza, pieczenie, częste oddawanie niewielkich ilości moczu. Może wystąpić gorączka. Podczas badania moczu stwierdza się obecność bakterii i podwyższoną liczbę leukocytów. Aby wyleczyć chorobę stosuje się antybiotyki oraz duże ilości płynów. Zakażenie dróg moczowych częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, co wynika z różnej budowy anatomicznej - cewka moczowa jest znacznie krótsza (3-5 cm) u kobiet niż u mężczyzn (18 cm)

RZEŻĄCZKA

Przyczyną rzeżączki jest najczęściej zarażenie bakterią dwoinki rzeżączki podczas kontaktu płciowego z zarażoną osobą. Noworodki mogą zarazić się od matki w czasie porodu. Po około 10 dniach od zarażenia pojawiają się bóle narządów płciowych i gorączka. Bakterie uszkadzają narządy rozrodcze i wiele innych narządów. Może dojść do bezpłodności. U noworodka bakterie mogą wywołać rzeżączkowe zapalenie spojówek, które prowadzi do ślepoty. Podaje się antybiotyki.

KIŁA

Przyczyną kiły jest zarażenie bakterią krętkiem bladym podczas kontaktu płciowego z osobą zarażoną. Bakterie mogą się także przedostać z ciała ciężarnej do organizmu dziecka. Pierwszym objawem jest bezbolesny guzek na narządach płaciowych, który znika bez leczenia. Kilka tygodni później na ciele pojawia się wysypka. Towarzyszą jej bóle głowy, gorączka i osłabienie. Nieleczona kiła może spowodować śmierć. U płodu bakterie zakłócają rozwój i powodują wady budowy.

BŁONICA

Jest to choroba zakaźna najczęściej występująca u dzieci, wywoływana przez maczugowca błonicy. W Polsce mamy obowiązkowe szczepienia ochronne. Błonica przenosi się najczęściej drogą kropelkową. Najczęstszą postacią błonicy jest błonica gardła (dyfteryt). Objawy: gorączka, bladość twarzy, utrudnione połykanie pokarmów, może dojść do obrzmienia szyi czyli tzw. szyi prokonsula (Nerona, cesarza) i ogólnego zatrucia organizmu. W leczeniu stosuje się antybiotyki i surowicę zawierającą antytoksynę błoniczą.

CZERWONKA BAKTERYJNA

Inaczej zwana dyzenterią lub szigelozą. Jest to ostra choroba zakaźna jelit, w szczególności jelita grubego, której objawem jest biegunka i obecność krwi w stolcu. Objawem jest także nietolerancja laktozy, ponieważ bakteria uszkadza nabłonek jelitowy. Nieleczona prowadzi do śmierci. Chorobę wywołuje Gram- ujemna pałeczka z rodzaju Shigella. Leczenie polega na podawaniu wody i elektrolitów. Ustępuje zwykle samoistnie w ciągu 5-10 dni.

TRĄD

Trąd zwany leprą lub chorobą Hansena towarzyszy człowiekowi od najdawniejszych czasów, pierwsze wzmianki pochodzą z II-III tysiąclecia p.n.e. Jest to przewlekła choroba zakaźna wywołana przez prątki Mycobacterium leprae, bakterię odkrytą w 1873 roku przez norweskiego naukowca Armauera Hansena oraz Mycobacterium lepromatosis odkrytą w 2008 roku. Występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej i tuberkuloidowej. Postać lepromatyczna jest zaraźliwa a jej objawy to guzowate krosty. Postać tuberkuloidowa jest mniej zaraźliwa, ale groźniejsza: pojawiają się plamy na skórze, utrata czucia w palcach rąk i nóg. Badania nad trądem były bardzo trudne, ponieważ nie można było go hodować w warunkach laboratoryjnych. Odkryto jednak, że na trąd cierpią również amerykańskie pancerniki i zaczęto wykorzystywać je do badań. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z osobą chorą prawdopodobnie przez błony śluzowe i skórę. W postaci lepromatycznej możliwa jest droga kropelkowa.

CHOLERA

Ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody skażonej przecinkowcem cholery. Na świecie miało miejsce 7 pandemii cholery. Na terenie północnej Polski ostatnia epidemia miała miejsce w latach 1892–1894. Prawdopodobnie zmarł na nią Adam Mickiewicz w podczas epidemii w 1855 roku. Objawy w początkowym okresie to biegunka i wymioty ale także zmarszczenie skóry, zmiana głosu (vox cholerica), zapadnięcie oczu i wyostrzenie rysów twarzy (twarz Hipokratesa). Może dojść do śpiączki.

DŻUMA

Dżuma, czarna śmierć, zaraza morowa to ostra zakaźna choroba gryzoni a także człowieka (zoonoza). Jest wywołana infekcją pałeczek Yersinia pestis. Wyróżnia się 3 postacie dżumy:

• dymieniczą
• posocznicową
• płucną

Najczęściej występuje dymienicza postać dżumy. Do zakażenia dochodzi w wyniku pogryzienia przez pchły wcześniej zainfekowane poprzez pogryzienie szczurów, wiewiórek lub innych małych ssaków. Postać posocznicowa i płucna występują najczęściej jako powikłanie postaci dymieniczej. Główne objawy to: gorączka, dreszcze, ból głowy, powiększenie węzłów chłonnych, zapalenie płuc. Pierwszą szczepionkę przeciw dżumie opracowano w 1890 roku.

Ubiór ochronny lekarza podczas epidemii w XVII wieku.

Thanks!