Środki stylistyczne klasa VI

Środki stylistyczne

Czyli jak malować obraz słowami

Uwaga! Notuj wszystko w zeszycie i zapamiętaj!

Spis treści

Środek stylistyczny

Apostrofa

Onomatopeja

10

Powtórzenie

Rym

Metafora

11

Epitet

Uosobienie

Utrwalenie wiadomości

12

Porównanie

Ożywienie

Ćwiczenia

Środek stylistyczny

Inne nazwy: środek poetycki, środek artystycznego wyrazu. To taki wyjątkowy sposób ukształtowania języka, który przyciąga uwagę czytelnika, często skłania do refleksji, wywołuje uczucia, przeżycia.

"Więc chodź, pomaluj mój świat!"

Lorem Ipsum

Powtórzenie

Celowe wprowadzenie tego samego słowa w bliskiej odległości. Ma ono na celu zwrócenie uwagi na brzmienie lub znaczenie tego wyrazu.

"Kręci się, kręci się koło za kołem" Julian Tuwim

Epitet

Jest to określenie rzeczownika, zazwyczaj przymiotnikowe. Służy ukazaniu jakiejś cechy.

"Pieski szczekają na księżyc makowy" Czesław Miłosz

Porównanie

Jest to zestawienie dwóch cech lub rzeczy, zjawisk itd. w celu wydobycia lub podkreślenia ich podobieństw. Stosuje się wtedy takie słowa: jak, jakby, niczym, niby, na kształt, jakoby.

"Dwa stawy pochyliły ku sobie oblicza Jako para kochanków: (...)" Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz

Apostrofa

Bezpośredni zwrot do adresata. Na co dzień spotykamy się z apostrofą w listach. W poezji spotkacie zwroty nie tylko do człowieka, ale również do Boga/bogów, idei, przedmiotu...

"Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?" Jan Kochanowski, Pieśń XXV

Metafora

Zaskakujące połączenie wyrazów, które należy odczytywać niedosłownie. Metafora to inaczej przenośnia. Używamy jej często na co dzień, np. "Słońce wstaje" (przecież nigdzie nie leżało - nie traktuj tego dosłownie).

"Spostrzegłem we włosów chmurze... Bladość twarzy i coś błyska!..." Juliusz Słowacki, Kordian

Ożywienie

Nadanie cech istot żywych przedmiotom, ideom, uczuciom (czyli wszystkiemu, co nie jest ożywione). Nie są to cechy tylko ludzkie, ale wspólne dla zwierząt.

"Tam kula, lecąc, z dala grozi, szumi, wyje." Adam Mickiewicz, Reduta Ordona

Uosobienie

Nadanie cech ludzkich (typowych TYLKO dla człowieka) zwierzętom, roślinom, przedmiotom, pojęciom.

Rzecze na to kalarepka: "Spójrz na rzepę - ta jest krzepka!" Jan Brzechwa, Na straganie

Onomatopeja

To wyraz dźwiękonaśladowczy. Może być to "hau!", "kukuryku!", ale także "strzał", "pukanie", "chrobotanie".

O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny Leopold Staff, Deszcz jesienny

Rym

To podobne brzmienie wyrazów (ich końcówek).Wyróżniamy m.in. rymy: parzyste, krzyżowe, okalające. Uwaga! Nie wszyscy badacze literatury uważają rymy za środki stylistyczne!

Bywa zwiedzionym kto lubi być chwalonym. Ignacy Krasicki, Kruk i lis

Zdrobnienie i zgrubienie

Zgrubienie to wraz pochodny, który często potęguje cechy wyrazu podstawowego, np. but - bucior.Zdrobnienie to wyraz pochodny, który często zmniejsza cechy wyrazu podstawoego, np. but - bucik. Oba wyrazy służą często wyrażeniu rozmaitych emocji, np. niechęci czy przywiązania. Zdarza się, że mają podkreslić wielkość lub kruchość opisywanych osób, rzeczy.

Jako oliwka mała pod wysokim sadem Idzie z ziemie ku górze macierzyńskim szladem, Jeszcze ani gałązek, ani listków rodzą (...). Jan Kochanowski, Tren V

Utrwalenie wiadomości

Aby utrwalić poznane wiadomości, obejrzyj filmik (link znajdziesz pod żółtym pędzlem).

Ćwiczenia

Kliknij w poruszające się elementy i wykonaj ćwiczenia. Zastanów się, który środek stylistyczny sprawia Ci kłopot.

Dziękuję za uwagę!

JBK