Pisownia rz i ż

PISOWNIA "RZ" i "Ż"

MAŁGORZATA DUDKOWSKA

Kiedy piszemy "rz":

RZ czasem igra z nami, z R zamienia się miejscami. Są spółgłoski, które lubi, towarzystwem ich się chlubi. Goni błękit, chmur dotyka, tam już krzykiem ptaki wita. Lub ucieka wprost do nieba i pamietać o nim trzeba.

- Wymienia się na r: dworzec - dworca, wierzyć - wiara, marzec- marca, parzysty - para, marynarz- marynarski, rowerzysta - rower.

Rymowanka, która ułatwi Wam zapamiętanie po jakich spółgłoskach piszemy "rz"

Kiedy chochliki pudrują trawniki, w baśniowych domkach, jaśnieją guziki. Baśniowe chochliki wciskają trzewiki, który pierwszy jęknie, dostaje guziki.

Po spółgłoskach b, ch, d, g, j, k, p, t, w: B - brzdąc, brzoza, brzydki T - trzyma, trzeba, trzeci, trzask D - drzwi, drzewa, drzazga K - krzew, krzak, krzyk G - Grzegorz, grzałka, grzecznie P - przechodzi, przecież, przodem, Przasnysz Ch - chrzest, chrzan, Chrzypsko, J - zajrzeć, dojrzały, W - wrzeciono, wrzesień.

W wyrazach rodzaju męskiego zakończonych na -arz, -erz oraz -mistrz, -mierz. Przykłady: młynarz, lekarz, piekarz, kołnierz, nietoperz, harcerz, zegarmistrz, wicemistrz, wodomierz. WYJĄTKI: pejzaż, bandaż, papież, garaż, makijaż.

WYJĄTKI: - wyrazy: gżegżółka, babsztyl, bukszpan, całokształt, kształcić, kształt, kształtny, kszyk (gatunek ptaka), odszkodowanie, przedszkole, riksza, ukształtowanie, wykształcenie, Kapsztad, Łapsze, Pszczyna, Pszów, pszczoła, pszenica, pszenżyto, słupszczanin, hochsztapler.

"RZ" niewymienne - ZAPAMIĘTAJ:

I. Jarzębina, wierzba, korzeń, obwarzanek, rzodkiew, orzech, rzęsisty, uderzyć, burza, porządek, rzęzić, odkurzacz. II. Rzadko, rzęsa, rzeźba twarzy, Rzymianin, pierzchnąć, towarzysz, rzesza, rzewny, rzępolenie, wierzchowiec, tarzać się, rzemień. III. Rząd, narzędzia, pogorzelec, Rzeszów, Chorzów, Zgierz, Chorzele, jarzyna, porzeczka, korzyść, Węgorzewo, rzeka Orzyc.

"Ż"

Ż też ważne, Już to wiecie. Żąda władzy, Mężne przecież. Droga dróżką się staje. Blisko bliżej się zdaje. Druh z drużyną na straży, Waga ich losy waży.

PISOWNIA "Ż"

- gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, dz, h, z, ź, s. Przykłady: książka - księga, wstążka - wstęga, mosiężny - mosiądz, pieniążek - pieniądz, drużyna - druh, watażka - wataha, każę (coś zrobić) - kazać, mażę (po czymś) - mazać, przerażenie - przerazić, zamrażać - mroźny, mróz, bliżej - blisko, niżej - nisko.

• Ż na DZ, przykłady: koleżanki – koledzy, księża – księdza • Ż na G, przykłady: książka – księga, odważnik – waga • Ż na H, przykłady: watażka – wataha, drużyna – druh • Ż na S, przykłady: niżej – nisko, węższy – wąski • Ż na Z, przykłady: każę ­– kazać, obrażony – obraza • Ż na Ź (ZI), przykłady: zamrożony – mroźny, duży – duzi

- piszemy w wyrazach zakończonych na: - aż, - eż Przykłady: pejzaż, witraż, młodzież, odzież. Ż piszemy po literach: l, ł, r, n, Przykłady: lżej, ulżyć, małże, małżeństwo, rżysko, rżenie, rewanż, oranżada. WYJĄTKI: współrzędne, półrzadka.

- Na początku wielu wyrazów oraz w niektórych słowach, mimo że nie wymienia się na g, dz, h, z, ź, s: Przykłady: żal, żart, żyto, żniwo, życzenie, żubr, żółty, żaglówka, mżawka, abażur, należyty, pożar.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!