Przegląd i znaczenie gadów

Przegląd i znaczenie gadów

start

Index

jaszczurki w polsce

gady ogólnie

żółwie w polsce

Różnice morfologiczne

węże w polsce

jaszczurki

znaczenie w przyrodzie

krokodyle

znaczenie dla człowieka

węże

ochrona gatunkowa

żółwie

gatunki chronione w polsce

podsumowanie

dziękuję za uwagę!

Najmniejsze i największe

czy wiesz, że...?

• Największym i zarazem najcięższym gadem świata jest krokodyl różańcowy (Crocodylus porosus). Mierzy on 4,5 m i waży pół tony!
• Najmniejszym gadem świata z kolei, jest odkryty w 2021 r. rodzaj kameleona o nazwie Brookesia nana, który mierzy 1,35 cm długości ciała, a 2,2 cm długości całkowitej wraz z ogonem

Ogólnie

gady - ogólne informacje

• Gady (Reptilia) to kręgowce, które opanowały środowisko wodne i lądowe.
• Dzisiaj żyją zaledwie 4 rzędy gadów, ich pozostałe znane linie ewolucyjne wymarły.
• Dziś żyje na świecie około 6000 gatunków gadów, w Polsce tylko 9 gatunków.
• Gady przez ponad 200 milionów lat były panami lądów, mórz, a przez pewien czas nawet powietrza.
• Są organizmami, które jako pierwsze przystosowały się w pełni do życia na lądzie

Różnice w budowie gadów

różnorodność budowy gadów

• Zwierzęta te różnią się znacznie pod względem budowy zewnętrznej
• Dzielimy je na kilka rzędów: hatterie, łuskonośne, krokodyle oraz żółwie
• Łuskonośne dzielimy na trzy podrzędy, a mianowicie: węże, jaszczurki oraz amfisbeny

Jaszczurki

krótka charakterystyka

• Mają wydłużone ciało
• Ciało jest zróżnicowane na głowę, tułów oraz ogon
• U większości obecne dwie pary kończyn
• Sprawnie biegają, skaczą oraz wspinają się

Krokodyle

krótka charakterystyka

• Należą do największych i najcięższych gadów
• Ich kończyny są stosunkowo krótkie
• Pomiędzy palcami tylnych kończyn występuje błona pławna

Węże

krótka charakterystyka

• Mają wydłużone ciało
• Są pozbawione kończyn

Żółwie

krótka charakterystyka

• Mają gruby i ciężki pancerz, który przykrywa cały tułów
• Kończyny u żółwi lądowych są słupowate i przypominają nogi słonia, a u żółwi morskich są podobne do wioseł
• Pancerz po brzusznej stronie ciała zwany jest plastronem, po grzbietowej karapaksem

Gatunki gadów chronionych w Polsce

Węże

Jaszczurki

• jaszczurka zwinka
• jaszczurka żyworodna
• jaszczurka zielona
• padalec zwyczajny

• wąż Eskulapa
• zaskroniec zwyczajny
• żmija zygzakowata
• gniewosz plamisty

żółwie

• żółw błotny

Jaszczurki żyjące w Polsce

jaszczurka zwinka

• Dość pospolita w Polsce jaszczurka, pięknie ubarwiona
• Jest to najbardziej pospolity gad występujący w Polsce
• Ubarwienie jest zmienne
• Grzbiet jest brązowy z rzędem plam, w środku każdej plamy jest nieregularna biała plamka
• W okresie godowym samice mają zieloną stronę brzuszną, a plamy czasowo zanikają

Jaszczurki żyjące w Polsce cd.

jaszczurka żyworodna

• Najmniejsza polska jaszczurka
• Można ją spotkać na terenie całego kraju
• Szczególnie często występuje w górach i okolicach podgórskich
• Żywi się owadami, nagimi ślimakami, dżdżownicami i pająkami
• Zaatakowana przez drapieżnika potrafi odrzucić ogon, który przez kilka minut gwałtownie się wije się, co odwraca uwagę napastnika i stwarza jaszczurce możliwość ucieczki
• Utracony ogon po pewnym czasie odrasta

Jaszczurki żyjące w Polsce cd.

jaszczurka zielona

• Samce są zwykle jaskrawo zielone, czasem nakrapiane licznymi ciemnymi plamkami, samice mają zwykle kolor szaro-zielony z ciemnymi plamami, a wzdłuż grzbietu przebiegają 2 rzędy jasnych linii
• Brzuszna strona jest żółta lub żółto-zielona
• Samce mają szatę godową; są wówczas jednolicie zielone i mają niebieską plamę na gardzieli.
• Ogon jest długi i biczowaty, łatwo się odrywa
• Utracony ogon łatwo się regeneruje

Jaszczurki żyjące w Polsce cd.

padalec zwyczajny

• Padalec zwyczajny, mimo że przypomina węża, wcale nim nie jest
• To jedyna żyjąca w Polsce jaszczurka beznoga
• Występuje w szarej, brązowej, a nawet turkusowej odmianie barwnej
• Prowadzi skryty tryb życia
• W odróżnieniu od większości gadów raczej unika silnego nasłonecznienia.
• Łatwo odróżnić ją od węży po tym, że nie ma wyraźnie wyodrębnionej głowy

Żółwie występujące w Polsce

żółw błotny

• W Polsce żyje tylko jeden gatunek żółwia – żółw błotny
• Środowiskiem jego życia są płytkie jeziorka
• Poluje na kijanki, ślimaki wodne i owady
• Posiada ciemne ubarwienie
• Na spodniej stronie pancerza oraz na skórze łap i szyi ma drobne jasne plamki
• Jest bardzo płochliwy
• Zaniepokojony wciąga do pancerza głowę i kończyny

Węże występujące w Polsce

ZAskroniec zwyczajny

• Najbardziej pospolity wąż w naszym kraju i jednocześnie w Europie
• Ma charakterystyczne żółte plamy po bokach głowy
• Samica może osiągnąć długość nawet dwóch metrów
• Przebywa w pobliżu zbiorników wodnych, gdzie poluje na płazy i ich larwy
• Potrafi świetnie pływać

Węże występujące w Polsce cd.

gniewosz plamisty

• Grzbiet jest brązowy lub rdzawy u samców, u samic szary
• Na głowie znajduje się ciemnobrązowa podkowiasta plama
• Z boku głowy znajduje się ciemny pasek
• Na grzbiecie są 2-4 rzędy ciemnych plam
• Czasem plamy tworzą zygzak, trudno wówczas go odróżnić od żmii zygzakowatej
• Różni się od niej okrągłymi źrenicami
• Ogon jest chwytny

Węże występujące w Polsce cd.

Wąż eskulapa

• Rzadki gatunek
• Samce są mniejsze od samic
• Ma płaską stronę brzuszną, żółtą
• Grzbiet jest brązowy, czasem z drobnym, siatkowym deseniem
• Za głową znajdują się dwie jasne plamy
• Rzadziej spotykamy okazy o pomarańczowym grzbiecie lub zupełnie czarne

Węże występujące w Polsce cd.

żmija zygzakowata

• Jest jedynym jadowitym wężem występującym w Polsce
• Zamieszkuje obrzeża lasów, polany, zaniedbane ogrody, suche górskie łąki
• Atakuje tylko wtedy, gdy czuje się zagrożona, a jej jad nie jest śmiertelny.
• Żywi się głównie małymi ssakami, żabami, zjada pisklęta ptaków oraz owady
• Ma szeroką, sercowatą głowę oraz krępą budowę ciała
• W odróżnieniu od innych węży ma pionową źrenicę
• U większości żmij na grzbiecie znajduje się zygzakowaty wzór, tzw. wstęga kainowa.

Znaczenie gadów w przyrodzie

znaczenie w przyrodzie

Gady, podobnie jak płazy, są postrzegane przez człowieka jako zwierzęta pożyteczne. Regulują liczebność owadów, ślimaków i drobnych kręgowców, zwłaszcza gryzoni będących szkodnikami lasów i pól uprawnych. Ponadto stanowią pokarm dla innych zwierząt kręgowych, głównie ptaków i ssaków.

Znaczenie gadów dla człowieka

znaczenie dla człowieka

• Mogą stanowić zagrożenie dla ludzi (jadowite węże i krokodyle)
• Jako drapieżniki zjadają zwierzęta, które są szkodnikami lasów i roślin uprawnych m.in. owady i ślimaki
• Jad węży służy do produkcji leków i kosmetyków
• Mięso i jaja żółwi, a także mięso krokodyli są w niektórych krajach źródłem pożywienia
• Skóra gadów, zwłaszcza krokodyli i węży, jest używana do wyrobu takich przedmiotów, jak torebki, buty i paski

Ochrona gatunkowa gadów

Rodzime gatunki gadów zanikają, ze względu na:

ochrona gadów

• objęcie ochroną gatunkową (w Polsce objęte są nią wszystkie gatunki gadów występujących na terenie naszego kraju)
• dbanie o miejsca, w których żyją i rozmnażają się gady
• tworzenie nowych miejsc, w których zwierzęta te znajdą bezpieczne schronienie i dobre warunki do rozmnażania

• likwidowanie lub przekształcanie naturalnego środowiska ich bytowania (rozległych terenów trawiastych, nasłonecznionych stoków, polan, nieużytków);
• rozbudowa sieci dróg;
• zanieczyszczenie środowiska metalami ciężkimi, pestycydami, substancjami ropopochodnymi i innymi substancjami chemicznymi;
• odławianie do hodowli prywatnych.

Podsumowanie

• Gady są w pełni przystosowane do życia na lądzie. Składają jaja na lądzie, oddychają płucami, a ich skóra nie przepuszcza wody, jest pokryta łuskami lub tarczkami.
• Współczesne gady należą do zaledwie kilku grup, z których najważniejsze to węże, jaszczurki, żółwie i krokodyle.
• W Polsce żyją 4 gatunki jaszczurek, 4 gatunki węży i jeden gatunek żółwia.

Dziękuję za uwagę!