Śmierć w średniowieczu

Motyw śmierci

w średniowieczu

Ludzie w Średniowieczu traktowali śmierć jako naturalną rzecz w życiu każdego stworzenia. Każdy był oswojony z umieraniem. Śmierć była dla człowieka tylko zmianą jakościową – przejściem do innego, lepszego świata, a nie końcem życia. Stąd też przerażeniu towarzyszyła swoista fascynacja motywem śmierci.

Śmierć była w Średniowieczu przedstawiana na różne sposoby:- kościotrup z kosą, - rozkładające się ciało, - śmierć prowadząca w makabrycznym korowodzie przedstawicieli wszystkich stanów - tzw. taniec śmierci (dance macabre). - tzw. "sztuka dobrego umierania" (ars bene moriendi) - śmierć osób cnotliwych przedstawiana była jako moment szczególny, odpowiednio wyreżyserowany

Ars moriendi (sztuka śmierci, rytuał umierania); Zbiór rozważań, wskazówek i napomnień służących przygotowaniu człowieka do śmierci. Gatunek literatury religijno-moralizatorskiej wyrastający z dawnych tradycji piśmiennictwa chrześcijańskiego (św. Ambroży, św. Augustyn), szeroko rozpowszechniony w XIV-XV w. Ars moriendi była niekiedy częścią cyklów tańca śmierci; – "Skarga umierającego”. ["Sztuki umierania nie można się nauczyć, nie wiąże się z nią bowiem żadna technika, żaden zespół reguł ani norm” (E. Cioran)].

Memento mori (pamiętaj o śmierci); Słowa pozdrowienia i pożegnania, używane w zakonach trapistów, kartuzów i kamedułów. Miały na celu ciągle przypominać o kruchości życia i oswajać ludzi ze śmiercią.

Danse macabre (taniec śmierci); Zapoczątkowane w średniowieczu widowisko, które odbywało się na cmentarzach i w kościołach. Rozpoczynało się od kazania, w którym zawarte były refleksje na temat przemijania i śmierci. Osoby przebrane za śmierć tańczyły, namawiając obecnych, aby przyłączyli się do orszaku. Widowisko kończyło się kazaniem nawołującym do pokuty i cnotliwego życia; W plastyce średniowiecznej: alegoryczny korowód (albo krąg) ludzi wszystkich stanów z kościotrupem na czele, wyrażający wszechobecność śmierci i absolutną równość wszystkich ludzi w jej obliczu.

Stosunek ludzi Średniowiecza do śmierci wiązał się z wieloma, czasami kontrastywnymi postawami: - zafascynowaniem dramatycznymi scenami, lubowaniem się w widokach rozkładających się ciał, - lękiem przed śmiercią, - świadomością, że śmierć zrównuje wszystkie stany, ponieważ wszyscy jej podlegają (widać to szczególnie w "tańcu śmierci"). Śmierć łączyła i zrównywała wszystkich, była najbardziej egalitarnym zjawiskiem, przed którym nikt nie mógł uciec.

Utwory średniowieczne, w których pojawia się motyw śmierci, to:

- Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, - Wielki Testament Franciszka Villona, - Dusza z ciała wyleciała, - Skarga umierającego, - Oto usta już zamkniona.

Ciekawostka :

Teledysk piosenki pt. "Thriller" Micheala Jacksona nazwiązuje do Średniowiecznego motywu Danse Macabre

Dziękuję!

Amelia Czerwonka 1W