Mickiewicz pejzażysta

Mickiewicz -pejzażysta lepszy od Ruisdaela?

o malarskości opisów przyrody w "Panu Tadeuszu"

Co Norwid sądził o dziele Mickiewicza ?

Zapoznaj się z oceną "Pana Tadeusza" wyrażoną przez Cypriana Norwida w liście do Ignacego Kraszewskiego

Kim jest Ruizdal?

Jacob von Ruisdael- holenderski malarz, pejzażysta i grafik żyjący w XVII wieku. Malował lasy, wodospady, rzadziej widoki morskie, równiny, krajobrazy zimowe czy widoki miast. Dlaczego trafił do serc romantyków? Natura miała dla niego sens symboliczny a ukazane pejzaże często odzwierciedlały stan ducha.

Poznaj obrazy artysty

Zapoznaj się z pracami malarza. Kliknij w sztalugę.

Czy możemy zestawić poetyckie i malarskie obrazy?

Skoro Norwid porównuje poetyckie opisy wieszcza do płócien niderlandzkiego pejzażysty, podobnie postąpili licealiści. Ich zadanie polegało na zestawieniu wybranego obrazu artysty z fragmentem "Pana Tadeusza". Oto efekty:

„Pan Tadeusz” Księga III; wersy 548-567  A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy Litewskie, tak poważne i tak pełne krasy! —        Czeremchy, opl14 tane dzikich chmielów wieńcem, Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem, Leszczyna, jak menada z zielonemi berły, Ubranemi, jak w grona, w orzechowe perły; A niżej dziatwa leśna: głóg w objęciu kalin,        Ożyna, czarne usta tuląca do malin. Drzewa i krzewy liśćmi wzięły się za ręce, Jak do tańca stojące panny i młodzieńce Wkoło pary małżonków. Stoi pośród grona Para, nad całą leśną gromadą wzniesiona        Wysmukłością kibici i barwy powabem: Brzoza biała, kochanka, z małżonkiem swym grabem. A dalej, jakby starce na dzieci i wnuki Patrzą, siedząc w milczeniu: tu sędziwe buki, Tam matrony topole, i mchami brodaty        Dąb, włożywszy pięć wieków na swój kark garbaty, Wspiera się, jak na grobów połamanych słupach, Na dębów, przodków swoich, skamieniałych trupach.

Zuza

Obraz autorstwa Jacoba van Ruisdaela pod tytułem: „ Roead through an Oak Forest”(1646-1647), znajduje się w Państwowym Muzeum Sztuki w Kopenhadze.

Natalia

„Pan Tadeusz”, Dwa stawy- ks. VIII, w. 37- 60 Na finał szmerów muszych i ptaszęcej wrzawyOdezwały się chorem podwójnym dwa stawy,Jako zaklęte w górach kaukaskich jeziora,Milczące przez dzień cały, grające z wieczora.Jeden staw, co toń jasną i brzeg miał piaszczysty,Modrą piersią jęk wydał cichy, uroczysty;Drugi staw, z dnem błotnistym i gardzielem mętnym,Odpowiedział mu krzykiem żałośnie namiętnym;W obu stawach piały żab niezliczone hordy,Oba chory zgodzone w dwa wielkie akordy.Ten fortissimo zabrzmiał, tamten nuci z cicha,Ten zdaje się wyrzekać, tamten tylko wzdycha;Tak dwa stawy gadały do siebie przez pola,Jak grające na przemian dwie arfy Eola.

Autor: Jacob van Ruysdael Tytuł: A Wooded Landscape with a Pond (tł. ‘Zalesiony krajobraz ze stawem’) Muzeum: Museum of Fine Arts, Houston Czas powstania: 1924

Marysia

„Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych; Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem” Księga pierwsza; Inwokacja w. 14- 18

Autor: Jacob van Ruisdael Data: 1662 rok Miejsce: National Gallery of Ireland A wooded landscape

Oliwia

„,,Gdy Hrabia ujrzał zamek i zatrzymał konia. Pierwszy raz widział zamek z rana i nie wierzył, Że to były też same mury; tak odświeżył I upięknił poranek zarysy budowy: Zadziwił się pan Hrabia na widok tak nowy. Wieża zdała się dwakroć wyższa, bo stercząca Nad mgłą ranną; dach z blachy złocił się od słońca, Pod nim błyszczała w kratach reszta szyb wybitych, Łamiąc promienie wschodu w tęczach rozmaitych; Niższe piętra oblała tumanu powłoka, Rozpadliny i szczerby zakryła od oka; Krzyk dalekich myśliwców wiatrami przygnany, Odbijał się kilkakroć o zamkowe ściany: Przysiągłbyś, że krzyk z zamku, że pod mgły zasłoną Mury odbudowano i znów zaludniono’’ Opis zamku- ks.II, w. 1099-1113

AutorJacob Isaakszoon van Ruisdael ,, Bentheim Castle’’ Obraz znajduje się w zbiorach National Gallery of Ireland w Dublinie i powstał w 1653 roku

Księga VIII, wersy 1- 19 ,, Przed burzą bywa chwila cicha i ponura, Kiedy, nad głowy ludzi przyleciawszy, chmura Stanie i grożąc twarzą, dech wiatrów zatrzyma, Milczy, obiega ziemię błyskawic oczyma, Znacząc te miejsca, gdzie wnet ciśnie grom po gromie: Tej ciszy chwila była w Soplicowskim domie. Myśliłbyś, że przeczucie nadzwyczajnych zdarzeń Ścięło usta i wzniosło duchy w kraje marzeń. Po wieczerzy i Sędzia, i goście ze dworu Wychodzą na dziedziniec używać wieczoru; Zasiadają na przyzbach wysłanych murawą. Całe grono z posępną i cichą postawą Pogląda w niebo, które zdawało się zniżać, Ścieśniać i coraz bardziej ku ziemi przybliżać, Aż oboje, skrywszy się pod zasłonę ciemną Jak kochankowie, wszczęli rozmowę tajemną, Tłumacząc swe uczucia w westchnieniach tłumionych, Szeptach, szmerach i słowach na wpół wymówionych”

Daria

Autor: Jacob van Ruisdael Tytuł: ,,Pejzaż zimowy” W jakich zborach się znajduje: Muzeum Thyssen-Bornemisza Czas powstania: ok. 1670 r.

Filip

Już wschodził uroczysty dzień Najświętszej Panny Kwietniej. Pogoda była prześliczna, czas ranny, Niebo czyste wokoło ziemi obciągnięte, Jako morze wiszące, ciche, wkłęsło-wgięte; Kilka gwiazd świeci z głębi, jako perły ze dna Przez fale; zboku chmurka biała, sama jedna, Podlatuje i skrzydła w błękicie zanurza, Podobne do niknących piór Anioła Stróża, Który nocną modlitwą ludzi przytrzymany Spóźnił się, śpieszy wracać między spółniebiany.  Już ostatnie perły gwiazd zamierzchły i na dnie Niebios zgasły, i niebo środkiem czoła bladnie, Prawą skronią złożone na wezgłowiu cieni Jeszcze smagławe, lewą coraz się rumieni; A dalej okrąg jakby powieka szeroka Rozsuwa się, i w środku widać białek[21] oka, Widać tęczę, źrenicę — już promień wytrysnął, Po okrągłych niebiosach wygięty przebłysnął, I w białej chmurce jako złoty grot zawisnął. Na ten strzał, na dnia hasło, pęk ogniów wylata, Tysiąc rac krzyżuje się po okręgu świata, A oko słońca weszło. Jeszcze nieco senne, Przymruża się, drżąc wstrząsa swe rzęsy promienne, Siedmią barw błyszczy razem: szafirowe razem, Razem krwawi się w rubin i żółknie topazem; Aż rozślniło się jako kryształ przezroczyste, ks. XI, w. 153- 181

Autor : Jacob van Ruisdael Tytuł : “Sunrise in a Wood” Muzeum : Wallace Collection- Londyn Lata : 1670

Któż zbadał puszcz litewskich przepastne krainy, Aż do samego środka, do jądra gęstwiny? Rybak ledwie u brzegów nawiedza dno morza; Myśliwiec krąży koło puszcz litewskich łoża, Zna je ledwie po wierzchu, ich postać, ich lice: Lecz obce mu ich wnętrzne serca tajemnice; Wieść tylko albo bajka wie, co się w nich dzieje. Bo gdybyś przeszedł bory i podszyte knieje, Trafisz w głębi na wielki wał pniów, kłód, korzeni, Obronny trzęsawicą tysiącem strumieni I siecią zielsk zarosłych, i kopcami mrowisk, Gniazdami os, szerszeniów, kłębami wężowisk. Gdybyś i te zapory zmógł nadludzkim męstwem, Dalej spotkać się z większym masz niebezpieczeństwem: Dalej co krok czyhają, niby wilcze doły, Małe jeziorka, trawą zarosłe na poły, Tak głębokie, że ludzie dna ich nie dośledzą (Wielkie jest podobieństwo, że diabły tam siedzą). Woda tych studni sklni się, plamista rdzą krwawą, A z wnętrza ciągle dymi, zionąc woń plugawą, Od której drzewa wkoło tracą liść i korę; Łyse, skarłowaciałe, robaczliwe, chore, Pochyliwszy konary mchem kołtunowate I pnie garbiąc, brzydkimi grzybami brodate, Siedzą wokoło wody jak czarownic kupa Grzejąca się nad kotłem, w którym warzą trupa. (Księga IV, od ok. 480 wersu)

Tomek

A Marsh in a Forest at Dusk (Moje tłumaczenie: Leśne bagno podczas zmierzchu). Olej na płótnie, powstały w1660 roku, rozmiar: 78 x 92 cm; obraz znajduje się w Muzeum Sztuk Pięknych w Bilbao (Hiszpania)

Tomek

Słońce już gasło, wieczór był ciepły i cichy, Okrąg niebios gdzieniegdzie chmurkami zasłany, U góry błękitnawy, na zachód różany; Chmurki wróżą pogodę: lekkie i świecące, Tam jako trzody owiec na murawie śpiące, Ówdzie nieco drobniejsze, jak stada cyranek; Na zachód obłok na kształt rąbkowych firanek, Przejrzysty, sfałdowany, po wierzchu perłowy, Po brzegach pozłacany, w głębi purpurowy, Jeszcze blaskiem zachodu tlił się i rozżarzał, Aż powoli pożółkniał, zbladnął i poszarzał. Słońce spuściło głowę, obłok zasunęło, I raz ciepłym powietrzem westchnąwszy — usnęło. Księga XII

Woodlanf Scene with Lake (Moje tłumaczenie: Widok lasu [drzew] i jeziora). Olej na desce, powstały w 1657 roku, rozmiar 14 x 17 cm; Stattliche Museen zu Berlin (zespół muzeów w Berlinie)

Inwokacja Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie, Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie" Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem! Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem, (Gdy od płaczącej matki pod Twoją opiekę Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu Iść za wrócone życie podziękować Bogu), Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono. Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych; Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem; Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała, Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała, A wszystko przepasane jakby wstęgą, miedzą Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą.

Marta

Obraz ,,Landscape with a Wheatfield'', który namalował Jacob van Ruisdael, został stworzony w 1965 roku. Dzieło to znajduje się w muzeum J. Paul Getty w Los Angeles w Stanach Zjednoczonych.

Księga II „Pan Tadeusz”; wersy 113-128 „Czwałująca czereda zleciała na błonia, Gdy Hrabia ujrzał zamek i zatrzymał konia. 1Pierwszy raz widział zamek zrana i nie wierzył, Że to były też same mury, tak odświeżył I upięknił poranek zarysy budowy; Zadziwił się pan Hrabia na widok tak nowy. Wieża zdała się dwakroć wyższa, bo stercząca Nad mgłą ranną; dach z blachy złocił się od słońca, Pod nim błyszczała w kratach reszta szyb wybitych, Łamiąc promienie wschodu w tęczach rozmaitych; Niższe piętra oblała tumanu powłoka, Rozpadliny i szczerby zakryła od oka. Krzyk dalekich myśliwców wiatrami przygnany Odbijał się kilkakroć o zamkowe ściany: Przysiągłbyś, że krzyk z zamku, że pod mgły zasłoną Mury odbudowano i znów zaludniono.”

Nadia

.„Landscape with the Ruins of the Castle of Egmond” to obraz autorstwa Jacoba van Ruisdaela. Powstawał on w latach 1650–1655. Niestety malowidło nie przetrwało. Książę Oranii nakazał je zniszczyć, aby nie zostało przejęte przez hiszpańską armię. Reprodukcja należy do kolekcji Instytutu Sztuki w Chicago.

Pierwszy raz widział zamek z rana i nie wierzył, Że to były też same mury, tak odświeżył I upięknił poranek zarysy budowy; Zadziwił się pan Hrabia na widok tak nowy. Wieża zdała się dwakroć wyższa, bo stercząca  Nad mgłą ranną; dach z blachy złocił się od słońca, Niższe piętra oblała tumanu powłoka, Rozpadliny i szczerby zakryła od oka. (115-124) Księga II

Dominika

Autor: Jacob van Ruisdael Tytuł: Ruins of Brederode Rok: 1655r Miejsce, gdzie się znajduje: Philadelphia Museum of Art

Kto był większym mistrzem?

Jacob von Ruisdael -mistrz pędzla i Adam Mickiewicz - mistrz słowa. Który z nich był sprawniejszym pejzażystą? Oceń sam.

źródławykorzystanych materiałów:

• https://www.wga.hu/frames-e.html?/bio/r/ruysdael/jacob/biograph.html,
• https://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page
• https://www.artble.com/artists/jacob_van_ruisdael
• https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/pan-tadeusz/