Sklepy cynamonowe

Sklepy cynamonowe

życiorys

życiorys

Ojciec pochłonięty jest zupełnie przez niewidzialną i niesłyszalną dla reszty świata sferę swoich myśli. Dla oderwania go od „chorobliwych dociekań” Matka proponuje spacer. Wybierają się razem z synem do teatru. Wyobraźnia zafascynowanego kurtyną chłopca każe mu ożywić maski, które namalowane są na błękitnym płótnie. W chwili, gdy wszyscy niecierpliwie oczekują na spektakl, Ojciec zauważa brak portfela. Matka wysyła chłopca do domu, by przyniósł zapomniany przedmiot.

Jest jasna, zimowa noc. Niezwykłe niebo, tajemniczość miasta przypominają narratorowi o sklepach cynamonowych, nazwanych tak ze względu na ciemny kolor boazerii wewnątrz.

„Słabo oświetlone, ciemne i uroczyste ich wnętrza pachniały głębokim zapachem farb, laku, kadzidła, aromatem dalekich krajów i rzadkich materiałów”

„Te prawdziwe szlachetne handle, w późną noc otwarte, były zawsze przedmiotem moich gorących marzeń”

W miejscach tych można było kupić najdziwniejsze drobiazgi, m.in. ognie bengalskie, szkatułki czarodziejskie, chińskie odbijanki, indygo, jaja owadów egzotycznych, korzeń Mandragory, mikroskopy, lunety, a przede wszystkim niesamowite książki. Chłopiec postanawia odwiedzić sklepy cynamonowe:

Jednak noc igra krajobrazem i narrator gubi się w plątaninie uliczek. Wreszcie rozpoznaje jeden gmach. To gimnazjum.

Wspomnienie nadobowiązkowych zajęć u profesora Arendta, odbywających się nocną porą, zatrzymuje chłopca w budynku. Były to lekcje rysunku, przepełnione sennością jednych i zaangażowaniem innych uczniów. Profesor reprezentował wielkich starożytnych bogów Olimpu, „więdnącego od lat w tym muzeum gipsów”

Przez przedsionek mieszkania dyrektora i jego pięknej córki narrator wydostaje się na ulicę. W zamyśleniu bierze dorożkę, którą po chwili sam musi powozić, bo dorożkarz przyłącza się do gromady swoich kolegów. Bohater jedzie przez podmiejski las. Czuje się lekko i szczęśliwie. Noc jest jasna, dziwnie wiosenna. Powóz mija wzgórza. Gdy koń z trudem przebija się przez zaspy, narrator zauważa czarną okrągłą ranę na jego brzuchu. Bohater-narrator rozmawia ze zwierzęciem:

„– Dlaczego mi nie powiedziałeś? – szepnąłem ze łzami. – Drogi mój – to dla ciebie – rzekł i stał się bardzo mały, jak konik z drzewa. Opuściłem go”.

Z tej fantastycznej przejażdżki chłopak wraca do miasta pełen sił, radości, poczucia natchnienia. Spotyka kolegów z książkami. Razem kierują się w stronę szkoły,

„niepewni, czy to jeszcze magia nocy srebrzy się na śniegu, czy też świt już wstaje”

czas

• Czas ma wymiar poetycki i fantastyczny.
• Jest to czas marzenia sennego, czas podświadomości pisarza ciągle powracającej do okresu dzieciństwa.
• Wydarzenia dzieją się o bliżej nieokreślonej porze dnia, w jakichś "niekompletnych godzinach". Nie jest to czas liniowy, zachowujący kolejność zdarzeń.
• W świecie przedstawionym nie istnieją granice między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością.

miejsce akcji

• realistyczna sceneria małego miasteczka, często utożsamianego z rodzinnym Drohobyczem pisarza.
• miejsca rzeczywiste, jak np. mały rynek z kamienicami, sklep bławatny ojca, kamienica Schulzów, ulica Krokodyli, gimnazjum czy zakład fryzjerski, zostają przetworzone w jego wyobraźni i nabierają cech nadrealnych, zaskakujących i mitycznych.

narrator

Jest dzieckiem o cechach autora. Wydarzenia relacjonuje chłopiec, gimnazjalista obdarzony bujną wyobraźnią i wyczulonym na urodę świata. Wypowiada się w 1. os. lp. Na jego wiek wskazują słowa: Jest lekkomyślnością nie do darowania wysyłać w taką noc młodego chłopca; Prawdę mówiąc, niewieleśmy podczas tych godzin rysowali i profesor nie stawiał zbyt ścisłych wymagań. Przedstawia rzeczywistość widzianą z perspektywy dziecka. Jednocześnie jednak sygnalizuje, że ma świadomość człowieka dojrzałego. Jego narracje cechuje silny subiektywizm i ograniczona wiedza o przeżyciach wewnętrznych innych bohaterów oraz zdarzeniach, których nie był świadkiem.

Noc, czary, koń, sen, podróż

wizerunek ojca

W ciele pozornie spokojnego kupca z prowincjonalnego miasteczka kryje się niesamowita osobowość, poetycka dusza, której mały obserwator-narrator przypisuje moc kreacyjną. Nazywany jest demiurgiem, magiem, herezjarchą, filozofem, poetą.

opis kurtyny

Znaleźliśmy się znowu w tej wielkiej, źle oświetlonej i brudnej sali, pełnej sennego gwaru ludzkiego i bezładnego zamętu. Ale gdy przebrnęliśmy przez ciżbę ludzką, wynurzyła się przed nami ogromna bladoniebieska kurtyna, jak niebo jakiegoś innego firmamentu. Wielkie, malowane maski różowe, z wydętymi policzkami, nurzały się w ogromnym płóciennym przestworzu. To sztuczne niebo szerzyło się i płynęło wzdłuż i w poprzek, wzbierając ogromnym tchem patosu i wielkich gestów, atmosferą tego świata sztucznego i pełnego blasku, który budował się tam, na dudniących rusztowaniach sceny. Dreszcz płynący przez wielkie oblicze tego nieba, oddech ogromnego płótna, od którego rosły i ożywały maski, zdradzał iluzoryczność tego firmamentu, sprawiał to drganie rzeczywistości, które w chwilach metafizycznych odczuwamy jako migotanie tajemnicy. Maski trzepotały czerwonymi powiekami, kolorowe wargi szeptały coś bezgłośnie i wiedziałem, że przyjdzie chwila, kiedy napięcie tajemnicy dojdzie do zenitu i wtedy wezbrane niebo kurtyny pęknie naprawdę, uniesie się i ukaże rzeczy niesłychane i olśniewające.

BOHATEROWIE

ojciec – Jakub. Jest kupcem i jednocześnie artystą. Matka Józefa jest archetypem tego, co w świecie materialne, zwykłe, codzienne. subiekci: są lekkomyślni, prości, praca jest dla nich jedynie sposobem na zapewnienie sobie bytu. Kupcy- właściciele sklepów cynamonowych - wywołują skojarzenia z egzotyką, odległymi krainami, cudownością, strzegą tajemnic i wiedzy.

Na czym polega dziwność i oryginalność opowiadań Schulza?

Miasto, wieczór, wyprawa chłopca z teatru do domu po portfela ojca. Przestrzeń, którą przemierza chłopiec, ulega dziwnej deformacji: labirynty ulic-tuneli plączą się tak, że nie może odnaleźć znanej drogi. Domy ożywają, niebo przestaje być niebem - staje się rozgwieżdżonym ekranem, na którym trójwymiarowe konstelacje poruszają się. Gdzieś w tym wszystkim są ukryte sklepy cynamonowe, lecz chłopiec nie może ich znaleźć.

Poetycki nastrój wyprawy dopełnia jej finał: lot-jazda dorożką przez przestworza, wśród chmur, a takich czarów dokonać może tylko ludzka wyobraźnia.

Osoby, pomieszczenia, zdarzenia cały czas poznajemy odkształcone - jak w krzywym zwierciadle - przez filtr, którym są oczy, psychika, pamięć i wyobraźnia narratora. Bo to on wydobywa ze swojej pamięci obrazy. Niezwykły język, którym przekazuje swoje wizje odbiorcy - język nie potoczny, nie prosty, lecz język-poezję, zdania - strofy pełne metafor, nastroju, epitetów - mamy jak na dłoni - oryginalność tej prozy. awangardowość i ekspreesjonizm.

Zarejestrował świat widziany oczami dzieciństwa, poprzez fantazje i marzenia dziecka, poprzez pryzmat wspomnienia. Odrysował nie faktyczne rozmiary pokoju, ale te ogromne, zakodowane w pamięci. Do tego użył jeszcze jednej reguły - poetyki snu. We śnie można latać, spadać, uciekać - i to ma miejsce w świecie prozy Schulza. Deformacja odbywa się zatem według pewnych reguł.

oniryzm

labirynt

mit i mityzacja

Prawda o człowieku. Schulz podejrzewa, że doświadczenia gromadzone w dzieciństwie, bodźce działające na dziecko, na psychikę w trakcie jej powstawania, są najsilniejsze, budują człowieka i jego możliwości twórcze. Przecież nie giną bez śladu - magazynowane w pokładach podświadomości określają człowieka, stanowią jego mitologię. A odzywają się w snach, w migawkowym wspomnieniu, w błyskotliwym odczuciu. Tutaj szuka, w tych warstwach, prawdy o człowieku w ogóle i prawdy o sobie

PSYCHOANALIZA - to teoria na temat funkcjonowania ludzkiego umysłu, metoda jego badania, a także leczenia. Podstawowym założeniem psychoanalizy jest istnienie nieświadomości. Znaczna część naszego umysłu nigdy nie jest i nie stanie się świadoma. Także doświadczenia świadome mogą zostać zapomniane, czyli wyparte do nieświadomości, a mimo to pozostają aktywne i wpływają na treść i jakość życia. Psychoanaliza jako metoda badania i leczenia zakłada, że na kształtowanie się osobowości, poza czynnikami wrodzonymi i dziedzicznymi, mają wpływ relacje z rodzicami, a także ważne doświadczenia – narodzin, seksualności, miłości i nienawiści, utraty i śmierci – które przeżywamy od początku życia i które często są źródłem wewnętrznych konfliktów. Te doświadczenia oraz fantazje na ich temat tworzą wzorce, które pozostają nieświadome i określają relacje wobec siebie i innych ludzi w późniejszym życiu. Psychoanaliza umożliwia osobom, które się jej poddają poznanie niektórych nieświadomych mechanizmów i konfliktów, i uzyskanie większego wpływu na własne życie.

TEORIA ARCHETYPÓW JUNGA

Przekazywane z pokolenia na pokolenie wzorce zachowania, odczuwania i myślenia – w sytuacjach spotykających każdego człowieka, Jung nazwał archetypami, Reprezentują one głęboką warstwę psychiki – nieświadomość zbiorową. Oddziaływują one na sposoby zachowania się jednostki, jej wierzenia, ideologie, sposoby myślenia. Ich skutki działania niekiedy są określane jako efekty „psychologicznej konieczności”. Kontakt ego z archetypami dodaje psychice energii – pochodzącej z siły symbolu. Właśnie dlatego ideologie oraz religie mają tak wielki wpływ na psychikę. To one wykorzystując siłę symboli zmieniają, potęgują wyrazistość, realność postrzeganych treści przesłań wiary i dodają sił czy też same wkraczają do życia człowieka zmieniając je, spójnie organizując. Niejako poprzez kontakt ego z archetypem psychika pozwala na wpuszczenie do środka tego wszystkiego, co wspólne całej ludzkości. Jest to niezwykle ciekawe zjawisko, symbole uaktywniają bowiem szereg skojarzeń, odczuć, przeżyć wewnętrznych jednostki. Symbol kieruje strukturą myśli, wpływa na ich ciąg, czy też w końcu – nadaje sens życiu.

Cechy prozy Schulza

• KREACJONIZM - świat przedstawiony nie jest odbiciem rzeczywistości, ale jej przedstawieniem zgodnym z wyobraźnią autora.
• Mityzacja przeszłości, okresu dzieciństwa i symbole. "Bankructwo realności" - zniekształcona lub stworzona na nowo rzeczywistość, pełna zjawisk, których nie da się poznać i zrozumieć racjonalnie ani empirycznie.
• ONIRYZM. Poszukiwanie w człowieku tego, co pierwotne, nieskażone cywilizacją.
• Oryginalność stylistyczna: metaforyzacja języka, wyszukane zwroty i słowa, symbole i motywy magiczne, mityczne i biblijne.
• Próby zerwania z tradycyjną fabułą i logicznym związkiem przyczynowo - skutkowym.

1. Czym jest labirynt? 2. Jaką funkcję pełni labirynt w znanych Ci tekstach kultury? 3. Opisz labirynt ze sklepów cynamonowych. 4. Podaj przyczyny obecności narratora w labiryncie. 5. Nazwij odczucia bohatera spowodowane zaistniałą sytuacją. 6. Określ, jaką funkcję pełni pora dnia, w której trakcie narrator odbywa wędrówkę Odpowiedzi: 1. Labirynt to skomplikowany układ dróg, przejść lub pomieszczeń. 2. Labirynt ma na celu utrudnienie lub uniemożliwienie wykonania zadania, zniewolenie, doprowadzenie do utraty orientacji, zwątpienie w prawdziwość wrażeń zmysłowych. Takie funkcje pełni labirynt m.in. w Harrym Potterze i Czarze Ognia 3. Bohater błądzi po mieście, labiryntem są ulice, które zwielokrotniają się, plączą i wymieniają jedne z drugimi. 4. Bohater został wysłany do domu w celu przyniesienia portfela należącego do ojca; po drodze postanowił zejść z głównej drogi, aby odwiedzić sklepy cynamonowe. 5. lęk, ciekawość 6. Bohater wędruje nocą, kiedy świat staje się tajemniczy, nierozpoznany, magiczny. Za dnia, w pełnym świetle mógłby wyglądać zupełnie inaczej.