UNICORN PRESENTATION

MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ JEDNOROŻCA

9 kwietnia

START

"Więc jak już zobaczyliśmy się wzajemnie-rzekł Jednorożec-to teraz, jeżeli ty uwierzysz we mnie, ja też uwierzę w ciebie" Lewis Carroll, Alicja po drugiej stronie lustra

Jednorożec jako symbol

"Jednorożec jest symbolem czystego rozumu, mądrości, inteligencji, wspaniałości, monarchii absolutnej, siły, agresywności, dzikości, nieustraszoności, odwagi, męskiej aktywności, szybkości, szlachetności, cnoty, uwznioślonej płciowości, pokoju, samotności, życia zakonnego, śmierci, czystości, dziewictwa, kobiecej bierności, łagodności".

W. Kopaliński, Słownik Symboli

Symbolika i mitologia jednorożca należą do skrajnie zawiłych, sięgają czasów najdawniejszych. Mnogość znaczeń przypisywanych jednorożcowi wynika z tego, że jest on obecny w kulturach niemal całego świata.

NARODZINY LEGENDY

Legenda jednorożca narodziła się w starożytnych Indiach.

Najwcześniejsza wzmianka o jednorożcu pochodzi z ok. 400 r. p.n.e. Grecki lekarz i historyk Ktezjasz w swoim dziele „India” opisuje go jako szybkonogiego osła o białej sierści, niebieskich oczach i czerwonym łbie zakończonych wyrastającym z czoła biało-czerwono-czarnym rogiem.

Megastenes, podróżnik i geograf żyjący na przełomie IV i III p.n.e. opisywał jednorożca jako zwierzę koloru siwego, z gęstą grzywą, słoniowatymi nogami i świńskim ogonem. Megastenes scharakteryzował tzw. Kartazoona, czyli żyjącego w Indiach jednorożca.

U Pliniusza w „Historii naturalnej” czytamy, że jednorożec jest stworzeniem dzikim, o ciele konia, głową jelenia z jednym rogiem, nogami słonia, ogonem wieprza.

Elian pisał, że w Indiach nazywany jest „kartadzonos”, rozmiarami dorównuje dorosłemu koniowi, zamieszkuje odludne obszary, które samotnie przemierza. Elian jako pierwszy wysunął tezę o wyjątkowych właściwościach rogu jednorożca, który miał stanowić antidotum na trucizny.

Izydor z Sewilii twierdził natomiast, że jeden cios jednorożca mógł zabić słonia.

Około IV w. n.e. powstał „Physiologus”. Była to antologia zwierząt traktowanych jako alegorie objaśniające podstawowe prawdy chrześcijańskie.

Wizerunek jednorożca jaki znamy dzisiaj, czyli białe, pełne wdzięku stworzenie przypominające konia, ukształtował się w Średniowieczu.

wiele wcieleń Jednorożca

serou (tso'po)

re'em

QILIN

kartadzonos

KARKADANN

QILIN

Qilin (Kilin, to połączenie Ki-jednorożca męskiego oraz Lin-jednorożca żeńskiego), według mitologii chińskiej to najstarsza forma jednorożca. Na świece pojawił się ok. 5000 lat temu. Po raz pierwszy ukazał się cesarzowi Fu-hsi ok. 3000 p.n.e. Wyłaniając się z Żółtej Rzeki, kolejny raz pojawił się gdy umierał Huang Di. Przed narodzinami Konfucjusza ukazał się jego matce; widziano go również przy jego łożu śmierci. Qilin jset jednym z czterech zwierząt (obok feniksa, żółwia i smoka), które są uważane za dobry omen i jako taki pojawiał się za panowania dobrych cesarzy. Jest również wcieleniem pięciu cnót i pięciu żywiołów. Qilin jest uważany za świętę zwierzę umiejące przewidywać przyszłość. Jest stworzeniem niezwykle łagodnym, nieczyniącym krzywdy żadnemu zwierzęciu ani człowiekowi. W mitologii chińskiej jest opisywany jako stworzenie z pojedynczym rogiem na czole, żółtym podbrzuszem, wielokolorowym grzbietem, ciałem jelenia, ogonem woła i kopytami konia. Jego głos przypominał dźwięk dzwoneczka.

karkadann

Karkadann to jednorożec, który na dobre zagodomowił się w kulturze arabskiej. Nazwa stworzenia pochodzi od perskiego "kargadan" lub hinduskiego sanskrytu "kartajan", oznaczających "pan pustyni"; w językach perskim i arabskim słowo"kargadan" oznacza"nosorożec". Motyw karkadanna opiera się na nosorożcu indyjskim, na co wskazują opisy Al Biruniego i późniejszych autorów. Na przełomie X i XI wieku autorzy rozwinęli opis karkadanna, jako mitycznego stworzenia, pochodzącego od niejasnego przodka nosorożców, posiadającego wiele niezwykłych cech, jak róg zawierający właściwości uzdrawiające. Karkadanna cechuje brutalność i siła. Ma ciało nosorożca, ogon lwa, i ciężkie kopyta. Na czubku głowy widnieje czarny, pokrzywiony róg w kształcie półksiężyca. Jedynie gruchanie gołębia może go uspokoić. Te ciche dźwięki sprawiają, że karkadann kładzie się posłusznie na ziemi i czeka, aż gołębica sfrunie na jego róg. Podobno tylko jednemu człowiekowi udało się ujarzmić Karkadanna – był nim Aleksander Wielki.

re'em

Słowo re'em pochodzi z mitologii hebrajskiej, gdzie oznaczało dzikiego wołu, tak silnego, że mógł go pokonać jedynie Bóg. W Septuagincie, pierwszym tłumaczeniu Starego Testamentu z hebrajskiego i aramejskiego na grekę, re'em zostało przetłumaczone jako monokeros — jednorożec. W XVII-wiecznym tłumaczeniu Biblii na język polski także mamy jednorożca (Biblia Gdańska). Autorzy Księgi Liczb (22,23 i 24,8) i Księgi Powtórzonego Prawa (33,17) porównywali siłę Boga z siłą zwierzęcia o nazwie reem, czyli oryksa arabskiego. W niektórych tłumaczeniach Biblii jednorożec był pierwszym nazwanym przez Adama zwierzęciem. W pismach żydowskich począwszy od V wieku n.e. reem występuje jako olbrzymi wół.

róg Jednorożca

Papież Klemens VII w 1560 roku kupił „róg jednorożca” od niemieckich kupców. Zapłacił za niego 17.000 dukatów (dla porównania Michał Anioł za malowanie sufitu w Kaplicy Sykstyńskiej otrzymał 3000 dukatów).

Róg jednorożca zwany jest alikornem.

Róg ze względu na jego wyjątkowe właściwości był niezykle cenionym i poszukiwanym towarem. Wierzono, że neutralizuje on wszelkie trucizny. Dlatego też był towarem niezwykle cenionym i pożądanym, szczególnie przez koronowane głowy i książąt, którzy posiadali wykonane z niego naczynia do wykrywania zatrutego wina. Proszek z rogu był stosowany jako lekarstwo na zarazę. Handel rogiem był bardzo dochodowy, nic więc dziwnego, że fałszowano alikorny. Robiono je z kości byka, kozła, psa czy egzotycznych zwierząt. Alikorny imitowały ciosy narwala, arktycznego ssaka morskiego żyjącego w wodach strefy arktycznej.

Jak sprawdzano czy róg jednorożca jest prawdziwy?

Aby sprawdzić czy róg jest prawdziwy, należało zakreślić nim koło wokół skorpiona, pająka lub jaszczurki. Jeśli róg był autentyczny, nie mogły wydostać się z kręgu.

Jednorożec w sztuce

"Portret damy z jednorożcem"

"Dziewica z jednorożcem"

"Święta Justyna z Padwy"

"Polowanie na jednorożca"

"Dama z jednorożcem"

zespół gobelinów "polowanie na jednorożca"

Najedź kursorem na obrazek, aby go powiększyć!

Kliknij na obrazek, aby poznać szczegóły!

zespół gobelinów "dama z jednorożcem"

Kliknij na obrazek, aby poznać szczegóły!

Najedź kursorem na obrazek, aby go powiększyć!

jednorożec w literaturze i filmie

literatura

J.K. Rowling, Harry Potterr i Kamień Filozoficzny

J. Thurber, Jednorożec w ogrodzie

T. Brooks, Czarny Jednorożec

M. Lackey, A. Norton, Zguba Elfów

M. Weis, T. Hickamn, Smoki Jesiennego Zmierzchu

A. Sapkowski, Pani Jeziora

R. Żelazny, Wariant jednorożca

Kelly Jones, Siódmy jednorożec

LITERATURA

Tracy Chevalier, Dama z jednorożcem

Bracia Grimm, O dzielnym krawczyku

Lewis Carroll, Po drugiej stronie lustra

Mike Resnick, Na tropie jednorożca

P. S. Beagle, Ostatni jednorożec

P.S. Beagle, Sonata jednorożców

Nico jednorożec, 1998

Ostatni jednorożec, 1982

FILM

Legenda, 1985

Jednorożec w ogrodzie, 1953

ciekawostki

Zgodnie z legendami jednorożca nie można upolować. Jedyny sposób by go schwytać to zastawić na niego pułapkę w postaci dziewicy, na której kolanach kładzie głowę i zasypia.

Według świedniowiecznych wierzeń to jedyne zwierzę, które miało odwagę by zaatakować słonia. Jego kopyta były tak ostre, że jedno uderzenie rozcinało słoniowi brzuch.

W Polsce znajduje sie wieś Jednorożec. Położona jest w województwie mazowieckim i zamieszkuje ją ponad 2 000 osób. Pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z XVII w.

Jednorożec uznawany jest za oficjalny symbol Królestwa Szkocji. Po raz pierwszy jednorożec, a nawet dwa, pojawiły się w herbie Szkocji w XII w.

dziękujemy za uwagę!