Powstanie bokserów

Powstanie bokserów

1899-1901

Powstanie bokserów

Zbrojne wystąpienie ludowe w północno-wschodnich Chinach w latach 1899-1901. Skierowane było przeciwko cudzoziemcom i dynastii Qing. Inspiratorem powstania było tajne stowarzyszenie Yihequan (czyli tzw. Bokserzy, stąd wzięto nazwę).

Bokserzy

Członkowie tajnego stowarzyszenia o nazwie „Pięść w imię sprawiedliwości i pokoju „. Organizacja powstała na początku wieku XIX, w prowincji Shandong. Bokserzy praktykowali rozmaite techniki szamańskie, a przed walka wprowadzali się w mityczny trans.

PRZYCZYNY

Pod koniec XIX wieku ponad 80% mieszkańców Chin utrzymywało się z uprawy roli. Kraj był źle zarządzany przez wielka, niewydolną machinę biurokratyczną, podporządkowaną dworowi w Pekinie. Klęska Chin w I wojnie opiumowej i zawarcie 1842 r traktatu nankińskiego zapoczątkował proces penetracji Chin przez mocarstwa kolonialne. W ostatnich latach XIX wieku Chiny nawiedził szereg klęsk żywiołowych, m.in. wystąpienie z brzegów Żółtej Rzeki i dwuletnia susza. Prorocy różnych buddyjskich i taoistycznych sekt winą za te wydarzenia obarczali cudzoziemców, którzy zakłócili istniejącą harmonię natury budując koleje żelazne i otwierając kopalnie. Klęska żywiołowa spowodowała wzrost przestępczości na niespotykaną dotąd skalę. W obawie przed rabusiami napadającymi na wioski chłopi powierzali swoją obronę tajnym stowarzyszeniom.

POCZĄTEK REBELII

Pierwsze rozruchy, które zapoczątkowały powstanie bokserów, miały miejsce w prowincji Shandong. Podburzani przez różne tajne stowarzyszenia chłopi chwycili za broń. Obiektem ich nienawiści stali się misjonarze oraz chińscy chrześcijańscy neofici. Poparcia oddziałom chłopskim udzielił gubernator Shandongu Yuxian oraz znaczna część lokalnej arystokracji, widząca w chrześcijanach zagrożenie dla konfucjańskiego porządku społeczeństwa. W listopadzie 1899 roku pod naciskiem zagranicznych posłów Yuxian został odwołany ze stanowiska, a do Shandongu z misją stłumienia rebelii został wysłany Yuan Shikai. Po drodze do buntowników dołączali okoliczni chłopi, rzemieślnicy i biedota, co pozwoliło ostatecznie sformować ponad 100-tysięczne, regularne oddziały.

Walki w Pekinie

Do czasu przybycia wojsk sprzymierzonych przez 8 tygodni (od 20 czerwca do 14 sierpnia) trwało oblężenie dzielnicy poselskiej, na terenie której schroniło się 475 cywilnych obcokrajowców, 450 żołnierzy korpusów cudzoziemskich i ok. 3 tysięcy chińskich chrześcijan. Obrońcy żywili się zjadając kucyki wyścigowe. Równolegle trwało oblężenie Katedry Północnej (Beitang), w której schroniło się ok. 3 tys. chińskich konwertytów. Choć broniących żołnierzy było tylko 43, dzięki silnym murom, dużym i racjonalnie reglamentowanym zapasom żywności, a także nadmiernej wierze bokserów w moc chroniącej ich magii, która pchała ich do szturmów w biały dzień, pod kule obrońców, oblężeni wytrzymali osiem tygodni bezustannych walk.

Pekińska brama Zhengyangmen spalona przez wojska cudzoziemskie

Buddyjska świątynia Hongren w Pekinie, zniszczona w 1900 r. przez wojska cudzoziemskie

Walki w Tianjinie

Pierwsi bokserzy wkroczyli do miasta 15 czerwca i zaatakowali stację kolejową, obronioną jednak przez konwój 1700 żołnierzy rosyjskich. Dwa dni później, oddziały bokserów i armii cesarskiej odcięły Tianjin od morza. 19 czerwca udało się dostarczyć wiadomość o oblężeniu i na pomoc ruszył 500-osobowy oddział, który jednak został odparty. 22 czerwca do legacji przebił się ośmiotysięczny oddział – w tym czasie liczebność oblegających szacowano na co najmniej 25 tys. (maksymalnie 50 tys.), wspartych przez 60 nowoczesnych dział. Obrońcom udało się jednak zdobyć osiem z nich, wzmacniając tym samym własną artylerię do 15 armat. 26 czerwca do Tianjinu wróciły oddziały nieudanej ekspedycji Seymoura. Mimo znaczącej przewagi oddziałów chińskich – w odróżnieniu od walczących w Pekinie – stosunkowo zdyscyplinowanych i jednolicie dowodzonych, oddziały kolonialne wytrzymały czterotygodniowe oblężenie. 27 czerwca ich skuteczny wypad zniszczył arsenał tianjiński, co wraz wcześniejszym zniszczeniem Arsenału Zachodniego przez siły Seymoura, pozbawiło oblegających znacznej części uzbrojenia i ułatwiło likwidację oblężenia 14 lipca. Przez kilka następnych dni żołnierze dopuszczali się gwałtów i grabieży.

Działania korpusu interwencyjnego

Interwencja wspólnego korpusu ośmiu mocarstw była długo odwlekana. Brytyjczykom, którzy nie mogli na czas zgromadzić znacznych sił, zależało by oddziałami japońskimi zrównoważyć coraz silniejszą obecność militarną Rosji w północnych Chinach. 6 lipca Japonia zgodziła się wysłać 22 tys. kontyngent i zignorowała kilka dni później chińską prośbę o mediację między mocarstwami a dworem qingowskim. Ostatecznie wysłano korpus pod dowództwem Niemca Alfreda von Waldersee. Wojska angielskie i japońskie wkraczają do Pekinu 14 lipca 1900 roku. Korpus ekspedycyjny wylądował w Tianjinie, odblokowując jednocześnie tamtejszą koncesję od miesięcznego oblężenia. Po spaleniu miasta, 4 sierpnia dwudziestotysięczny korpus, składający się głównie z żołnierzy japońskich, rosyjskich, amerykańskich, brytyjskich i francuskich, ruszył na Pekin. Po porażce pod Yangcun, Chińczycy nie stawiali zorganizowanego oporu, wielu kluczowych dowódców qingowskich popełniło samobójstwo. Interwenci wkroczyli do Pekinu 14 sierpnia. Rozpoczęły się grabieże i gwałty, splądrowano m.in. Zakazane Miasto. Cesarzowa Cixi wraz z dworem zdołała uciec do Xi’anu. Zdobycie Pekinu oznaczało faktyczny koniec powstania. W czasie marszu wojsk interwencyjnych całe wsie i dzielnice miast poddawały się bez walki, nie stawiając jakiegokolwiek oporu. Powstanie zdołało objąć jedynie obszar północno-wschodnich Chin.

SKUTKI

W czasie powstania zamordowano około 240 cudzoziemców (głównie misjonarzy) i około 30 tysięcy chińskich chrześcijan.

Chiny stały się pół-kolonią zachodnich mocarstw.

Stworzono nowoczesną armię i system szkolnictwa oraz zniesiono egzaminyurzędnicze.

Po upadku powstania zaczęły się tworzyć pierwsze opozycyjne ugrupowania republikańskie, które dzięki rewolucji Xinhai z 1911 roku doprowadziły do obalenia monarchii.

CIEKAWOSTKI

Dynastia Qing, która panowała od 1644 roku została osłabiona w czasach protestów bokserów. A dalszy bieg historii i konsekwencja wydarzeń spowodowały, że w 1911 roku z chińskich kart historii Qingowie zniknęli jako ostatnia chińska dynastia.

Stany Zjednoczone zdecydowały się zwrócić wypłacone przez Chiny pieniądze, na rzecz utworzenia uniwersytetu w Pekinie.

W tłumieniu powstania brało udział również czterech żołnierzy polskiego pochodzenia.

KONIEC

Wykonały: Wiktoria WróbelOlga Szczepanowicz

Bibliografia:

https://czasnachiny.pl/powstanie-bokserow-masakra-na-cudzoziemcach/

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Powstanie_bokser%C3%B3w