Want to create interactive content? It’s easy in Genially!
Wyrazy złożone: złożenia, zrosty, zestawienia
lenarti
Created on March 14, 2021
Start designing with a free template
Discover more than 1500 professional designs like these:
Transcript
Kształcenie językowe
Wyrazy złożone: złożenia, zrosty, zestawienia
Wyrazy złożone
Wyrazy złożone powstały wskutek połączenia co najmniej dwóch różnych słów. Mają zatem co najmniej dwie podstawy słowotwórcze.
wiercipięta = wiercić + pięta okamgnienie = oko + mgnienie Nowe Miasto = Nowe + Miasto
Złożenia
Złożenia to wyrazy, w których dwie podstawy słowotwórcze zostały połączone wrostkiem: -o-, -i-, -y-.
dobroduszny = dobry i dusza
bawidamek = bawić i dama
męczydusza = męczyć i dusza
Czarnolas = czarny i las
Świnoujście = Świna i ujście
Białowieża = biała i wieża
lewoskrzydłowy = lewy i skrzydło
Zrosty
Zrosty powstały wskutek połączenia (zrośnięcia) wyrazów bez żadnych elementów łączących.
widzimisię = widzi mi się
swawola = swa (swoja) wola
Białystok = Biały Stok
Krasnystaw = Krasny Staw
Zestawienia
Zestawienia to dwa odrębne wyrazy tworzące nierozerwalną całość znaczeniową.
panna młoda
wieczne pióro
Boże Narodzenie
ziele angielskie
Wymowa zrostów
W zrostach akcent pada tylko na jedną sylabę. Najczęściej na drugą od końca.
Wielkanoc, ale wielka noc
Odmiana zrostów
W zrostach odmienny jest zwykle ostatni człon.
pięćdziesiąt: pięćdziesiątemu, pięćdziesięcioma
związek rządu
okamgnienie: okamngnienia, okamgnieniem
karygodny: karygodnego, karygodnemu
Zrosty, które powstały z połączenia wyrazów w związku zgody zachowują odmianę wewnętrzną. Najczęściej odmieniają się obydwa człony.
związek zgody
Krasnystaw: Krasnegostawu, Krasnemustawowi
Białystok: Białegostoku, Białemustokowi, Białymstokiem
Pisownia przymiotników złożonych
Jeśli człony złożenia są równorzędne znaczeniowo, zapisuje się je z łącznikiem.
biało-czerwony = biały i czerwony zielono-niebieski = zielony i niebieski polsko-rosyjski = polski i rosyjski
Jeśli jeden człon złożenia jest określeniem drugiego, takie złożenie zapisuje się łącznie.
ciemnoczerwony = czerwony o ciemnym odcieniu zielononiebieski = niebieski o odcieniu zielonego słonogorzki = gorzki z posmakiem słonym
Przymiotniki złożone a związek przysłówka z przymiotnikiem
Przymiotniki złożone są często mylone ze związkami przysłówka i przymiotnika (lub imiesłowu przymiotnikowego), które zapisuje się oddzielnie.
jasno oświetlony, blisko spokrewniony,
W przypadku wątpliwości, czy mamy do czynienia z przyiotnikiem złożonym, czy z połączeniem przysłówka i przymiotnika (imiesłowu), warto odwrócić człony. Jeśli powstanie sensowne wyrażenie, najprawdopodobniej będzie to związek przysłówka z przymiotnikiem (imiesłowem).