BASIC PRESENTATION

Bakterie chorobotwórcze,protisty i grzyby

Środowiska życia bakterii

Bakterie żyją we wszystkich środowiskach występujących na Ziemi: w wodzie, glebie, powietrzu, wewnątrz organizmów. Większość bakterii jest cudzożywna, ale istnieją także bakterie samożywne. Wśród cudzożywnych bakterii spotykane są saprobionty, pasożyty i symbionty.

Środowisko życia bakterii

Bakterie są obecnne we wszystkich środowiskach na Ziemi.Występują powszechnie w glebie,wodach słodkich i słonych,i w powietrzu.Można je też spotkać w najbardziej niegościnnyvh miejscach na Ziemi,gdzie inne organizmy nie występują lub występują rzadko-w gorących źródłach oraz ściekach, na dnie głębin morskich.Obecnie są także we wnętrzu i na zewnątrz powierzchni innych organizmów,np. na skórze, w jelitach.Wszechobecność bakterii wynika z ich ogromnej różnorodnosci,rozmaitości sposobów odżywiania się,wielkiej elastyczności w dostosowywaniu się do środowiska,a także zdloności do szybkiego rozmnażania się.

Bakterie Chorobotwórcze

Bakterie są organizmami jednokomórkowymi,nie mają jądra komórkowego.Zawierają jedynie nić DNA zanurzoną w cytozolu.Komórki bakteri są otoczone ścianą komórkową.Bakterie tworzą odrębne królestwo.Niektóre bakterie posiadają rzęski które umożliwiają się im poruszać.W niesprzyjających warunkach np.w niezbyt wysokiej temperaturze) część bakterii wytwarza kapsułe chroniącą zapasową kopię DNA.Kapsuła jest nazywana przetrwalnikiem.Pomaga ona przetrwać bakterii i odrodzić się w sprzyjających warunkach.

Rozmnażanie: -pączkowanie (podział komórki)

Kształty:

Oddychanie: -tlenowe -beztlenowe

Choroby: !Salmonella !Gruźlica !Tężec !Bolerioza

Odżywianie: -cudzozywne -samożywne -pasożyty -rozkład szczątków

Bakterie w życiu człowieka:Człowiek wykorzystuje bakterie w przemyśle sporzywczym,np. bakterie przeprowadzają fermentację.Są stosowane w przemyśle farmaceutycznym,np. do produkcji leków (dla chorych na cukrzycę).Używa się ich również w rolnictwie,np. do wytwarzania kompostu.Są też materiałem badawczym w laboratoriach naukowych.Bakterie są tak niezbędne jak powietrze, woda i pożywienie. Jedną z głównych funkcji jest wspomaganie układu odpornościowego i ochrona naszego organizmu przez chorobami. Każdego dnia dobre bakterie wewnątrz naszego organizmu są pierwszą linią obrony przez złymi bakteriami, które nazywane są patogenami.

Protisty

Królestwo protistów to roznorodna grupa organizmów.Należą do niej organizmy jedno-lub wielokomórkowe,których cechy nie pozwalają,ich zaliczyć ani do zwierząt ani do roślin,ani do grzybów.Oprócz obecności jądra komórkowego trudno wskazać wspólne cechy protistów.Ze wzgledu na to że budową komórki i czynnościami życiowymi przypominają rośliny,zwierzeta lub grzyby,wyodrębniono wśród nich:

Odżywianie się: Protisty są samożywne .Protisty samożywne(roślinopodobne) mają w komorkach chroloplasty,dzięki którym mogą przeprowadzić proces fotosytnezy.Produkty fotosyntezy wykorzystują do wykonywania wszystkich czynności życiowych,np. do wzrostu komórki,oddychania,poruszania się i rozmnażania.szczególny protist pod względem odżywiania to euglena zielona.W jej komórce występują chloroplasty,dlatego przy dostępie światła jest samożywna.Dzięki m.in plamce czerwonej reaguje na światło i podąża w jego kierunku.W wypadku braku światła euglena staje się cudzożywna,dlatego w cytoplazmie jej komórki są również wodniczki pokarmowe.Wodniczka pokarmowa wyglądem przypomina banieczką wypełnioną płynem.Płyn ten służy do trawienia pobranego ze środowiska pokarmu.

Protisty cudzożywne(zwierzęcopodobne) pobierają ze środowiska pokarm w postaci drobnych cząstek.Zwykle są to mnejsze od nich organizmy jednokomórkowe,np.bakterie.Niektóre aktywnie polują na protisty roślinożerne.Do trawienia służą im wodniczki pokarmowe.

Oddychanie: Wszystkie prostisty prowadzą wymianę gazową całą powierzchnią ciała,nie mają specjalnych narządów wymiany gazowej.Protisty wolno żyjące(wszystkie roślinopodobne i większość zwierzęcych) oddychają tlenowo.Pasożytnicze protisty albo oddychają tlenowo,albo przeprowadzają fermentacje(rodzaj oddychania beztenowego).

Rozmnażanie się: Wszystkie jednokomórkowe protisty,np.euglena,ameba,pantofelek rozmnażają się przez podział komórki.

Protisty chorobotwórcze

Jednokomórkowe protisty zwierzęce tradycyjnie nazywa się pierwotniakami.Pantofelek porusza się za pomocą rzęsek pokrywających komórkę.Ciało pantofelka otacza błona komórkowa.Wnętrze komórki wypełnia galaretowata,plynna cytoplazma.W cytoplazmie są rozmieszczone pozostałe elementy budowy komórki.W komórce pantofelka występują dwa jądra komórki -większe i mniejsze.Ich rola polega na kierowaniu wszelkimi procesami zachodzącymi w komórce,np.decydują o jej dziale.

Przedstawiciele protistów roślinopodobnych

Protisty roślinopodobne - jednokomórkowe lub wielokomórkowe jądrowe organizmy dawniej zaliczane do glonów, posiadają plastydy. To autotrofy zdolne do fotosyntezy. Np. szkarłatnica, morszczyn, ulwa sałatowa, skrętnica, nocoświetlik, listownica, widlik.

pęcherzyki pławne

część liściokształtna

Organizmy które nie mają organów,czyli liści,łodyki i korzeni,nazywamy pelchowcami,a ich ciało plechą.Wielokomórkowe protisty są plechowcami.

częśc łodygokształtna

Morszczyn

Morszczyn żyje przyczepiony do podłoza za pomocą rozszerzonej dolnej części ciała zwanej przylgą.W budowie zewnętrznej morszczynu wyróżniamy też część łodygokształtną (przypominającą łodygę roślin) oraz część liściokształtną (przypominającą liście roślin).W części liściokształtnej występują pęcherzyki wypełnione powietrzem.Pozwalają one morszczynowi na pionowe unoszenie się w wodzie,gdzyż jego ciało jest wiotkie.Część liściokształtna i część łodygokształtna protistów nie są zbudowane tak samo,jak łodygi i liście roślin,ale przypominają je z wyglądu.

Różnorodność protistów

Grzybopodobne:

Królestwo protistów obejmuje organizmy jądrowe,których cechy nie pozwalają przyporządkować ich do królestwa roślin,grzybów i zwierząt. Ze względu na budowę i tryb zycia protisty dzielimy na trzy grupy:grzyboodobne,roślinopodobne i zwierzęce np.

Zwierzęce:

Roślinopodobne:

Glony-organizmy z różnych królestw

Nazwą glony określa się bliżej ze sobą niesokrewnione organizmy samożywne o budowie jedno-lub wielokomórkowej.Ich cechą wspólną jest miejsce występowania-wszystkie glony żyją w wodzie lub środowisku wodnym.Do glonów są zaliczane organizmy z różnych królestw,m.in. zielenice o zielonej barwie(królestwo roślin),brunatnice o barwie brunatnej(królestwo protistów) i krasnorosty o czerwonej barwie (królestwo roślin).

Protisty wywołujące choroby

Na świecie jest około 200 milionów ludzi chorych na malarię,a umiera co roku blisko 500 tysięcy.W Polsce dużą grupę zakażonych stanowią turyści wracający głównie z Afryki.Dlatego każdy podróżujący do tzw.krajów tropikalnych powinien przed wyjazdem skontaktować się z poradnią chorób tropikalnych.W poradni tej uzyska informacje na temat właściwego zabezpieczenia się przed malarią.Bardzo istotne jest unikanie miejsc,gdzie wylegają się duże ilości komarów,czyli terenów podmokłych.Ważne jest także właściwe ,zwłaszcza w godzinach wieczornych: długie rękawy i spodnie,grube skarpety,oraz stosowanie na odkryte części ciała,zwłaszcza kark,dłonie,stopy,środki odstraszające komary.Niestety do tej pory nie wyprodukowano szczepionki przeciw malari.

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza to chorobotwórczy protisty zwierzęcy.Pasożyt ten wywołuje groźną,zwłaszcza dla kobiet w ciąży,chorobę toksoplazmozę.Toksoplazmoza jest niebezpieczna dlatego,że może przyjść z organizmu matki do organizmu rozwijającego się dziecka i spowodować jego chorobę ,a nawet śmierć.

Zarodziec malarii

Do chorobotwórczych protistów zwierzęcych należy tez zarodziec malarii przenoszony przez komara widliszka.Zarodziec malarii jest najbardziej rozpowszechnionym na świecie pasożytem krwi człowieka.Wywołuje chorobę nazywaną malarią.Jej objawami są:wysoka gorączka 40 C,dreszcze,nudności,wymioty i ból głowy

Grzyby-różnorodność, budowa,czynności życiowe

Budowa i różnorodność grzybów

Królestwo grzybów obejmuje liczne gatunki,których przedstawiciele mają różne kształty,rozmiary i budowę.Grzyby mają zróżnicowaną budowę.Są wśród nich organizmy jednokomórkowe,np. drożdże,jak i wielokomórkowe,np. kożlarz,maślak,muchomor,borowik i pleśnie (np. pędzlak,kropidlak).Grzyby to organizmy jądrowe,których ściana komórkowa jest zbudowana ze specjalnego rodzaju cukru-chityny

Grzyby jednokomórkowe to np. drożdże.Mają one ścianę i błonę komórkową oraz jądro komórkowe i wodniczkę.Grzyby wielokomórkowe są zbudowane z grzybni złożonej z mikroskopijnych nitek zwanych strzępkami.Są zaliczne do plechowców,a ich ciało to plecha.Luźno splecione,rozgałęzione strzępki tworzągrzybnię równierz pod ziemią.U niektórych,np. grzybów kapeluszowych,strzępki przerastające podłoże łączą się bardzo ściśle i tworzą owocniki,na których powstają zarodniki.

Budowa grzybów

U grzybów kapeluszowych owocniki są zróżnicowane na trzon i kapelusz.Na spodniej stronie kapelusza grzybnia przyjmuje formę blaszek (np. u pieczarki,rydza i muchomora) lub rurek (np. w borowika i maślaka).W tej warstwie grzybni tworzą się zarodniki (komórki służące do rozmnażania bezpłciowego).

Pleśniak to jeden z grzybów rozwijający się na psującej się zywności.Jego plecha jest zbudowana z luźnych strzępek,na ktorych zakończeniach powstają zarodnie wytwarzajace zarodniki

Czynności życiowe organizmów

Oddychanie

Odżywianie się

Grzyby są organizmami cudzożywnymi, w swoich komórkach nie mają chloroplastów,więc nie wykorzystują światła do odżywiania się.Natomiast potrzebują wody i substancji pokarmowych które pobierają ze środowiska.Pokarm uzyskują przez rozkład obumarłych szczątków organizmów i innych substancji pochodzenia naturalengo.Grzyby trawią pokarm poza organizmem.Do podłoża wydzielają soki trawienne które rozkładają substancje pokarmowe.Strawione substancje pokarmowe grzyby chłoną z podłoża.Grzyby pasożytnicze odżywiają się kosztem innego organizmu.Niektóre grzyby mogą żyć w symbiozie z innymi organizmami i wtedy oba organizmy czerpią z tego korzyści.

większość grzybów oddycha tlenowo,Beztlenowo oddychają drożdze-przeprowadzają frementacje alkoholową,a końcowym produktem ich oddychania jest alkohol i dwutlenek węgla.

Rozmnażanie się

Grzyby rozmnażają się na wiele różnych sposobów,głównie bezpłciowo przez zarodniki.Grzyby kapeluszowe właśnie w tym celu wytwarzają owocniki.Większość grzybów może rozmnażać się przez fermentację grzybni(np.pleśniaki).Tak rozmnażają się tez grzyby hodowane,np. pieczarki w pieczarkarniach.Drożdze rozmnażają się przez pączkowanie-na komórce macierzystej powstaje pączek,z którego rozwija się komórka potomna.

Grzyby porostowe czyli porosty

Szczególnym rodzajem grzybów są grzyby porostowe,nazywane często po prostu porostami.Składają się z dwóch organizmów: grzyba i glonu.Oba organizmy czerpią z tego współżycia wzajemne korzyści. -Grzyb (organizm cudzożywny)-swoimi strzępkami oplata komórki glonu,chroniąc je przed wyschnięciem oraz działaniem innych niekorzystnych czynników środowiska zewnętrznego.Dostarcza też wodę z solami mineralnymi. -Glon (organizm samożywny)-wytwarza w procesie fotosyntezy substancje odżywcze,np.cukry, zktórych korzysta równiez grzyb.

Budowa porostu Porosty to organizmy powstałe w wyniku symbiozy grzybów z jednokomórkowymi glonami.Ciało porostu jest przytwierdzone do podłoża chwytnikami-nitkowatymi strzępkami grzybni.

Grzyby-środowisko życia i znaczenie

Grzyby porostowe wydzielają do podłoża substancje-kwasy porostowe,które pełnią funkcję obronna,m.in. hamują rozwój mikroorganizmów.Kwast te przyczyniają się do stopniowanego kruszenia skał.W okruchach skalnych osadzają się obumarłe szczątki porostu oraz niewiewane przez wiatr szczątki roślin,a zwierzeta zostawiają odchody.W ten sposób dochodzi do tworzenia się zaczątków gleby.Porosty z tego powodu należą do organizmów glebotwórczych.Ich wzrost jest powolny,a do rozwoju wymagają jedynie dwutlenku węgla,wody i światła.Dlatego jako pierwsze organizmy zasiedlają nowe tereny o skalnym podłożu.Z tej przyczyny okresla się je mianem organizmów pionierskich.

Środowisko życia grzybów Organizmy należące do królestwa grzybów żyją głównie na lądzie.Występują w miejscach wilgotnych i ciepłych.Rozwijają się prawidłowo,gdy temperatura otoczenia wynosi od 5 C do 30 C.Można je zobaczyć więc w lasach,w warstwie runa leśnego,gdzie mają zapewnione odpowiednie warunki.Grzyby żyją również w glebie oraz na powierzchni i wewnątrz innych organizmów.

Znaczenie grzybów w przyrodzie Grzyby odgrywają bardzo ważną rolę w przyrodzie-rozkładają martwe rośliny,zwierzęta i odchody zwierząt do postaci soli mineralnych,z których korzystają rośliny,i w ten sposób oczyszczają środowisko.Niektóre grzyby są symbioniczne,co oznacza,że wchodzą w obopolnie korzystne relacje z roślinami nasiennymi,glonami i zwierzetami.Symbiozę grzybów z roślinami,np. drzewami,krzewami,nazywamy mikoryzą.Niektóre grzyby sa pasożytami roślin,np.tzw. huba drzewna.

Znaczenie grzybów dla człowieka -Pozytywne znaczenie grzybów Drożdże od wieków są wykorzystywane w gospodarstwach domowych do spulchniania wypieków.W przemyśle farmaceutycznym grzyby służą do wytwarzania antbiotyków (np.pecicyliny) i innych leków.Grzyby jadalne,w tym suszone,to ceniony dodatek do potraw ze względu na smak i zapach.Grzyby porostowe wykorzystuje się do oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmoswerycznego.Porostu są tak bardzo wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza zwiazkami siarki.Na terenach,gdzie powietrze zawiera dużo związków siarki,porosty nie występują lub występują tylko porosty skorupiaste.Gdy powietrze jest mniej zanieczyszczone,pojawiają się także porosty listkowate.Na obszarach wolnych od związków siarki rosną porosty krzaczkowate.

-Negatywne znaczenie grzybów Grzyby mogą wywoływać wiele grożnych chorób u ludzi,zwierząt roślin,np. grzyby pasożytnicze powodujące grzybice skóry,włosów i paznikci.Groźne są też niektóre plesnie,które w warunkach wysokiej wilgotności niszczą różne przedmioty,np. żywność,ksiązki,tynki.Wytwarzają one substancje trujące-toksyny-o działaniu rakotwórczym.Jeśli np.na dżemie czy owocach występuje pleśń,to nie można ich spożywać.Nawet jeśli usunie się widoczną pleśń z wierzchu pokarmu,to grzybnia pozostaje w jego wnętrzu.Grzyby pasozytnicze atakują też rośliny uprawne.Przykład to buławinka czerwona i rdza źdźbłowa.Mąka uzyskana z mielenia ziaren zbóż wraz ze sporyszem-formą przetrwalnikową buławinki czerwonej-nie nadaje się do spożycia,gdyż sporysz zawiera substancje trujące.

Grzyby jadalne i ich sobowtóry

Pamiętaj!Nawet mały kawałek owocnika muchomora sromotnikowego dodany do potrawy może spowodować śmierć wszystkich osób które go zjadły.

Grzyby trujące zawierają substancje,ktore bezpowrotnie uszkadzają komórki ważnych narządów,np. watroby.Co roku spożywanie trujących grzybów kapeluszowych jest przyczyną wielu,często śmiertelnych zatruć wśród ludzi.Najgroźniejszy grzyb trujący to muchomor sromotnikowy.Jest mylony z pieczarką leśną i czybajką kania-grzybami jadalnymi.Nie należy zbierć grzybów jadalnych bardzo podobnych do trujących!