Kościuszko

TADEUSZ KOŚCIUSZKO

Ur. 4 lutego 1746 r.

Zm. 15 października 1817r.

Mereczowszczyzna, Rzeczpospolita Obojga Narodów

Solura, Szwajcaria

Kim był?

• Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie insurekcji kościuszkowskiej,
• generał lejtnant wojska Rzeczypospolitej Obojga Narodów,
• generał major komenderujący w Dywizji Wielkopolskiej w 1792 roku,
• brevet generał brygady Armii Kontynentalnej w czasie wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Tadeusz Kościuszko urodził się na Polesiu jako syn Ludwika Tadeusza i Tekli Kościuszko, z domu Ratomskiej. Pochodził ze średnio zamożnej szlachty. Miał trójkę rodzeństwa – siostry Katarzynę i Annę oraz brata Józefa.

Herb rodzinny:

Tytuły Kościuszki:

Roch III

• inżynier wojskowy

Edukacja Kościuszki

Początkowo uczęszczał do Kolegium Pijarów w Lubieszowie, naukę przerwał w 1760 r. z przyczyn finansowych. Pięć lat później został kadetem Szkoły Rycerskiej w Warszawie – pierwszej świeckiej uczelni na terenie Polski. Był wyróżniającym się uczniem, uczestniczył w specjalnym kursie inżynierskim przeznaczonym dla uzdolnionych słuchaczy. Ukończył szkołę w 1769 r. w stopniu kapitana.

Szkoła Rycerska w Warszawie

W tym samym roku wyjechał do Paryża w ramach królewskiego stypendium naukowego, gdzie studiował w Akademii Malarstwa i Rzeźby. Zajmował się również powiększaniem swojej wiedzy na temat nowoczesnych fortyfikacji. Pięcioletni pobyt w przedrewolucyjnej, oświeceniowej Francji wywarł poważny wpływ na jego przekonania polityczne i społeczne.

Akademia Malarstwa i Rzeźby w Paryżu

Praca w Polsce

Po pięciu latach powrócił do kraju i w 1774 r. zaczął prace jako instruktor w swojej Alma Mater. Jego kariera wojskowa nie rozwijała się jednak tak, jak tego oczekiwał, a jedną z przyczyn było ustrojowe ograniczenie liczebności wojska w Królestwie Polskim. Inną z prac podjętych przez Tadeusza było stanowisko guwernera panien Sosnowskich w domu wojewody Józefa Sosnkowskiego, dawał im lekcje rysunku, malarstwa, matematyki i historii. Kościuszko zakochał się w córce Sosnowskiego - Ludwice.

Tadeusz uczący Ludwikę.

Sosnowicka Miłość

Prawdopodobnie największą miłością Kościuszki była Ludwika Sosnowska. Bez wątpienia mieli pokrewne dusze i zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia podczas balu w Szkole Rycerskiej. Bardzo szybko wyznali sobie miłość i myśleli o małżeństwie. Niestety pózniej Tadeusz wyemigrował, jednak to nie ostudziło ich uczucia. Po powrocie, gdy dostał posadę guwernera poprosił o rękę Ludwiki, gdyż usłyszał wieści o tym, że ojciec ukochanej, chcę ją wydać za syna księcia Stanisława Lubomirskiego. Jego oświadczyny zostały jednak odrzucone przez Sosnowskiego.

„Synogarlice nie dla wróbli, a córki magnackie nie dla drobnych szlachetków”.

– miał powiedzieć Józef Sosnowski.

Finał Historii Miłosnej

Kościuszko zdecydował się na desperacki krok i postanowił uciec z ukochaną oraz poślubić ją bez zgody rodziny. Gdy ojciec wraz ze strażą dogonili uciekinierów Kościuszko wyciągnął szablę, jednak na widok ojca Ludwiki od razu ją schował. Zdenerwowany Sosnowski zamierzał oskarżyć Kościuszkę o porwanie, co mogło mieć ogromne konsekwencje, z karą śmierci włącznie.

Symbol Wielkiego Uczucia

Zakochani posadzili w parku sosnę i dąb. Splecione drzewa przywarły do siebie bardzo mocno. Silny dąb przez długi czas podtrzymywał usychającą sosnę, aż któregoś dnia runęła na ziemię. Na miejscu romantycznych schadzek mieszkańcy Sosonowicy znów posadzili malutką sosenkę i dąb na znak nieszczęśliwej miłości.

Walka o niepodległość Stanów Zjednoczonych

Tadeusz dotarł najpierw do Francji, a następnie wyruszył do Ameryki Północnej, gdzie trwały walki o wyzwolenie spod panowania Brytyjczyków. Młody wojskowy dotarł tam w 1776 r., niedługo po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości. Włączył się w walki i w niedługim czasie został mianowany na pułkownika. Wyróżniał się pod względem umiejętności organizacyjnych i fortyfikacyjnych. Miał zasługi w budowie obwarowań Filadelfii, Saratogi czy fortu West Point. Jego wkład w obronę niepodległości nowego państwa został doceniony i mianowano go na stopień generała brygady. Uhonorowano go również nadaniem gruntu oraz znaczną sumą pieniędzy, którą w testamencie postanowił przeznaczyć na wykupienie tylu, ile to możliwe, ciemnoskórych niewolników.

Miejsca upamiętniające Tadeusza Kościuszkę w USA, m.in.:

Consectetuer adipiscing elit I

Thaddeus Kosciuszko National Memorial, Muzeum w amerykańskim domu Kościuszki.

Park im. Tadeusza Kościuszki w Chicago.

Most Kościuszki w Nowym Jorku.

Pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie.

Powstanie Kościuszkowskie

Strony konfliktu:

Tzw. Insurekcja Kościuszkowska

Rzeczpospolita

Imperium Rosyjskie Królestwo Prus

Czas trwania:

Było to polskie powstanie narodowe przeciw Rosji i Prusom w 1794 roku.

Dowódcy:

24 marca – 16 listopada 1794r.

Nikołaj Repnin (generał wojsk rosyjskich na Litwie) Iwan Pietrowicz Sałtykow (generał wojsk rosyjskich na Ukrainie) Osip Igelström (generał wojsk rosyjskich w Koronie)

Tadeusz Kościuszko (do 12 października 1794) Tomasz Wawrzecki (od 12 października 1794)

Wynik:

Zwycięstwo Imperium Rosyjskiego i Królestwa Prus, III rozbiór Polski (upadek Rzeczypospolitej).

Przebieg Powstania

Insurekcja objęła praktycznie całe ówczesne granice Polski, a oddziały kierowane przez Tadeusza Kościuszko odniosły zwycięstwo nad Rosjanami w bitwie pod Racławicami. Ich przewaga nie trwała jednak długo, gdyż zostali następnie pokonani pod Szczekocinami. Mimo pomyślnego odparcia ataku wroga na Warszawę, ponieśli klęskę w bitwie pod Maciejowicami w październiku 1794 r. Generał został tam kilkukrotnie ranny i wzięty do niewoli. Ostatecznie zryw został stłumiony 16 listopada tego samego roku, a w 1795 r. dokonano trzeciego rozbioru Rzeczpospolitej.

24 marca 1794 r. na rynku w Krakowie Kościuszko wygłosił „Akt powstania” i został Najwyższym Naczelnikiem Sił Zbrojnych Narodowych. Aby zachęcić chłopów do włączenia się w walki powstańcze, w Uniwersale Połanieckim uwolnił ich spod władzy panów i częściowo darował obowiązek pańszczyźniany. Utworzono oddziały milicji chłopskiej – kosynierów, którzy walczyli z kosami postawionymi na sztorc.

Kosynier.

Kościuszko przebywał w niewoli w Petersburgu w twierdzy Pietropawłowskiej do listopada 1796 r. Został uwolniony przez cara Pawła I Romanowa, w zamian za podpisanie deklaracji, że nie będzie w przyszłości występował przeciwko carowi ani jego następcom. Na mocy tej amnestii zostali uwolnieni również inni polscy powstańcy, co prawdopodobnie było przyczyną ugody.

Twierdza Pietropawłowska w Petersburgu.

Pobyt w więzieniu

Car Paweł I Romanow.

Tadeusz Kościuszko wiele razy bywał także na lubelszczyźnie.

Odwiedził również Kraśnik.

Kraśnik także ma swoją historię i idąc jej śladami moglibyśmy dowiedzieć się i odkryć wiele ciekawych rzeczy. Jedną z nich może być pobyt Tadeusza Kościuszki. Gen. Kościuszko w 1792 r. ukrywał się na terenie klasztoru Kanowników Regularnych przed Rosjanami, którzy go ścigali.

Klasztor Kanoników Regularnych w Kraśniku. Aktualnie Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryji Panny w Kraśniku.

Symbolicznie w Kraśniku

Pomnik został odsłonięty w 1917 roku. Zbliżając się do świtu wolności społeczeństwo Kraśnika uczciło wtedy setną rocznicę śmierci Naczelnika. Sądząc po zachowanych fotografiach obchody były bardzo uroczyste i zgromadziły liczne rzesze mieszkańców miasta, a można i przypuszczać, że okolicznych wiosek.

Stoi ukryty pomiędzy drzewami na wysepce jednego z najruchliwszych punktów w naszym mieście. Setki kierowców mijając go każdego dnia nie zwraca nań uwagi. Mowa tu o jednym z najstarszych pomników w Kraśniku, znajdującym się u zbiegu ulic J. Piłsudskiego i T. Kościuszki. Dla uczestników miejskich uroczystości znany jest jako częste miejsce zawracania pochodów.

W Kraśniku oprócz pomnika, znajdują się również:

Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki

Ulica Tadeusza Kościuszki

Niezapomniany

Ostatnie lata życia spędził w szwajcarskiej Solurze. Zmarł 15 października 1817 r. Jego prochy po roku zostały przeniesione i pochowane w krypcie na Wawelu.

Krypta św. Leonarda - sarkofag Kościuszki

W latach 1820-1823 rodacy upamiętnili postać generała usypując kopiec Kościuszki w Krakowie. Jest patronem wielu instytucji, w całym kraju stoją też liczne pomniki go upamiętniające. Jest jednym z niewielu Polaków, którzy są znani na całym świecie. Do tej pory w Stanach Zjednoczonych jest wiele pomników ku jego czci, również w Australii najwyższy szczyt kontynentu jest nazwany jego imieniem.

Góra Kościuszki w Australii.

Kopiec Kościuszki w Krakowie.

Król Szwecji Karol XII.

Czy wiesz, że...

4. Chciał popełnić samobójstwo. Podczas bitwy pod Maciejowicami, gdy widział, że wszystko już stracone, włożył w usta pistolet i pociagnął za cyngiel, lecz broń nie wypaliła

1. Kościuszko na chrzcie otrzymał trzy imiona czyli Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko?

5. Gdy dostał się do rosyjskiej niewoli symulował kalectwo aż przez 4 lata, aby wydawać się mniej groźnym i zmylić wrogów.

2. W szkole nadano mu przezwisko "Szwed", ponieważ fascynował się postacią króla Szwecji Karola XII.

6. Nosił włosy sięgające niemal do pasa, chciał ożenić się z własną uczennicą oraz spłodził conajmniej jedno nieślubne dziecko. W teraźniejszości brzmi jak niezły skandal.

3. Jego wizerunek umieszczono na wielu banknotach wyemitowanych w okresie międzywojennym, lecz po wojnie jego podobizna widniała tylko na jednym banknocie.

7. Powtarzał rok w szkole. Był zatrzymany przez drugi rok dlatego, że nie umiał tyle ile potrzeba było wiedzieć.

Bibliografia:

1. https://ciekawostkihistoryczne.pl/2017/11/25/dotad-twierdziles-ze-to-najnudniejsza-postac-w-polskiej-historii-w-10-punktach-udowodnimy-ci-w-jak-wielkim-byles-bledzie/
2. https://fajnepodroze.pl/tadeusz-kosciuszko-ciekawostki-informacje-fakty/
3. http://www.zrobtosam.com/PulsPol/Puls3/index.php?sekcja=2&arty_id=15297
4. https://bibregkras.wordpress.com/2009/11/03/krasnicka-tajemnica-tadeusza-kosciuszki/
5. https://www.lublin.uw.gov.pl/aktualnosci/640-lecie-kra%C5%9Bnika-dyplom-z-medalem-dla-miasta
6. https://www.wycieczki-krakow.com.pl/12-ciekawostek-o-tadeuszu-kosciuszce/
7. https://zyciorysy.pl/biografia/tadeusz-kosciuszko/
8. https://pl.wikipedia.org/wiki/Insurekcja_ko%C5%9Bciuszkowska
9. https://histmag.org/Tadeusz-Kosciuszko-bedzie-mial-swoj-park-w-Ohio-5891
10. https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Ko%C5%9Bciuszko#Wyjazd_do_Ameryki_P%C3%B3%C5%82nocnej
11. https://ciekawostkihistoryczne.pl/2020/07/07/niespelniona-milosc-tadeusza-kosciuszki-nasz-bohater-narodowy-byl-zbyt-ubogi-by-poslubic-ukochana-wiec-postanowil-ja-porwac/
12. https://dzieje.pl/postacie/tadeusz-kosciuszko-1746-1817

Dziękuję za uwagę!

Wykonawca: Karolina Iracka kl. 2e