TRANSPORT U ZWIERZĄT

TRANSPORT u BEZKRĘGOWCÓW I STRUNOWCÓW

START

SPIS TREŚCI

6. Układy krwionośne strunowców

1. Rodzje transportu u zwierząt

7. Rola układu krwionośnnego

2. Płyny w ciele

8. Układy oddechowe bezkręgowców

3. Barwniki oddechowe

9. Ukłądy oddechowe strunowców

4. Układy krwionośne bezkręgowców

10. Linki do treści + bibliografia

5.Bezkręgowce nieposiadające układu krwionośnego

1. Rodzaje transportu u zwierząt

(WEWNĄTRZKOMÓRKOWY, MIĘDZYKOMÓRKOWY)

Transport wewnątrzkomórkowy

Do wnętrza komórki przez błonę komórkową wnika m.in. woda, gazy (tlen) oraz substancje organiczne. Rozprowadzone po całej komórce substancje umożliwiają ciągły ruch cytoplazmy. Wraz z cytoplazmą poruszają się wszystkie zawieszone w niej organella, co umożliwia wymianę substancji. Główną rolę w transporcie substancji odgrywa aparat Golgiego i jego pęcherzyki. W ten sam sposób z komórki wydalane są niepotrzebne gazy, woda i metabolity.

http://1.bp.blogspot.com/-sLu4_jI4EJM/T30mtfi8jtI/AAAAAAAAC9I/LhU14cL6N0w/w1200-h630-p-k-no-nu/memb%2Bproteins.jpg

Transport międzykomórkowy

W organizmach wielokomórkowych konieczna jest wymiana substancji między wszystkimi komórkami:►Leżącymi bezpośrednio obok siebie, ►Odległymi od siebie, ►Do komórek znajdujących się w bliskiej odległości trasport zachodzi przez błony z jednej komórki, do drugiej.

2. Płyny w ciele

(KREW, LIMFA, HEMOLIMFA, PŁYN TKANKOWY, PŁYNY WEWNĄTRZKOMÓRKOWE)

Krew

• spełnia czynności transportowe,
• dostarcza do tkanek tlen i substancje odżywcze,
• odprowadza z tkanek produkty przemiany materii,
• przenosi związki biologicznie aktywne, np. hormony z gruczołów wewnętrznego wydzielania do narządów.

https://www.myfreetextures.com/wp-content/uploads/2011/06/bloodcells-1.jpg

Limfa

• Płyn przepływający przez układ chłonny, nazwany też limfatycznym,

• Budowa zbliżona do osocza, zawiera mniej białek,
• Pośredniczy w wymianie składników między krwią a tkankami.

https://thumbs.dreamstime.com/t/limfa-guzka-komrki-pod-mikroskopem-58090936.jpg

Hemolimfa

• Płyn ustrojowy,
• Brak krwinek czerwonych,
• Posiada barwniki przenoszące tlen i dwutlenek węgla (rozpuszczone są w osoczu),
• Hemolimfa owadów nie zawiera barwników oddechowych i nie transportuje gazów oddechowych,
• Przenosi jedynie substancje odżywcze,
• Składnikami tego płynu są zdolne do fagocytozy komórki pełzakowate, które pełnią ważną rolę w odporności zwierząt.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/52/Babiesa_spp.jpg

Cytoplazma

• Składnik komórki stanowiący środowisko, w którym zawarte są organella komórkowe płyny plazmatyczne i inne struktury,
• Ma postać koloidalną, jest galaretowata, elastyczna, lepka i ciągliwa,
• Posiada zdolność ruchu,
• Stanowi część płynów wewnątrzkomórkowych.

https://www.microscope.com/media/wysiwyg/Mark/Articles/Experiments/Cytoplasmic_steaming_1.jpg

3. Barwniki oddechowe

(HEMOGLOBINA, HEMOCYJANINA, HEMOERYTRYNA, CHLOROKRUORYNA)

Hemoglobina

• Czerwony barwnik krwi,
• Zapis skrótowy (Hb lub HGB),
• Główną funkcją jest przenoszenie tlenu z płuc do tkanek organizmu.

https://cf2.ppt-online.org/files2/slide/r/rRfihpQ6DdI7cwo2sgxbqHESaT91FkXMj0zKB8NLuZ/slide-24.jpg

Hemocyjanina

• Niebieski barwnik oddechowy,
• metaloproteina pełniąca funkcje analogiczne do hemoglobiny,
• Cząsteczki hemocyjaniny zawierają miedź skompleksowaną resztami histydyny.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Hemocyanin2.jpg

Hemoerytryna

• Fioletoworóżowy barwnik oddechowy,
• Podobny chemicznie do hemocyjaniny, ale zawiera żelazo,
• Występuje u nielicznych przedstawicieli niektórych typów bezkręgowców.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Hemerythrin.jpg/220px-Hemerythrin.jpg

Chlorokruoryna

• Zielony barwnik oddechowy,
• Zawiera żelazo,
• Transportuje tlen.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/Chlorocruorin_ligand.svg

4. Układy krwionośne bezkręgowców

(MIĘCZAKI, PIERŚCIENICE, STAWONOGI, SZKARŁUPNIE)

Mięczaki

• Otwarty układ krążenia, często bardzo zredukowany (wyjątek stanowią głowonogi, u których występuje układ prawie zamknięty)
• Układ krążenia składa się z serca, otoczonego workiem osierdziowym, zbudowane z komory i jednego, dwóch, lub czterech przedsionków z których wylewa się krew do naczyń krwionośnych,

• Krew przepływa od skrzeli przez przedsionki do komór, tętnicami do zatok jamy ciała.

http://www.projekt.pwsz.skierniewice.pl/Portals/0/Files/Kosmetologia/Biologia/BEZKR%C4%98GOWCE.pdfhttp://www.projekt.pwsz.skierniewice.pl/Portals/0/Files/Kosmetologia/Biologia/BEZKR%C4%98GOWCE.pdf

Pierścienice

• Układ krążenia zamknięty, co oznacza, że krew płynie w naczyniach i nie wylewa się do jamy ciała,
• Układ tworzą dwa główne naczynia krwionośne: grzbietowe i brzuszne, które połączone są ze sobą naczyniami okrężnym i biegną wzdłuż ciała,
• W skład układu wchodzi sieć naczyń włosowatych oraz zatoki oplatające ścianę jelita,
• W układzie krwionośnym pierścinic nie występuje serce.

https://www.medianauka.pl/pierscienice

Stawonogi

• Otwarty układ krążenia,
• Nie posiadają naczyń włosowatych,
• Serce po grzbietowej stronie ciała,
• Hemolimfa wpływa do serca podczas jego rozkurczu.

DROGA KRWI:

AORTA

TĘTNICE

HEMOCEL

NACZYNIA ŻYLNE

ZATOKA OKOŁOSKRZELOWA

SERCE

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Szkarłupnie

• Otwarty układ krążenia,
• Układ składa się z kanału okrężnego, systemu zatoki kanałów, które dają odgałęzienia do pozostałych narządów ciała,
• Płyn, który występuje w układzie krwionośnym gromadzi się na skutek przenikania przez ściany przewodu pokarmowego substancji odżywczych, ktore są następnie rozprowadzane po organizmie.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Spider_internal_anatomy_PL.svg/1200px-Spider_internal_anatomy_PL.svg.png?fbclid=IwAR2-9YTP6Eg7OsuXCmRNTTSa6Av1XG60ysi5sGijFzdiDF6YYeWJOnetMT8

5. Bezkręgowce nieposiadające układu krwionośnego

(GĄBKI, PARZYDEŁKOWCE, PŁAZIŃCE, NICIENIE)

Gąbki, parzydełkowce, płazińce, nicienie

• Dyfuzja,
• Udział jamy gastralnej - PARZYDEŁKOWCE,
• Jelito i płyn tkankowy - PŁAZIŃCE,
• Płyn jamy ciała - NICIENIE

https://3.bp.blogspot.com/-zWRH92dxwcI/VVOEp1ERBZI/AAAAAAAAAFU/_3uj6OObXCs/s1600/meduza-1391699416-26080.jpg

http://nextews.com/images/0b/2e/0b2ec1e17e1d0ecd.jpg

https://sites.google.com/site/orkizhaiti/_/rsrc/1446728451048/gabki/d38ba537742c3438med.jpg?height=240&width=320

http://www.bjornjensen.com/bali/images/BJ-Nudibranch-01.jpg

6. Układy krwionośne strunowców

(RYBY, PŁAZY, GADY, PTAKI, SSAKI)

Ryby

• Układ krążenia zamknięty, jednoobiegowy,
• Stosunkowo małe serce zbudowane z kilku pęcherzyków połączonych szeregowo, przedsionka, komory, zatoki żylnej, stożka tętniczego i zastawek.

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Płazy

• Płazy posiadają dwa obiegi krwi - płucny (mały) oraz obwodowy (duży),
• Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków, komory, zastawki spiralnej.

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Gady

• Układ krążenia składa się z dwóch krwiobiegów - płucnego (małego) oraz obwodowego (dużego),
• Serce zbudowane z przedsionków i komory z częściową przegrodą.

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Ptaki

• Układ krążenia zbudowany jest z dwóch krwiobiegów : płucnego (małego) oraz obwodowego (dużego),
• Serce ptaków jest czterojamowe, zbudowane z dwóch przedsionków i dwóch oddzielonych od siebie komór.

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Ssaki

• Układ krążenia składa się z dwóch obiegów: płucnego (malego) i obwodowego (dużego)
• Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i dwóch komór.

https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/R150dF3L7ky0Q/2/960/2Cr6uFitEV56r4oSvBv4U4tjpFPWaBp6.png

7. Rola układu krwionośnego

Rola układu krwionośnego

1. Krew posiada zdolność krzepnięcia, dzięki czemu układ zabezpiecza przed jej utratą w razie uszkodzenia naczyń krwionośnych.
2. Odprowadza dwutlenek węgla i szkodliwe substancje przemiany materii do narządów wydalniczych.
3. Dostarcza tlen, który został pobrany z pęcherzyków płucnych, wodę oraz substancje odżywcze z jelit do wszystkich komórek.
4. Rozprowadza substancje, które zosatły wytworzone w organizmie.

8. Układy oddechowe bezkręgowców

(PARZYDEŁKOWCE, PŁAZIŃCE, WROTKI, NICIENIE, PIERŚCIENICE, STAWONOGI, MIĘCZAKI, SZKARŁUPNIE)

Parzydełkowce

• Brak układu odechowego,
• Wymiana gazowa całą powierzchnią ciała.

http://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/05_0628meduza.jpghttp://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/05_0628meduza.jpghttp://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/05_0628meduza.jpg

Płazińce

• Brak układu oddechowego,
• Wymiana gazowa całą powierzchnią ciała,
• U pasożytów wewnętrznych za pomcą fermentacji.

1https://classconnection.s3.amazonaws.com/1074/flashcards/682157/jpg/undescribedpseudocerossp0603.jpghttps://classconnection.s3.amazonaws.com/1074/flashcards/682157/jpg/undescribedpseudocerossp0603.jpghttps://classconnection.s3.amazonaws.com/1074/flashcards/682157/jpg/undescribedpseudocerossp0603.jpg

Nicienie

• Brak układu oddechowego,
• Wymiana gazowa całą powierzchnią ciała,
• U pasożytów wewnętrznych za pomocą fermentacji.

https://haustierewelt.org/wp-content/uploads/2020/12/Spulwuermer-bei-Hunden-Symptome-Ursachen-und-Behandlungen.jpg

Pierścienice

• Brak układu oddechowego u pijawek i skąposzczetów,
• U wieloszczetów za pomocą skrzeli zewnętrznych.

hhttps://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/73864.jpghttps://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/73864.jpghttps://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/73864.jpghttps://s2.manifo.com/usr/3/3ec5/71/manager/73864.jpg

Stawonogi

• U skorupiaków za pomocą skrzeli,
• U wijów i części pajęczaków za pomocą tchawek,
• U pozostałych pajęczaków za pomocą płucotchawek.

https://puntomarinero.com/images/arthropods-are-definition-features-structural_2.jpghttps://puntomarinero.com/images/arthropods-are-definition-features-structural_2.jpghttps://puntomarinero.com/images/arthropods-are-definition-features-structural_2.jpg

Mięczaki

• U małży, głowonogów i niektórych ślimaków za pomocą skrzeli,
• U śłimakow płucodysznych za pomocą płuc.

https://i0.wp.com/wyszedlzdomu.pl/wp-content/uploads/2017/04/2.jpghttps://i0.wp.com/wyszedlzdomu.pl/wp-content/uploads/2017/04/2.jpghttps://i0.wp.com/wyszedlzdomu.pl/wp-content/uploads/2017/04/2.jpghttps://i0.wp.com/wyszedlzdomu.pl/wp-content/uploads/2017/04/2.jpg

Szkarłupnie

• Brak układu oddechowego u niektórych szkarłupni,
• U jeżowców, wężowideł i rozgwiazd za pomocą skrzeli,
• U strzykw za pomocą płuc wodnych.

https://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/5686/czerwona.jpghttps://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/5686/czerwona.jpghttps://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/5686/czerwona.jpghttps://szkolnictwo.pl/rysunki_lekcje/5686/czerwona.jpg

9. Układy oddechowe strunowców

(RYBY, PŁAZY, GADY, PTAKI, SSAKI)

Ryby

• Skrzela blaszkowate, lub płuca u ryb dwudysznych

• Skóra (dodatkowo),
• Końcowy odcinek jelita (dodatkowo),
• U niektórych – pęcherz pławny (dodatkowo).

http://s2.manifo.com/usr/6/67bcA/f9/manager/skrzelaryby.jpghttp://s2.manifo.com/usr/6/67bcA/f9/manager/skrzelaryby.jpghttp://s2.manifo.com/usr/6/67bcA/f9/manager/skrzelaryby.jpghttp://s2.manifo.com/usr/6/67bcA/f9/manager/skrzelaryby.jpg

Płazy

• Nozdrza zewnętrzne,
• Jama nosowa,
• Nozdrza wewnętrzne,
• Jama gębowo-gardzielowa,
• Tchawicokrtań,
• Płuca workowate,
• Cienka skóra pokryta śluzem.

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Gady

• Nozdrza zewnętrzne,
• Nama nosowa,
• Nozdrza wewnętrzne,
• Krtań,
• Tchawica,
• Dwa oskrzela główne,
• Płuca gąbczaste.

https://www.nowaera.pl/biologia-na-czasie-2-podrecznik-dla-liceum-ogolnoksztalcacego-i-technikum-zakres-rozszerzony,sku-064962

Ptaki

• Nozdrza zewnętrzne,
• Jama nosowa,
• Nozdrza wewnętrzne,
• Krtań,
• Tchawica,
• Dwa oskrzela główne,
• Płuca rurkowate,
• Worki powietrzne połączone z płucami.

http://www.papuzka.netax.pl/artyk/img/oddechowy1.jpghttp://www.papuzka.netax.pl/artyk/img/oddechowy1.jpghttp://www.papuzka.netax.pl/artyk/img/oddechowy1.jpghttp://www.papuzka.netax.pl/artyk/img/oddechowy1.jpg

Ssaki

• Nozdrza zewnętrzne,
• Jama nosowa,
• Nozdrza wewnętrzne,
• Krtań,
• Tchawica,
• Dwa oskrzela główne,
• Płuca pęcherzykowate.

http://adst.mp.pl/img/articles/ukladoddechowy/pluca-oskrzela-budowa.jpghttp://adst.mp.pl/img/articles/ukladoddechowy/pluca-oskrzela-budowa.jpghttp://adst.mp.pl/img/articles/ukladoddechowy/pluca-oskrzela-budowa.jpghttp://adst.mp.pl/img/articles/ukladoddechowy/pluca-oskrzela-budowa.jpg

10. Linki do treści + bibliografia

• https://www.gov.pl/web/nck/czym-jest-krew
• https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/limfa
• https://epodreczniki.pl/a/przeczytaj/DIe1Ww50J
• https://portal.abczdrowie.pl/hemoglobina
• https://terazwiedza.pl/slownik/hemocyjanina/
• https://tele-lekarz.pl/medycyna/hemoerytryna.htm
• http://www.projekt.pwsz.skierniewice.pl/Portals/0/Files/Kosmetologia/Biologia/BEZKR%C4%98GOWCE.pdf
• http://maturabiologia.pinger.pl/m/21606900
• https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/cytoplazma
• https://www.bryk.pl/slowniki/slownik-biologiczny/85712-chlorokruoryna
• https://biol-med.com/2020/04/09/uklad-oddechowy-kregowcow-ssakow-ptakow-ryb-gadow-oraz-kregloustych/

• Marek Guzik, Ryszard Kozik , Władysław Zamachowski , Biologia na czasie , Wyd. 2, Warszawa 2020 r., ISBN 978-267-3857-9
• Neil Campbelle, Wyd. 2, Warszawa 2015 r.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

PREZENTACJĘ WYKONAŁA: Dominika Pietrak kl.2b LO