Paprotniki

Paprotniki: paprocie widłaki skrzypy

KRÓLESTWO ROŚLIN

Cechy charakterystyczne paprociowych, widłakowych i skrzypowych

- wytwarzanie organów: korzeni, łodygi i liści - rozmnażanie się przez zarodniki - zróżnicowanie komórek, które specjalizują się w pełnieniu różnych funkcji i tworzą tkanki - występowanie w miejscach zacienionych i wilgotnych

Na podstawie wymienionych cech rośliny te zaliczono do organowców i roślin zarodnikowych.

Paprotniki są wieloletnimi, niezbyt dużymi roślinami, które osiągają jednak większe rozmiary niż mchy. Jest to możliwe między innymi dzięki wytworzeniu tkanek przewodzących, ułatwiajacych transport substancji odżywczych i wody na duże odległości, oraz tkanek wzmacniających, usztywniających wzniesiony pęd i chroniących go przed uszkodzeniami, np. złamaniem przez wiatr. Z tego powodu określa się je mianem roślin naczyniowych.

Budowa paproci

kłącze

PAPROCIE:

salwinia pływająca

narecznica samcza

orlica pospolita

długosz królewski

języcznik zwyczajny

Marsylia czterolistna to paproć wodna porastająca błotniste brzegi płytkich zbiorników wodnych. Z cienkiego kłącza wyrastają liście o blaszkach podzielonych na cztery części, co sprawia, że przypomina czterolistną koniczynę. W Polsce objęta jest ochroną gatunkową.

Pióropusznik strusi spotykany jest na brzegach potoków, mokrych łąkach i leśnych polanach. Wytwarza dwa rodzaje liści: ułożone lejkowato liście asymilacyjne i ciemnobrunatne, sztywne, podobne do strusiego pióra, liście zarodnionośne. Sadzi się go w ogrodach jako roślinę ozdobną.

WIDŁAKI

Widłak goździsty występuje w suchych borach sosnowych i mieszanych. Na szczycie wzniesionego pędu wytwarza 2‑3 kłosy zarodnionośne. Jest rośliną leczniczą. Wysuszone zarodniki stosowane są w schorzeniach wątroby i dróg moczowych. Dawniej używane były jako zasypka na trudno gojące się rany.

Widłak jałowcowaty występuje w górach i na pogórzu, wraz z mchami wchodzi w skład torfowisk. Wytwarza kłosy zarodnionośne, które wyrastają pojedynczo na szczytach pędów. Dojrzałe i wysuszone kłosy są surowcem zielarskim wykorzystywanym w lecznictwie.

Widłak wroniec rośnie w górach wśród skał i kosodrzewiny, na halach i w cienistych lasach. Nie wytwarza kłosów zarodnionośnych. Zarodnie powstają w kątach liści asymilacyjnych. Jest rośliną częściowo chronioną w leśnych stanowiskach poza obszarami gór.

SKRZYPY

Mają charakterystyczny wygląd choineczki. Roślina nasycona jest krzemionką, dzięki której jest szorstka w dotyku i przy zgnieceniu wydaje charakterystyczny odgłos skrzypienia.

Skrzyp polny rośnie na polach uprawnych i w ogrodach, na ugorach i przydrożach. Jest uważany za chwast i trudny do zwalczenia ze względu na silnie rozrastające się łamliwe podziemne kłącza. Jego obecność wskazuje na dużą wilgotność gleby. Wysuszone pędy letnie wykorzystywane są w leczeniu chorób układu moczowego oraz w kosmetyce do pielęgnacji skóry i włosów.

Skrzyp leśny rośnie w żyznych, cienistych lasach liściastych na terenie całej Polski. Z kłączy wiosną wyrastają niezielone i niskie pędy zarodnionośne, które po dojrzeniu zarodników zielenieją, wydłużają się i rozgałęziają. Po dojrzeniu i rozsypaniu zarodników kłos zarodnionośny odpada.

Skrzyp olbrzymi występuje w miejscach wilgotnych i mało nasłonecznionych. Osiąga rozmiary do 2 m . Wytwarza pędy wiosenne i letnie. W zajmowanych siedliskach tworzy gęste, zwarte łany.

Porównanie budowy

Ciekawostka

Około 300 mln lat temu w panującym wówczas wilgotnym i ciepłym klimacie paprocie, skrzypy i widłaki mogły doskonale rozwijać się i osiągać olbrzymie rozmiary. Ich wysokość dochodziła do 30 m.

Po obumarciu szczątki tych roślin, bez dostępu do tlenu, przykryte mułem i zasypane piaskiem powoli ulegały rozkładowi, formując najpierw pokłady torfu, a potem węgiel brunatny i w końcu węgiel kamienny. W złożach wydobywanego dziś węgla zachowały się liczne odciski i skamieniałości roślin okresu karbońskiego.

ZADANIA INTERAKTYWNE

Zadanie dla chętnych: W jaki sposób powstał węgiel? Wyjaśnij co oznacza pojęcie karbon?

*znaczenie dekoracyjne

ZNACZENIE

* uciażliwe chwasty - skrzypy

* z nich powstał węgiel kamienny

* są wykorzystywane w lecznictwie i kosmetyce

* tworza gęsty podszyt i runo leśne, stanowią miejsce życia i schronienia dla róznych gatunków zwierzat

Dziękuję za uwagę! Marzena Kieca

Prezentacja powstała w oparciu o: - zasoby Internentu - treści i zdjęcia z podreczników różnych wydawnictw