Jan Kochanowski kl. 7

Jan Kochanowski

1530 - 1584

Na dzisiejszej lekcji:

- poznasz życie Jana Kochanowskiego, - dowiesz się, dlaczego zrezygnował z dworu królewskiego i zamieszkał w Czarnolesie, - zapamiętasz gatunki literackie, które tworzył, - przekonasz się, jak wielki był jego wkład w rozwój polskiej poezji.

Epoka renesansu i jej wielcy twórcy

Leonardo da Vinci

Michał Anioł

Erazm z Rotterdamu

Pierre Ronsard

Mikołaj Kopernik

Humanizm

nurt filozoficzny, który wyraża troskę o potrzeby, szczęście, godność i swobodny rozwój człowieka

Człowiek witruwiański

Twórczość

okres czarnoleskiod 1575 r.

okres naukiod 1544 r.

okres dworskiod 1559 r.

Lata nauki

Dla średniozamożnego szlachcica z wielodzietnej rodziny droga do kariery wiodła przez naukę i dwory magnackie. Tak więc w 1544 roku Jan Kochanowski został przyjęty w poczet żaków na wydziale sztuk wyzwolonych Akademii Krakowskiej. Ostatecznie nie uzyskał żadnego stopnia akademickiego, ale znalazł się w jednym z ważniejszych europejskich ośrodków renesansowego humanizmu. Studia krakowskie kontynuował w Królewcu i Padwie. W Królewcu związany był z dworem Albrechta, księcia pruskiego i senatora polskiego. Był wielkim i możnym protektorem polskiej reformacji.

Akademia Krakowska i Królewiec

Padwa

W Padwie Kochanowski przebywał trzykrotnie. Studiował pod kierunkiem wybitnych humanistów. Nawiązał również przyjaźń z przebywającymi tam wybitnymi polskimi humanistami, np. z Łukaszem Górnickim. Ugruntował wykształcenie klasyczne i chłonął idee renesansowe, których kolebką i najważniejszym ośrodkiem były właśnie Włochy. Ostatni pobyt w Padwie zakończył podróżą przez Francję i Niemcy. W Paryżu spotkał się z Pierrem Ronsardem, najwybitniejszym poetą renesansu francuskiego, propagatorem twórczości w języku rodzimym.

Padwa

Poeta doctus

człowiek gruntownie i wszechstronnie wykształcony, posiadający ogromną wiedzę o kulturze, literaturze, filozofii i sztuce starożytnej, znający języki obce (w tym grekę i łacinę)

Okres dworski

Po powrocie do kraju w 1559 Kochanowski rozpoczął karierę dworzanina u wybitnych rodzin arystokratycznych: m.in. Tarnowskich, Tęczyńskich, Firlejów.

Okres dworski

W 1563 dzięki protekcji biskupa Piotra Myszkowskiego został dworzaninem i sekretarzem na dworze królewskim Zygmunta Augusta. Jego stosunek do króla był niejednoznaczny: w pismach są ślady zarówno aprobaty, jak i rozczarowania. Po śmierci Zygmunta Augusta był zwolennikiem Henryka Walezego, w którego koronacji uczestniczył w 1573 roku. Po haniebnej ucieczce króla rozczarowany wycofał się z życia dworskiego.

Zamek Królewski na Wawelu

Okres czarnoleski

Kochanowski osiadł w Czarnolesie, majątku po ojcu. W 1575 roku ożenił się z Dorotą Podlodowską. Miał z nią sześć córek, z których trzy zmarły w dzieciństwie. Okres czarnoleski, mimo tragedii, jaką była śmierć dzieci, był pełen harmonii i spokoju. Znalazło to odbicie w twórczości, najbogatszej i najdojrzalszej właśnie w tych latach.

Czarnolas

Zapraszam na wirtualny spacer po Czarnolesie!

Wizyta kanclerza Jana Zamoyskiego w Czarnolesie

Śmierć Urszulki w 1578 roku

Śmierć Poety

Zakończył życie nagle, w wieku 54 lat. Zmarł na atak serca w Lublinie, dokąd przybył w nadziei na pomoc króla w niejasnej sprawie brata żony, który został zamordowany w Turcji. W Lublinie też odbyły się uroczystości pogrzebowe, w których uczestniczyli liczni dostojnicy, w tym również król Stefan Batory. Pochowany został w kaplicy kościoła w Zwoleniu, obok rodziców.

Epitafium Jana Kochanowskiego w kościele w Zwoleniu

Gatunki literackie

- fraszki - pieśni - treny - poematy - epigramaty - tłumaczenie psalmów - epitafia (utwory żałobne) - tragedia (dramat antyczny)

Pierwszy polski dramat

Dla Jana Zamoyskiego napisał "Odprawę posłów Greckich", nad którą pracował do końca 1577 roku. Jest to renesansowy dramat, którego budowa ściśle nawiązuje do zasad budowy tragedii antycznej, a więc jedności miejsca, czasu i akcji.

"Odprawa posłów greckich" została wystawiona na deskach teatru w Jazdowie 12 stycznia 1578 roku, jeszcze za życia poety.

Twórczość w języku polskim

Większość dzieł Kochanowskiego powstała w języku polskim. Polszczyzna, której używał, znacząco różniła się od wcześniejszych rodzimych dzieł literackich. Jego twórczość wywarła ogromny wpływ na późniejszych polskich poetów i doprowadziła do prawdziwej rewolucji językowej w sferze literatury.

Filozofia

stoicyzm - postawa życiowa, którą cechuje opanowanie emocji, niewzruszoność wobec tego, co od człowieka nie zależy, dające wolność i szczęście;

epikureizm - postawa życiowa, która za cel życia uznaje indywidualne szczęście, unikanie cierpienia, wyzbycie się lęku, życie zgodne z prawami moralnymi

Jan z Czarnolasu

wykształcony, światły, utalentowany

przedsiębiorczy

podróżnik

należał do ówczesnej elity

krytyczny, miał własne zdanie

towarzyski

z poczuciem humoru

Ciekawostki i plotki