Słowotwórstwo

SLOWOTWÓRSTWO

cZYM JEST SŁOWOTWÓRSTWO?

Słowotwórstwo jest działem gramatyki, który opisuje to, w jaki sposób tworzy się nowe słowa oraz jak są one zbudowane.

wyrazy podstawowe i pochodne

Bardzo częstym sposobem tworzenia nowych wyrazów w języku polskim jest dodawanie do wyrazów już istniejących cząstek o określonym znaczeniu.

Wyraz, od którego został utworzony inny wyraz, nazywamy wyrazem podstawowym. Wyraz, który został utworzony od innego wyrazu, nazywamy wyrazem pochodnym.

budowa wyrazów pochodnych

Wyraz pochodny zbudowany jest z dwóch części:

• podstawy słowotwórczej, czyli części wspólnej dla wyrazu podstawowego i pochodnego;
• formantu, czyli cząstki za pomocą której tworzymy wyraz pochodny.

rodzaje formantów

Przedrostek

Przyrostek

Formant, czyli cząstka, za pomocą której tworzymy wyraz pochodny, może występować w wyrazie w różnych miejscach. Z tego względu wyróżniamy kilka rodzajów formantów.

Wrostek

Formant zerowy

funkcje formantów

Jak już wiadomo, za pomocą formantów dodanych do podstawy słowotwórczej tworzymy wyrazy pochodne. Dzięki użyciu tych samych formantów powstają wyrazy pochodne należące do różnych grup znaczeniowych.

rodzina wyrazów

Grupa wyrazów, które mają wspólne podstawowe znaczenie, tworzy rodzinę wyrazów. To podstawowe, wspólne znaczenie jest zawarte w rdzeniu. Rdzeniem nazywamy część wyrazu powtarającą się w wyrazach należących do jednej rodziny. Wszystkie wyrazy należące do jednej rodziny to wyrazy pokrewne.

DOM

DOM-ATOR

DOM-OWY

DOM-EK

DOMATOR-KA

DOMATOR-STWO

DOMECZ-EK

wyrazy złożone

Nowe wyrazy tworzy się nie tylko w wyniku dodawania cząstek słowotwórczych do jednej podstawy, ale również przez łączenie się podstaw słowotwórczych. W ten sposób powstają wyrazy złożone.

wyrazy złożone

ZŁOŻENIA

ZESTAWIENIA

ZROSTY

skróty i skrótowce

SKRÓTY

Odmiana skrótowców

SKRÓTOWCE

Zasady pisowni

głoskowce

literowce

mieszane

sylabowce