Jan Kasprowicz

Życie i utwory Jana Kasprowicza

Write a subtitle here

Życie Kasprowicza

Wybierz obrazek by przejść do danej sekcji

Starość

Początki życia

I etap pisania

III etap pisania

II etap pisania

Ostatnie chwile życia śmierć i upiamiętninie Jana Kasprowicza

Jan Kasprowicz zaczyna wyznawać poglądy franciszkanów po okresie buntu przeciw Bogu

Jan Kasprowicz jawi się jako „rzecznik skrzywdzonych i poniżonych”

Narodziny Jana Kasprowicza jego pierwsza edukacja i osiągnięcia młodości

Twórczość Kasprowicza nabiera buntowniczego charakteru

01 Początki życia

Jana Kasprowicza

Narodziny

Jan Kasprowicz urodził się 12 grudnia 1860 w Szymborzu

Dzieciństwo i młodość

Według niektórych źródeł podobnie jak Adam Mickiewicz młody Kasprowicz doznał cudownego uleczenia ze śmiertelnej choroby, a wszystko to dzięki głębokiej religijności jego matki oraz łasce świętej płynącej z obrazu świętego Walentego. Podobno kiedy kilkuletni Jan po raz pierwszy usłyszał dźwięk kościelnych organów, tak bardzo się mu spodobały, że został obdarowany talentem niezwykłego poety oraz zmieniło jego cały pogląd na świat. W młodym wieku uczęszczał do miejscowej szkoły w Szymborzu. Wtedy napisał jeden z jego pierwszych utworów pt. „Bądź Polką”. Wiersz zadedykowany był Pelagii, przyjaciółce Janka, córce jego nauczyciela Andrzeja Dybalskiego. Od 1870 uczył się w pruskich gimnazjach w Inowrocławiu, gdzie należał do Towarzystwa Tomasza Zana, w Poznaniu, Opolu, Raciborzu, a w 1884 uzyskał maturę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Studiował filozofię i literaturoznawstwo na niemieckich uniwersytetach w Lipsku i we Wrocławiu. Najwcześniejszy wiersz o znanej dacie powstania został napisany w 1877 roku „Do Gopła”

02 I Okres twórczości

Jana Kasprowicza

To etap, w którym Jan Kasprowicz jawi się jako „rzecznik skrzywdzonych i poniżonych”. W tym pierwszym okresie tworzenia dominują w jego poezji tematy społeczne: biedy wsi i nędznego życia chłopa. Wynika to zapewne z faktu, iż sam Kasprowicz pochodził z biednej rodziny chłopskiej z Kujaw. Więc w tym okresie głównie ukazuje w poezji biedę ludu, ale podejmóje też inne problemy z jakimi zamagają się chłopi. W tym okresie Kasprowicz stawiał poezji społeczny cel: ukazać nędzę ludu, jego krzywdę w sposób prawdziwy, a czasem przerarzający, czyniący wrażenie na odbiorcy. W 1886 ożenił się ze starszą od siebie Teodozją Szymańską, jednak po kilku miesiącach małżeństwo rozpadło się. Kilka miesięcy później za działalność w kółkach socjalistycznych był dwukrotnie aresztowany przez pruską policję i osadzony na pół roku w więzieniu. Po zwolnieniu, w wieku 28 lat przeniósł się do Lwowa. W tym czasie Kasprowicz przeniknął do lwowskiego związku poetów nazywany bochemą artystyczna

Przykładowe utwory z okresu społecznego

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip

• Sonety - Z chałupy
• Sonety - Z więzienia
• Wiersz - Poezje
• Poemat - Chrystus
• Książka - z chłopskiego zagonu

• Dramat - świat się kończy
• Tomik poetycki - Anima lachrymans
• Cykl poematów - miłość

03 II Etap twórczości

Jana Kasprowicza

Rok 1898 przyjmujemy za punkt przełomu, gdyż wtedy powstał tom pt. Krzak dzikiej róży – zbiór typowo już modernistycznych utworów. Rozpoczął on buntowniczy etap w poezji Kasprowicza.. Z rzyczliwego społecznika Kasprowicz, pod wpływem poezji modernistycznej, przeistacza się w poetę o kompletnie innym podejściu. Teraz wręcz przeciwnie nie tylko zaczyna powątpiewać we wszystko dookoła, ale nawet chwali popełnianie Grzechu.

W 1899 Kasprowicz przeżył dramatyczne odejście swojej drugiej żony Jadwigi z Gąsowskiej, z którą orzenił sie w 1893. Jadwiga pozostawiła przy tym Kasprowiczowi dwie córki o imieniu Anna i Janina. Prawdopodobnie z tego powodu kompletnie zmienił swoje nastawienie do świata i zaczął wątpić w przeświadczenie o zbawiennej sile miłości, sensie cierpienia oraz dobroci Boga. Rozpacz poety z całą jaskrawością wyrażona została w dwóch tomach hymnów: Ginącemu światu (1901) i Salve Regina (1902), które – jak sam autor przyznaje – „wadzą się z Bogiem”. Ówczesna poezja Kasprowicza, przepełniona krzykiem i cierpieniem, określana bywa jako bluźniercza, „bogoburcza” oraz katastroficzna. Jednocześnie jest ona bardzo erudycyjna[23] i hermetyczna[27], czytelna jedynie dla „niewielu szczęśliwych”[27], inkrustowana licznymi kryptocytatami i biblijnymi parafrazami[23].

Przykładowe utwory z okresu buntowniczego

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip

• Książka - Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach
• Książka - ginącemu światu
• Książka - Salve Regina

• Wiersz - Ballada o słoneczniku
• Wiersz - Chwile

04 III Okres twórczości

Jana Kasprowicza

Znów następuje metamorfoza poety. Buntownik występujący przeciw Bogu zacznie wyznawać i głosić filozofię św. Franciszka. Pierwsze oznaki tej przemiany znajdujemy już w jednym z hymnów pt. Hymn św. Franciszka z Asyżu, całkowicie wyraża się nowa postawa poety w tomie wierszy pt. Księga ubogich. Autor godzi się z Bogiem i przyjmuje franciszkańską postawę miłości do bliźnich, tak jak Franciszek Kasprowicz zaczyna bardziej doceniać piękno przyrody i ogólnie jak filozofia głosi zaakceptował wszelkie stworzenie W 1911 Kasprowicz ożenił się ponownie ze znacznie młodszą, poznaną we Włoszech, 19-letnią córką carskiego generała – Marią Bunin, pieszczotliwie nazywaną Marusią. „Znacznie od niego młodsza, niezbyt ładna, ale wdzięczna, bardzo dziewczęca, wrażliwa, nie pozbawiona talentów literackich (...), opromieniła swą młodością schyłek jego życia”.Istotnie, trwające aż do śmierci małżeństwo Jana Kasprowicza z Marią Bunin, na nowo rozpaliło w domu poety ognisko domowe. Jej literacki wizerunek utrwalił Kasprowicz w trzech wierszach oraz kilku innych fragmentach Wiersze Kasprowicza z tego okresu skrajnie różnią się od niegdysiejszych Hymnów; przepełnia je nastrój spokoju, harmonii i ciepła życia rodzinnego.

This paragraph is ready to hold stunning creativity, experiences and stories.

Przykładowe utwory z okresu franciszkańskiego

Euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat. Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip

• Tomik wierszy - Księga ubogich
• Hymny - Hymny
• Książka - O bohaterskim koniu i walącym się domu
• Wiersz - Przeprosiny Boga

• Książka - Sita
• Hymn - Dies irae
• Sonety - Cisza wieczorna
• Wiersz - Przy wigilijnym stole

05 Starość

Jana Kasprowicza

Ostatnie lata życia

W roku akademickim 1921/1922 Kasprowicz był rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. 29 grudnia 1921 otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski[33]. W styczniu 1924 został wybrany przewodniczącym Ligi Polsko-Jugosłowiańskiej[34]. W ostatnim dwudziestoleciu życia coraz silniej wiązał się z Tatrami. Do swojej twórczości włączał wątki czerpane od góralskich gawędziarzy, między innymi potomka znanego harnasia Marduły Krwawego, u którego przez pewien czas wynajmował pokój w Zakopanem[35]. W 1923 zamieszkał w willi „Harenda”[36], położonej między Poroninem a Zakopanem. Z tego okresu jego życia pochodzi między innymi wiersz „Przewodnicy”, napisany po bohaterskiej śmierci Jana Gąsienicy Daniela. Zmarł w „Harendzie” 1 sierpnia 1926. W 1933 przeniesiono trumnę ze szczątkami Kasprowicza ze starego cmentarza w Zakopanem do mauzoleum obok willi.

Jak Kasprowicz został upamiętniony

• I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w Raciborzu
• I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w Świdnicy
• XV Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w Łodzi
• Szkoła Podstawowa nr 54 im. Jana Kasprowicza w Poznaniu
• Zespół Szkół w Sztumie
• Biblioteka Miejska im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
• Zespół koszykarski SKS Kasprowicz Inowrocław
• Hufiec ZHP Poznań-Wilda im. Jana Kasprowicza

• Obelisk w Parku Jana Kasprowicza w Poznaniu, na którym umieszczono jego wizerunek, zlokalizowany od strony ul. Kazimierza Jarochowskiego
• Park Jana Kasprowicza w Poznaniu
• Park im. Jana Kasprowicza w Szczecinie
• I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu
• Szkoła Podstawowa nr 83 im. Jana Kasprowicza we Wrocławiu
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Kasprowicza w Nietążkowie
• II Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza w Kutnie

Życie Kasprowicza

Wybierz obrazek by przejść do danej sekcji

Starość

Początki życia

I etap pisania

III etap pisania

II etap pisania

Ostatnie chwile życia śmierć i upiamiętninie Jana Kasprowicza

Jan Kasprowicz zaczyna wyznawać poglądy franciszkanów po okresie buntu przeciw Bogu

Jan Kasprowicz jawi się jako „rzecznik skrzywdzonych i poniżonych”

Narodziny Jana Kasprowicza jego pierwsza edukacja i osiągnięcia młodości

Twórczość Kasprowicza nabiera buntowniczego charakteru

Z chałupy

Cykl sonetów o nietypowej tematyce

O Jego Dziełach

Dies irae

Kasprowicz w ciągu swojego życia przychodził wiele zmian na tle swojej wiary, co sprawia że jego dzieła podejmóją bardzo zróżnicowaną tematykę. w pierwszym etapie swojej twórczości Kasprowicz podejmował tematyke społeczną i występował jako ,,Rzecznik skrzywdzonych". W kolejnym okresie tak zwanym buntowniczył autor w swoich dziełach kwestionował swoją wiare. Ostatnim okres zwany Franciszkańskim opierał się na zaakceptowaniu przez Kasprowicza postawy Franiszkańskiej i przeprosinach boga za swój wcześniejszy bunt

Hymn w którym autor buntuje się przeciw Bogu

Akordy jesienne

Wiersz o bardzo Opisowym charakterze

Hymn św. Frańciszka

Hymn przepraszający Boga za jego wcześniejszy bunt autora

Z chałupy

Pierwszy sonet z cyklu

Cykl so­ne­tów Jana Ka­spro­wi­cza za­ty­tu­ło­wa­ny „Z cha­łu­py” zo­stał wy­da­ny w 1887 roku i skła­da się z czter­dzie­stu utwo­rów. Po­cho­dzą­cy ze wsi po­eta, opi­sał w nim cięż­ki los chło­pów, ży­ją­cych w bie­dzie i za­co­fa­niu. Sonety Kasprowicz nieco różnią się od zwyczajnych sonetów, po­nie­waż for­ma so­ne­tu jest prze­zna­czo­na dla utwo­rów o pod­nio­słej, wy­so­kiej te­ma­ty­ce. Po­eta wy­ko­rzy­stał ją do opi­sa­nia brzy­do­ty, bie­dy i cier­pie­nia, pa­nu­ją­cych na pol­skiej wsi. So­ne­ty cy­klu „Z cha­łu­py” wpi­su­ją się w nurt realizmu i naturalizmu. Nie wszyst­kie wier­sze zbio­ru speł­nia­ją wszyst­kie wy­ma­ga­nia for­mal­ne kla­sycz­ne­go so­ne­tu. Kla­sycz­na jest jed­nak bu­do­wa so­ne­tu, któ­ry skła­da się z dwóch strof czte­ro­wer­so­wych i dwóch trzy­wer­so­wych. W dwóch pierw­szych zwrot­kach za­sto­so­wa­no rymy oka­la­ją­ce (abba), a dwóch po­zo­sta­łych wy­stę­pu­je układ ry­mów abb cac. Utwór zo­stał na­pi­sa­ny dzie­się­cio­zgło­skow­cem. So­net na­le­ży do liryki pośredniej, pod­miot li­rycz­ny nie ujaw­nia obec­no­ści w utwo­rze, jest ob­ser­wa­to­rem zda­rzeń. Utwór jest więc przy­kła­dem liryki opisowej, nie po­ja­wia­ją się re­flek­sje oso­by mó­wią­cej, a je­dy­nie przed­sta­wie­nie sy­tu­acji li­rycz­nej, z któ­rej czy­tel­nik może wy­cią­gnąć wła­sne wnio­ski.

Chaty rzędem na piaszczystych wzgórkach, Za chatami krępy sad wiśniowy, Wierzby siwe poschylały głowy Przy stodołach, przy niskich obórkach. Płot się wali; piołun na podwórkach; Tu rżą konie, ryczą chude krowy. Tam się zwija dziewek wieniec zdrowy W kraśnych chustkach, w koralowych sznurkach. Wspomnienia, Łzy, Wieczór, Kondycja ludzkaSzare chaty! nędzne chłopskie chaty! Jak się z wami zrosło moje życie, Jak wy, proste, jak wy, bez rozkoszy… Dziś wy dla mnie wspomnień skarb bogaty, Ale wspomnień, co łzawią obficie — Hej! czy przyjdzie czas, co łzy te spłoszy?!…

Hymn Dies irae

Pierwsze cztery strofy hymnu

Hymn „Dies irae” ukazał się w 1902 roku w tomiku „Ginącemu światu”. Tytuł oznacza z łaciny „Dzień gniewu” i pochodzi od średniowiecznego hymnu mszalnego przypisywanego Tomaszowi z Celano, żyjącemu na przełomie XII i XIII wieku. Hymn ten śpiewany był podczas mszy w Dzień Zaduszny, mszy pogrzebowej i żałobnej. „Dzień gniewu” to w tradycji chrześcijańskiej dzień sądu ostatecznego. Utwór Kasprowicza przedstawia proroczą wizję dnia zniszczenia znanego nam świata. Wizje te przedstawia pierwszy człowiek – Adam, który wypowiada się w imieniu całej ludzkości. W utworze przeplata się liryka pośrednia (profetyczne wizje) i bezpośrednia. We fragmentach mających charakter liryki bezpośredniej adresatami monologu Adama są: psalmista (może tu chodzić o samego Adama), Chrystus, Bóg Ojciec – surowy Sędzia, Adam, (kiedy zwraca się sam do siebie, czasami w trzeciej osobie).

Trąba dziwny dźwięk rozsieje,ogień skrzepnie, blask ściemnieje, w proch powrócą światów dzieje. Z drzew wieczności spadną liście na Sędziego straszne przyjście, by świadectwo dać Psalmiście… A ty, psalmisto Pański, nastrój harfę swoją już na ostatni ton! Grzech krwią czarną duszę plami… Bez obrońcy staniem sami — któż zlituje się nad nami? Kyrie elejson!… O Boże! Ty bądź naszą łaską i obroną! Kyrie elejson!

Akordy jesienne

Fragmęt początku wiersza

Utwór Jana Kasprowicza pt.: „Akordy jesienne” to dziewiętnastoczęściowy poemat dotykający podstawowych problemów egzystencjalnych zwykłego człowieka: jego lęków, samotności, niepokojów. Jest to także tekst programowy – manifest poety-nonkonformisty nie zgadzającego się na poezję łatwą, pisaną pod dyktando publiki. Już pierwsze strofy wiersza wprowadzają nas w tajemniczy, złowrogi nastrój jesiennej nocy. Podmiot liryczny – „nieodrodne dziecko ziemi” – stąpa w mroku, nasłuchuje przejmujących stęknięć ojczyzny, która „jęczy na swój los”. Oczywiście jest to wymowna aluzja do ówczesnej sytuacji Polski, która znosić musiała bolesne jarzmo ciemiężycieli. Najlepiej byłoby nie słyszeć tych płaczów umęczonej ziemi, na to jednak trzeba by stracić i słuch, i wzrok. W kolejnej części podmiot skupia uwagę na własnych uczuciach, swojej alienacji, ale i na własnej dumie i poczuciu obowiązku wobec ukochanej ziemi, na własnym honorze, którego nic nie jest w stanie usunąć z serca. W dalszych wersach osoba mówiąca w tekście przywołuje obraz ducha młodości kroczącego ku niemu, tchnącego nadzieją, siłą, pięknością apolińską, niosącego wiarę...

Wiatr w pożółkłych huczy drzewach —niebo pełne czarnych chmur, A z ich kłębów kotłujących księżycowy, martwy blask Spłynie czasem ponad ziemię, co spoczywa niby twór, Ulepiony z mgieł i błota, od promiennych z dala łask. Kondycja ludzka, Samotnik, Rycerz, PtakNieodrodne dziecko ziemi, jej słabości nikły wzór, Sam się wlokę, jak ów rycerz, gdy mu wzięto tarcz i kask W jakimś strasznym, ciężkim boju — lub jak ptak, odarty z piór, Tak się wlokę, ogłuszony, w tej wichury szum i trzask. Ziemia, Obraz świata, Cierpienie, LosKtoś mi szepce — widać, jakiś.

Hymn św. Frańciszka z asyrzu

Fragment Hymnu

„Hymn świętego Franciszka z Asyżu” to utwór Jana Kasprowicza pochodzący z tomu „Salve Regina”, stanowiący niejako rehabilitację poety za bluźnierczy ton cyklu „Ginącemu światu”. Poeta nadal dostrzega tu zło świata i piętno grzechu, jednak udaje mu się przezwyciężyć religijne zwątpienie. W „Hymnie” podmiotem wiersza jest sam święty Franciszek, który niejako spowiada się Bogu w obliczu śmierci. Opowiada on o swojej trudnej drodze do nawrócenia, kiedy z bogatego i zepsutego młodzieńca przeistoczył się w ubogiego zakonnika.Hymn stanowi niejako wykładnię franciszkańskiej filozofii. Święty pomimo cierpienia, które sprawiają mu stygmaty na ciele, kieruje do Boga pieśń pochwalną. Zakonnik dziękuje Stwórcy za porządek świata, w którym szczęście przeplata się z bólem. Akceptuje on i afirmuje rzeczywistość we wszystkich jej przejawach. W każdej cząstce świata dostrzega dobroć i miłość samego Boga. Ów pochwalny ton wyrażany jest za pomocą licznych epitetów podkreślających przymioty Stwórcy oraz dzięki wykrzyknieniom zachwytu. Jedność przeciwieństw – szczęścia i cierpienia podkreślają zaś zastosowane oksymorony.

Bądź pochwalony, Rozdawco cierpienia! Ręceś mi przekłuł i nogi i krew mi cieknie z głowy, a oto z Krzyża zstępuje ku mnie w przechwalebnych ogniach Modlitwa, Śpiewbiały Serafin i radość w serce mi leje i z duszy śpiewne wytwarza narzędzie, ażebym śpiewał i grał, ażebym sławił i wielbił Rozdawcę bolesnych stygmatów, z których się rodzi Wesele i Miłość… I śpiewam i gram do wtóru anielskich Zastępów, mogących patrzeć w oblicze Twórcy… I śpiewam: bądź pochwalony! A wy, stworzenia boże, słuchajcie mej pieśni i chwalcie razem ze mną Tego, co was kocha.

Z chałupy

Cykl sonetów o nietypowej tematyce

O Jego Dziełach

Dies irae

Kasprowicz w ciągu swojego życia przychodził wiele zmian na tle swojej wiary, co sprawia że jego dzieła podejmóją bardzo zróżnicowaną tematykę. w pierwszym etapie swojej twórczości Kasprowicz podejmował tematyke społeczną i występował jako ,,Rzecznik skrzywdzonych". W kolejnym okresie tak zwanym buntowniczył autor w swoich dziełach kwestionował swoją wiare. Ostatnim okres zwany Franciszkańskim opierał się na zaakceptowaniu przez Kasprowicza postawy Franiszkańskiej i przeprosinach boga za swój wcześniejszy bunt

Hymn w którym autor buntuje się przeciw Bogu

Akordy jesienne

Wiersz o bardzo Opisowym charakterze

Hymn św. Frańciszka

Hymn przepraszający Boga za jego wcześniejszy bunt autora

Thanks for your attention!