Oświecenie

Wiek rozumu

Amelia Kulawik, kl.6

Oświecenie to epoka, która nastąpiła po baroku. Za jej ojczyznę uznaje się Francję. Tam już w XVII stuleciu pojawiły się idee (polityczne, społeczne, artystyczne), które z czasem objęły resztę zachodniej Europy.

XIXw.

XVIIIw.

XVIIw.

Epoka oświeceniaw Europie

Oświecenie było pierwszą epoką w nowożytnych dziejach formacją kulturową całkowicie świadomą swego istnienia. Ówcześni mówili często o swych czasach jako o:- “wieku rozumu” (w Anglii), - “wieku filozofów” (we Francji), - wieku “oświeconym” lub “epoce świateł”. Okres ten nazwano oświeceniem, bo przywiązywał on szczególną wagę do siły rozumu jako światła rozjaśniającego drogi poznania człowieka i świata. Maksymą oświecenia stały się słowa Immanuela Kanta:"Sapere aude! (Bądź odważny!) Odważ się posługiwać własnym rozumem!

Podważanie istniejącego porządku

Oświeceniowi myśliciele występowali przeciwko religii, szczególnie przeciwko kościołowi. Propagowali ateizm. Filozofowie oświecenia krytykowali też rządy absolutne, które uważali za niesprawiedliwe. Przeciwnikiem takich rządów był m.in. Monteskiusz. Filozof ten propagował trójpodział władzy.

Podważanie istniejącego porządku

Swoją wizję oświeconego państwa przedstawił też Jan Jakub Rousseau (czyt. ruso). Propagował on państwo, w którym wszyscy ludzie są wolni i równi. Rousseau uważał, że państwo zostało powołane do życia na zasadzie umowy społecznej.

Rozwój nauki

Rozumowe podejście do rzeczywistości sprzyjało rozwojowi badań naukowych (matematyki, astronomii). W dziedzinie biologii ogromną sławę zdobył szwedzki uczony Karol Linneusz. Obalił on poglądy kreacjonistów, które zresztą sam głosił w początkach swej kariery naukowej, i opowiedział się za stałym powstawaniem nowych gatunków na drodze krzyżówek i ograniczonej ewolucji. Największy rozgłos przyniosła mu jednak opracowana przez niego systematyka świata zwierząt, roślin i minerałów.

Rozwój nauki

Autorami epokowych odkryć w dziedzinie chemii byli:- Henry Cavendish, - Michaił Wasiliewicz Łomonosow,- Antoine Laurent Lavoisier. Cavendish dokonał odkrycia wielu pierwiastków i związków chemicznych i przeprowadził chemiczną analizę wody oraz zbadał ilościowy skład wody. Łomonosow wyjaśnił proces spalania jako mieszanie się spalanej substancji z powietrzem. Przy okazji odkrył prawo zachowania masy. Lavoisier potwierdził i sprecyzował wyniki badań Łomonosowa. Ponadto opracował definicję kwasów i zastosował w badaniach chemicznych energię elektryczną.

Rozwój nauki

Przełomowych odkryć dokonano w fizyce. Angielski uczony Izaak Newton opisał przyciąganie ziemskie i zasady rządzące ruchem ciał niebieskich. Obliczył też prędkość dźwięku. Największym osiągnięciem epoki było opublikowanie Wielkiej encyklopedii francuskiej, w której zebrano ówczesną wiedzę ze wszystkich dziedzin.

Wynalazki epoki oświecenia

Za wynalazcę maszyny parowej uważa się Jamesa Watta, który w 1763 roku udoskonalił atmosferyczny silnik parowy zbudowany wcześniej przez Thomasa Newcomena.Maszyna stała się początkiem rewolucji w przemyśle i transporcie.

Balon skonstruowali bracia Montgolfier (Francuzi). W 1783 r. odbył sie pierwszy lot balonem z udziałem człowieka.

W 1714 roku niemiecki fizyk Gabriel Fahrenheit wynalazł termometr rtęciowy. Od tamtej pory jest to najpopularniejsze urządzenie do pomiaru temperatury ciała i otoczenia.

Klasycyzm - nowy styl w architekturze i sztuce

Pod koniec epoki pod wpływem wykopalisk w Pompejach (od 1748) i Herkulanum (od 1711) raz jeszcze odkryto starożytność. Tu miała swe źródło fascynacja antykiem, która sprawiła, że w drugiej połowie XVIII wieku wykształcił się nowy styl - klasycyzm. Jego wyznacznikami były: umiar i harmonia. Upowszechniać zaczęto elementy architektury nawiązujące do budowli klasycznych, np.: Petit Trianon, wzniesiona w Berlinie przez śląskiego architekta Langhansa Brama Brandenburska, czy paryski Panteon.

Kopuła

tympanon

kolumny

A może spacer po paryskim Panteonie?

Inne ciekawe budowle z tego okresu

1. Kapitol Stanów Zjednoczonych

2. Łuk Triumfalny w Paryżu

Brama Brandenburska w Berlinie

Teatr Wielki w Warszawie

Klasycyzm - nowy styl w architekturze i sztuce

Dzieła klasycystycznych artystów w XVIII i XIXw. również nawiązywały do sztuki antycznej. Widoczne to było szczególnie w pozach, strojach, przypominających postacie z dzieł starożytnych Greków i Rzymian (np. "Przysięga Horacjuszy" Jacques'a - Louisa Davida.

Klasycystyczna rzeźba

Rzeźba klasycystyczna czerpała ze sztuki antycznej. Tak jak dawni Grecy i Rzymianie, twórcy klasycystyczni zachowywali mimetyzm postaci. Figura ludzka, którą najczęściej przedstawiały posągi, zbudowana była zgodnie z zasadami anatomii. Naśladowano naturę, lecz nie kopiowano jej. Zasada mimesis polegała na twórczej imitacji natury, która pozwalała artyście na swobodną idealizację modela. W konsekwencji wszyscy, którzy zamawiali rzeźby, tj. bogaci, królowie, władcy, przywódcy i zamożna arystokracja, portretowani byli jako piękni, silni, potężni, majestatyczni półludzie, nieomal półbogowie. Operując miękką, płynną linią, wykonywano posągi przedstawiające ciała zgodnie z zasadami proporcji i antycznego ideału piękna.

Wybitni twórcy rzeźby XVIII wieku

Najwybitniejszymi rzeźbiarzami okresu klasycyzmu byli bez wątpienia Włoch, Antonio Canova i Duńczyk, Berthel Thorvaldsen. Artyści nieustannie rywalizowali ze sobą, prezentując różne podejścia do sztuki neoklasycystycznej. Dążenie do odnowienia wzorców starożytnych przyniosło różne efekty. Antonio Canova skłaniał się ku bardziej skomplikowanym przedstawieniom oraz pomysłowym, ożywionym kompozycjom.

Antonio Canova "Amor i Psyche"

Muzyka - klasycy wiedeńscy

Mianem klasyków wiedeńskich określa się trzech kompozytorów tworzących w okresie klasycyzmu: -Józefa Haydna, - Wolfganga Amadeusza Mozarta,- Ludwiga van Beethovena. Nazwa wiedeńscy wzięła się od miejsca w którym żyli i tworzyli kompozytorzy.

J. Haydn W. A. Mozart L. van Bethoven

Muzyka Mozarta

Muzyka Bethovena

Muzyka Haydna

Utrwalmy:

Sprawdźmy, co zapamiętaliśmy:

Źródła: https://epodreczniki.pl/a/wiek-rozumu-czyli-oswieceniowa-europa/DRvgtJyXX https://epodreczniki.pl/a/oswiecenie---nowe-prady-w-nauce-literaturze-architekturze-i-sztuce/D630GGaOD https://pl.wikipedia.org/wiki https://encyklopedia.pwn.pl https://www.youtube.com/ "Wczoraj i dziś". Podręcznik do historii dla klasy szóstej szkoły podstawowej.