Agresja

Agresja jak należy z nią walczyć

Agresja (łac. aggresio – napaść)

to zachowania mające na celu wyrządzenie danej osobie lub sobie krzywdy.

Agresja nie jest zjawiskiem jednorodnym, może przybierać najróżniejsze formy przemocy, mieć inną motywację czy być skierowana nie tylko ku otoczeniu, ale także ku samemu sobie.

Skąd bierze się agresja i jak z nią walczyć?

Agresja nie prowadzi do niczego dobrego. Silna potrzeba wyrządzenia krzywdy komuś innemu lub samemu sobie może mieć złożone przyczyny. Agresja występuje zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Może mieć bardzo zróżnicowane i złożone przyczyny. Prowadzi do bójek, kłótni, sporów i licznych konfliktów. W dawnych czasach zachowania agresywne pozwalały pokazać swoją siłę w grupie i zdobycie przywództwa.

Przyczyny agresji

Zachowania agresywne mogą być zarówno wrodzone, jak i nabyte. Osoby, które wcześniej nie były agresywne, mogą zacząć wykazywać takie skłonności na skutek obserwacji zachowań innych osób.

Problemy psychologiczne Dana osoba może nawet nie zdawać sobie sprawy z tego, że doświadcza wewnętrznych konfliktów, a ich skutkiem będą agresywne zachowania. Przyczyną agresji może być stres, ciężkie sytuacje w pracy oraz problemy rodzinne. Okres dojrzewania Zachowania agresywne często można zaobserwować u nastolatków. Dzieje się tak, kiedy zaczynają dojrzewać, a wiąże się to m.in. ze zmianami zachodzącymi w ich wyglądzie. Brak samoakceptacji skutkuje wcześniej wspomnianym konfliktem psychologicznym, który prowadzi do agresji. Inną przyczyną zachowań agresywnych u nastolatków mogą być również zmiany gospodarki hormonalnej, które mogą powodować wahania nastroju i drażliwość.

Czynniki środowiskowe Częstą przyczyną agresji jest środowisko, w którym dana osoba funkcjonuje. Dzieci, które doświadczają przemocy ze strony rówieśników, same mogą zacząć przejawiać zachowania agresywne. Młodym osobom zdarza się także spożywać substancje psychoaktywne takie, jak alkohol czy narkotyki, które również mogą prowadzić do pojawienia się zachowań agresywnych.

Jakie są rodzaje agresji?

Ze względu na sposób manifestowania wyróżniamy następujące typy agresji:

agresja fizyczna – jest zbiorem zachowań, których celem lub rezultatem jest wyrządzenie szkody fizycznej na zdrowiu danej osoby czy zwierzęcia albo uszkodzenie przedmiotu;

agresja słowna – polega na kierowaniu w stronę ofiary wyzwisk, kpin i gróźb; choć wydawać się może, że agresja werbalna jest mniej niebezpieczna niż fizyczna, budzi ona w dotkniętym nią człowieku poczucie ciągłego zagrożenia, odrzucenia i może prowadzić do zachowań autoagresywnych;

agresja pasywna – agresja bierna znacznie różni się od przemocy fizycznej czy werbalnej; dotyczy ona sytuacji, gdy obelga – chęć sprawienia przykrości – nie jest kierowana wprost; przykładem pasywnej agresji może być stwierdzenie w stylu: masz bardzo ładną kurtkę, chodziłem w podobnej, gdy była jeszcze modna lub gratuluję ukończenia projektu, mnie nie chciałoby się tracić na to tyle czasu; agresja pasywna jest nieraz bardzo trudna do zauważenia przez otoczenie, gdyż oprawca może uchodzić za osobę pogodną i skorą do żartów; inne przykłady agresji pasywnej to celowe spóźnianie się na umówione spotkania czy przemyślane utrudnianie funkcjonowania w pracy lub w związku uczuciowym;

Agresja w szkole

Praca indywidualna

Karta pracy 1

Zadanie 1 W karcie pracy przedstawionych jest kilka sytuacji. Proszę je uporządkować i wpisać w odpowiednie miejsce do tabeli. Ważne jest, aby skupić się tylko na tym, co jest napisane - nie dopowiadamy sobie reszty historii.

Zadanie 2 Proszę o podanie kilku przykładów agresji słownej i fizycznej.

Porozumiewanie się bez przemocy

sposób porozumiewania się opracowany przez Marshalla Rosenberga, który dzięki skupieniu uwagi na pewnych aspektach komunikatu rozmówcy oraz własnego (mianowicie na uczuciach i potrzebach), a także specyficznym formom posługiwania się językiem, pozwala na całkowite wyeliminowanie lub co najmniej ograniczenie możliwości wystąpienia przemocy w dialogu w jakiejkolwiek formie, psychicznej lub fizycznej.

Marshall Rosenberg to psycholog jeżdżący po świecie i propagujący pokojowe metody rozwiązywania konfliktów. Uczy metody, którą nazwał Porozumieniem Bez Przemocy - specyficzny styl komunikowania się, który ma nieprzemocową konstrukcję. Szakal skupia się przede wszystkim na uczuciach, często tych, które Rosenberg nazywa „rzekomymi”, czyli takich, które pochodzą z głowy, a nie z serca. A jak wiadomo owe „rzekome uczucia” zrywają kontakt, więc biedaczek zostaje sam.

Inaczej miewa się Żyrafa, której strategia mówienia i słuchania opiera się na spojrzeniu na drugiego człowieka, a także na siebie, przez pryzmat potrzeb. Nawet jeśli jej potrzeby nie zostają zaspokojone, potrafi podtrzymać relację z drugim.

Język szakala

Szakal to „drapieżnik”, który żyje po to, by mieć rację. Jego język obfituje w oceny, krytykę, porównania, analizy. To „Wujek Dobra Rada”, który sypie z rękawa rozwiązaniami, bo przecież przeczytał stos książek, słuchał wykładów wielkich (i małych) tego świata, ma za sobą terapię… Szakala łatwo rozpoznać, bo w czasie rozmowy posługuje się etykietami (jesteś dzieckiem, więc nie masz nic do powiedzenia), stereotypami (kobiety nie są dobrymi przywódcami, bo kierują się emocjami), uogólnieniami (wy, mężczyźni, tak macie). Straszy karami (jeśli dostaniesz z testu jedynkę, nie wyjdziesz przez cały weekend z domu) lub kusi nagrodami (jeśli zjesz obiad, dostaniesz cukierka). Szakal oczekuje, że inni spełnią jego żądania. Inni są po to, by zaspokajać jego potrzeby. Jeśli tak się nie dzieje, szakal kąsa, gryzie, drapie… i już jesteśmy w środku konfliktu.

Mówiąc o uczuciach dokonuje interpretacji, diagnozy, że to co czuje jest winą innych.

Mówi drugiej osobie, co w niej złego.

Mówi o Tobie.

Karze i nagradza.

Interpretuje.

Ocenia

Obwinia.

Ja wygrywam - Ty przegrywasz.

Twierdzi, że na wszystko trzeba sobie zasłużyć.

Język żyrafy

Żyrafę Rosenberg zaadoptował, ponieważ to roślinożerny ssak o ogromnym sercu, spoglądający na świat z szerszej perspektywy. Żyrafa posługuje się językiem uczuć i potrzeb. Mówi w liczbie pojedynczej i o sobie. W czasie rozmowy nastawia się na słuchanie drugiego i bycie przez niego usłyszaną. Potrafi dotrzeć do swoich i cudzych potrzeb, zarówno tych zaspokojonych, jak i niezaspokojonych. Żyrafa wyraża siebie jasno i szczerze. Mówi „nie”, kiedy myśli „nie”. Odnosi się z szacunkiem i empatią do drugiego. Żyrafa żyje, by wzbogacać życie, swoje i innych. By dawać z serca i brać z serca.

Mówi drugiemu człowiekowi to, co w nim piękne.

Informuje.

Mówi o sobie

Docenia.

Ja wygrywam - Ty wygrywasz.

Nie manipuluje.

Stosuje zasady, które chronią.

To język miłości.

Chce, aby ludzie z własnej woli postępowali w oczekiwany przez nas sposób.

Odnosi się do własnych uczuć.

Praca indywidualna

Karta pracy 2

Które z poniższych komunikatów należą do języka szakala, a które do języka żyrafy? Proszę wpisać komunikaty w odpowiednie miejsce.