Rośliny

Mateusz Kozioł

Jak rośliny bronią się przed roślinożercami?

Obrona mechaniczna (fizyczna)

• Obronę mechaniczną (fizyczną), zapewniają struktury wytwarzane przez wiele gatunków roślin takie jak włoski, ciernie, kolce i zgrubiałe liście. Zniechęca roślinożerców także silne owłosienie.

Część roślin, takich jak pokrzywa, broni się przed zjedzeniem, wytwarzając parzące włoski, które wbijają się w skóre zwierzęcia i uwalniają drażniące substancje.

Kaktusy mają liście przekształcone w klujące ciernie. Dzięki temu większość roślinożerców nie jest w stanie ich zjeść.

Zgrubiałe liście zniechęcają roślinożerców do zjedzenia rośliny

Wygląd

• Niektóre rośliny upodabniają się do czegoś niejadalnego, toksycznego lub niebezpiecznego.

Niektóre gatunki chroni przed roślinożercami podobieństwo do roślin niejadalnych lub parzących. Na przykląd jasnota biała ma liście przypominające liście pokrzywy.

Astrofytum jest podobny do szkieletu jeżowca. Taki wygląd chroni go przed roślinożernymi zwierzętami poszukującymi pożywienia.

Liposty zwane żywymi kamieniami są podobne do kamieni, pośród których żyją. Dzięki temu są trudno rozpoznawalne dla roślinożerców.

Obrona chemiczna

• Chemiczna obrona może mieć charakter konstytutywny (związki szkodliwe dla roślinożerców wytwarzane są przez roślinę przez cały czas) lub być używana przez atak. W drugim przypadku szkodliwe związki chemiczne wytwarzane są w efekcie uszkodzenia rośliny
• Mechanizmy fizjologiczne (chemiczne) polegają głównie na syntezie metabolitów wtórnych oraz białek toksycznych lub odstraszających. Związki chemiczne produkowane przez roślinę mogą powodować śmierć zwierząt, negatywnie wpływać na ich rozwój, odstraszać lub zaburzać metabolizm.

Aby odstraszyć roślinożerców, mak polny, wytwarza związki chemiczne o odstraszającym zapachu i smaku.

Wiele roślin, np. lulek czarny, broniąc się przed roślinożercami wytwarza trujące substancje, powodujące choroby lub śmierć zwierząt.

Pomoc w drodze

• W przypadku obrony przed żywiącymi się roślinami owadami, organizmy żywicielskie wytwarzają substancje chemiczne przywabiające drapieżniki zjadające roślinożerców
• Wiele roślin skutecznie broni się przed owadami roślinożernymi poprzez współpracę z organizmami drapieżnymi lub pasożytniczymi, pełniącymi rolę agentów chroniących przez roślinożercami,Rośliny wabią mutualistów za pomocą lotnych związków organicznych albo wydzielanie nektaru.Lotne związki organiczne służą do wabienia głównie drapieżnych roztoczy i pasożytniczych os. Wydzielany nektar przyciąga przede wszystkim mrówki. Mrówki zapewniają skuteczną obronę przed gąsienicami, Motyle unikają składania jaj na roślinach bronionych przez mrówki

W wyniku ewolucji niektóre z roślin wykształciły struktury przypominające jaja motyli, np męczenica. W ten sposób motyle z rodzaju Heliconius zniechęcane są przez rośliny z rodzaju Passiflora

Mrówki wprowadzają się do kanałów wydrążonych w drzewach np. Triplaris Americana i agresywnie walczą z jakimikolwiek intruzami, w tym także z innymi roślinami.