Lektury- rodzaje, gatunki, epoki

Lektury-rodzaje,gatunki, epoki literackie

spis

Pan Tadeusz

11

Zemsta

Balladyna

Śmierć Pułkownika

Kamienie na szaniec

Mały Książę

12

Dziady

Quo vadis

13

TrenyFraszki

Świtezianka

Latarnik

14

Opowieść wigilijna

10

Reduta Ordona

15

Ćwiczenia

Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem Adam Mickiewicz

epika

rodzaj literacki

epos, epopeja

gatunek

epoka - romantyzm, wiek XIX

Śmierć Pułkownika

Adam Mickiewicz

liryka

rodzaj literacki

wiersz

gatunek literacki

Emilia Plater

epoka - romantyzm, wiek XIX

DziadyAdam Mickiewicz

rodzaj literacki

dramat

gatunek literacki

dramat romantyczny

epoka romantyzm, wiek XIX

ŚwiteziankaAdam Mickiewicz

ballada - gatunek mieszany, to znaczy łączący elementy trzech rodzajów literackich: - liryki ( opisy przyrody, język poetycki), -epiki ( narrator, świat przedstawiony), -dramatu ( dialogi)

epoka - romantyzm, wiek XIX

Reduta OrdonaOpowiadanie adiutantaAdam Mickiewicz

liryka

rodzaj literacki

wiersz

gatunek

epoka - romantyzm, wiek XIX

BalladynaJuliusz Słowacki

dramat

rodzaj literacki

tragedia

gatunek literacki

epoka - romantyzm, wiek XIX

Mały KsiążęAntoine de Saint - Exupery

epika

rodzaj literacki

gatunek

baśń, powiastka filozoficzna

epoka - literatura II wojny światowej, wiek XX

BAŚŃ

Bliżej nieokreślony czas wydarzeń. Fantastyczni bohaterowie, w tym Mały Książę, który swobodnie podróżuje po planetach i przekracza granice między tym, co realistyczne, a tym, co magiczne. Motyw wędrówki, podczas której główny bohater dojrzewa, zdobywa życiową mądrość. Uwidacznia się również antropomorfizacja świata przyrody – zwierzęta i rośliny zachowują się jak ludzie. Baśniowe jest również przesłanie, które płynie z utworu.

POWIASTKA FILOZOFICZNA

Historia opowiedziana przez autoranie ma wyraziście zarysowanej akcji, jest raczej zbiorem scen - spotkań księcia z innymi bohaterami. Mają one ważne znaczenie, bowiem chłopiec zdobywa wiedzę dotyczącą spraw zasadniczych, takich jak: sens życia, miłość, przyjaźń, samotność, cierpienie. Ogólnoludzkie refleksje dotyczące spraw uniwersalnych, bogata symbolika postaci i rzeczy pojawiających się podczas fabuły sprawiają, że "Mały Książę" nie jest tylko opowieścią o podróży, ale przypowieścią o życiu pełną aforyzmów.

Quo vadisHenryk Sienkiewicz

epika

rodzaj literacki

gatunek literacki

powieść

epoka- pozytywizm, wiek XIX

LatarnikHenryk Sienkiewicz

epika

rodzaj literacki

nowela

gatunek literacki

epoka- pozytywizm, wiek XIX

Opowieść wigilijna Charles Dickens

epika

rodzaj literacki

powieść

gatunek literacki

epoka - pozytywizm, XIX wiek

Zemsta

Aleksander Fredro

dramat

rodzaj literacki

komedia

gatunek literacki

epoka - romantyzm, wiek XIX

Kamienie na szaniec

Aleksander Kamiński

epika

rodzaj literacki

powieść

gatunek literacki

epoka- literatura II wojny, wiek XX

Treny Jan Kochanowski

liryka

rodzaj literacki

gatunek literacki

tren

epoka - renesans, wiek XVI

Fraszki Jan Kochanowski

liryka

rodzaj literacki

fraszka

gatunek literacki

epoka- renesans, wiek XVI

Ćwiczenia z lektur

10

13

11

14

12

15

Powtórzenie lektur

ćwiczenia z wordwalla

The solution will appear in 20 seconds

Pan Tadeusz A. Mickiewicz

ZemstaA. Fredro

Mały KsiążęA.de Saint Exupery

Balladyna J. Słowacki

Świtezianka A. Mickiewicz

Latarnik H. Sienkiewicz

Na lipęJ. Kochanowski

ŚmierćPułkownika A. Mickiewicz

Dziady, cz.IIA. Mickiewicz

Quo vadisH. Sienkiewicz

Których bohaterów literackich można by scharakteryzować za pomocą tych frazeologizmów?

Bał się swojego ludu jak diabeł święconej wody.

Podróż otworzyła mu oczy na wiele spraw.

Miał węża w kieszeni.

Była zła do szpiku kości.

Jego umysł przyciągał kolegów jak magnes.

Za życia był ślepy i głuchy na błagania swoich poddanych.

Dla pieniędzy zachowywał się jak chorągiewka na wietrze.

Całe życie był zdany na łaskę, choć częściej - na niełaskę losu.

Mówił jak katarynka i wciąż mijał się z prawdą.

Dwoiła się i troiła, by znaleźć męża.

Darł koty z sąsiadem.

Tak długo nosił zadrę w sercu, że zaślepiła go żądza zemsty.

Odchodził od zmysłów, martwiąc się o ukochaną.

Jego przysięga była niewarta złamanego grosza.

Świeciła przykładem dla innych powstańców.

Uzupełnij tabelę. Wpisz trzy cechy, jakimi według ciebie powinien się odznaczać rycerz, a następnie do każdej cechy podaj po jednym przykładzie bohatera literackiego i sytuacji potwierdzającej jego rycerskość.

sytuacja potwierdzająca rycerskość

bohater

cecha

Zasady oceniania 3 punkty – poprawne określenie trzech cech, podanie odpowiadających im przykładów bohaterów oraz sytuacji potwierdzających wykazaną przez nich cechę. 2 punkty – poprawne określenie dwóch cech, podanie odpowiadających im przykładów bohaterów oraz sytuacji potwierdzających wykazaną przez nich cechę. 1 punkt – poprawne określenie jednej cechy, podanie odpowiadającego jej przykładu bohatera oraz sytuacji potwierdzającej wykazaną przez niego cechę. 0 punktów – odpowiedź niepoprawna albo brak odpowiedzi.

Zaznacz prawidłową odpowiedź. Który z wymienionych gatunków należy zaliczyć do gatunków mieszanych ?

A.opowiadanie

B.epos

C.ballada

D.tren

Przyporządkuj nazwiskom poetów i pisarzy nazwy okresów literackich, w których tworzyli.

romantyzmu

Jan Kochanowski

II III IV V

pozytywizmu

Adam Mickiewicz

tworzył w okresie

Henryk Sienkiewicz

renesansu

współczesności

Aleksander Kamiński

Wisława Szymborska

II wojny światowej

Uzupełnij tabelę. Rodzajom literackim przypisz wymienione utwory Adama Mickiewicza: Dziady, Pan Tadeusz, Śmierć Pułkownika, Reduta Ordona

dramat

epika

liryka

Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F - jeśli jest fałszywe.

Kamienie na szaniec to powieść.

Bohaterami Kamieni na szaniec są postacie fikcyjne.

Potwierdzenie szczerości słów Balladyny Prócz matki, siostry, wszystko ci poświęcę można odnaleźć w kolejnych wydarzeniach przedstawionych w utworze.

Zakończenie utworu dowodzi, że na losy tytułowej bohaterki miały wpływ siły nadprzyrodzone.

1.KIRKOR Starcze?… PUSTELNIK Korona brata mego jak liczmany Fałszywa… moja pod spróchniałe karcze Lasu wkopana… miałem ją do grobu Ponieść za sobą. KIRKOR Skądże tej koronie Cudowna władza?

2.PUSTELNIK O! ci młodzi ludzie, Odchodzą od nas i wołają głośno: Idziemy szukać szczęścia. Więc my, starce, Cośmy przebiegli po tej biednej ziemi, A nigdy szczęścia w życiu nie spotkali; Możeśmy tylko szukać nie umieli… Idź! idź! idź, starcze, do pustelnej celi…

3.chce wchodzić do celi — i zatrzymuje się na progu Wchodzi Filon, pasterz… zamyślony — fantastycznie we wstążki i kwiaty ubrany.

Przyporządkuj poszczególne fragmenty Balladyny do nazw elementów dramatu. Wpisz cyfrę - numer fragmentu w odpowiednią kolumnę.

dialog

monolog

didaskalia

Na podstawie całego utworu Pan Tadeusz ułóż podane niżej wydarzenia zgodnie z porządkiem chronologicznym. Wpisz litery (A–E) w kratki we właściwej kolejności.

A. Moskale napadają na zamek Stolnika. B. Jacek Soplica zostaje tajnym emisariuszem. C. Gerwazy namawia szlachtę do zajazdu na Sopliców. D. Stolnik często zaprasza Jacka Soplicę do swojego zamku. E. Gerwazy dostrzega u bram zamku Jacka Soplicę z uniesioną strzelbą.

Rozwiązanie DAEBC

2.Idę sobie; A wtem jakaś księżna grecka; Anioł! bóstwo! zerk z karety — Giną za mną te kobiety! — Zerk więc na mnie — zerk ja na nią, Koniec końcem pokochała, Zawołała et caetera…

1.CZEŚNIKCzytaj waść. (Dyndalski obciera pot aż po karku). No! jak tam było? DYNDALSKI ( czyta) Bardzo proszę, mocium panie, Mocium panie, me wezwanie, Mocium panie, wziąć w sposobie, Mocium… CZEŚNIK (wyrywa i drze papier) Niech cię czarci chwycą Z taką pustą mózgownicą! „Mocium panie” — cymbał pisze! DYNDALSKI Jaśnie pana własne słowo.

3.Jeśli nie chcesz mojej zguby, krokodyla daj mi, luby.

Przyporządkuj poszczególne fragmenty Zemsty odpowiednim rodzajom komizmu.

postaci

sytuacji

słowny

A-C I

D-F II

G-I III

J-Ł IV

P-S VI

T-W VII

Z-Ż VIII

M-O V

W którym tomie encyklopedii znajdziesz wiadomości na temat epoki, w której żyli A.Mickiewicz, J.Słowacki oraz A.Fredro?

Oceń poprawność stwierdzeń na temat Trenów Jana Kochanowskiego. Zaznacz zdanie fałszywe.

1.Tren to gatunek wywodzący się z poezji antycznej. 2.Kochanowski napisał Treny po śmierci swojej córki. 3.Poeta, pisząc treny, mieszkał w Czarnolesie. 4.Treny Kochanowskiego powstały w XV wieku.

Przyjrzyj się ilustracji. Uzupełnij zdania. Odpowiedzi wybierz spośród podanych.

Ilustracja przedstawia scenę z A/B. Dramat ten jest C/D.

A. Zemsty C.tragedią

B. Balladyny D.komedią

W podanym fragmencie dramatu Śmierć Porucznika Sławomira Mrożka znajdź nawiązania do dwóch utworów Adama Mickiewicza. Wymień ich tytuły.

STARZEC (przechodzi na środek komnaty) – Zamknijcie drzwi od kaplicy! Żadnej lampy, żadnej świcy! (młodzi podnoszą się i otaczają Starca. Pauza) Niech księżyca światłość blada szczelinami tu nie wpada. CHÓR WYKOLEJONEJ MŁODZIEŻY – Nie wpada. [...] STARZEC – Hej, ty, co z ciężkim duchem jesteś do tego padołu przykuty łańcuchem z ciałem i duszą pospołu, choć cię anioł śmierci woła, z filologicznych katuszy żywot się wydrzeć nie zdoła. Gdy cierpisz karę tak srogą, ludzie też robią, co mogą, choć już dość zamętu mamy, wzywamy cię, zaklinamy… [...] GŁOS ZA SCENĄ – Hej! Księgi moje, diablice, o, wy przeklęte żarłoki, opuście mnie choć na chwilę, odstąpcie choć na dwa kroki! [...] STARZEC – Wszelki duch! Jakaż potwora! Widzicie tego upiora? POETA (ukazuje się jako swój własny duch, wyciąga ręce do młodzieży) – Dzieci! Nie znacie mnie, dzieci? CHÓR WYKOLEJONEJ MŁODZIEŻY – Ktoś nam znany! [...] POETA (do młodzieży) – Jam wasz klasyk, moje dzieci, przypomnijcie tylko sobie. Jak i dawniej, w waszej dobie, ledwo czytać gdy zaczniecie, już wam każą umieć w szkole moje księgi, myśl z nich łuskać. CHÓR WYKOLEJONEJ MŁODZIEŻY – Przebóg! Co nas spotyka! Widzicie tego klasyka? POETA – Ach, zbyt ciężka ręka boska! Za to, że każde pacholę musi się dzisiaj wypluskać w idei moich odmęcie, okropne cierpię męczarnie, bo taki jest nieba rozkaz. CHÓR WYKOLEJONEJ MŁODZIEŻY – Nie znałeś litości, panie! STARZEC – Nie lubisz literatury! A pomnisz, gdym wrócił żywy z mej wysadzonej reduty, tyś mówił, żem nieprawdziwy, bo wiersz na mym zgonie osnuty? POETA (zwracając się w stronę starca) – Orson! [...] Po coś mnie wzywał, poruczniku? ORSON – Żebyś zaświadczył. Kiedyś o mojej śmierci świadczyłeś kłamliwie. Dziś twojego ducha ja biorę za świadka, żem jeszcze jest żywy. POETA – Masz więc swoją zemstę. STARZEC – Nie idzie o zemstę, mam ja inne cele. [...] POETA – Więc mam przy dzieciach zaprzeczać sam sobie, głośno poświadczając, żeś wtedy nie zginął? Kłam zadać wierszom, które zna na pamięć zebrana tu młodzież? Gdzie twoje sumienie, gdzie wzgląd wychowawczy? Mógłbyś to załatwić choć nie przy młodzieży. STARZEC – Ja mam z tobą pański krzyż, a kysz, a kysz. A kysz!

Rozpoznaj gatunek literacki po jego cechach

cechy gatunku

nazwa gatunku

Utwór liryczny o charakterze żałobnym, wywodzący się ze starogreckiej poezji funeralnej.

Gatunek epicki, zazwyczaj niewielkich rozmiarów, w którym dominują elementy fantastyki: opowiada o cudownych zdarzeniach, nadnaturalnych postaciach i zjawiskach.

Utwór prozatorski, narracyjny, wielowątkowy, opisujący zwykle rozbudowany ciąg zdarzeń.

Krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany, o różnorodnej tematyce, często humorystycznej lub ironicznej.

Gatunek synkretyczny ( mieszany), łączący w sobie cechy liryki (nastrojowość, emocjonalność), epiki (fabuła, narrator) i dramatu (dialogi, akcja), którego tematem są niezwykłe wydarzenia.

Jeden z gatunków dramatycznych, który cechuje pogodny nastrój, komizm, najczęściej żywa akcja i szczęśliwe dla bohaterów zakończenie.