oddychanie

Oddychanie

prezentację wykonała Gabriela Kobiak G3B

Oddychanieto proces życiowy, którego celem jest uwolnienie energii z pożywienia. Dzieli się na tlenowe (u większości organizmów żywych – do oddychania potrzebny jest tlen) oraz beztlenowe (czyli fermentacja beztlenowa – oddychają tak niektóre bakterie, grzyby i pasożyty wewnętrzne).

Budowa zwierząt a proces wymiany gazowej

U zwierząt małych żyjących w wodzie, np.: pierwotniaków, wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała. Zwierzęta żyjące w wodzie oddychają głównie za pomocą skrzeli. Większość zwierząt żyjących na lądzie wytwarza takie narządy jak: tchawki, płucotchawki, płuca.

Narządy wymiany gazowej o bezkręgowców

W wymianie gazowej odbywającej się za pomocą skrzeli i płuc wyróżnia się następujące etapy:

etap I - pobranie tlenu przez narządy oddechowe

etap II - przenikanie tlenu do krwi

etap III - wymiana gazowa między krwią a komórkami

Obleńce

Jamochłony

Płazińce

Płazińce również nie mają układu pokarmowego. Tempo przemiany materii nie jest wysokie, ale około dziesięć razy większe od tempa metabolizmu jamochłonów. Zazwyczaj występuje oddychanie tlenowe. Beztlenowo oddychają pasożyty.U wolno żyjących gatunków wymiana gazowa zachodzi przez powłoki całą powierzchnią ciała.

Obleńce nie posiadają układu oddechowego. Wymiana gazowa zachodzi na całej powierzchni organizmu. Beztlenowo oddychają tylko pasożyty wewnętrzne.

Jamochłony nie mają wykształconego układu oddechowego. Prowadzą zazwyczaj osiadły tryb życia, są mało aktywne. Mają niski poziom metabolizmu. Wymiana oddechowa odbywa się na drodze dyfuzji całą powierzchnią ciała przez powłoki.

Mięczaki

Pierścienice

Stawonogi

Pierścienice zazwyczaj nie mają wykształconych żadnych narządów oddechowych. W takim przypadku oddychają cała powierzchnią ciała. Natomiast wyjątek stanowią niektóre wieloszczety, które posiadają parapodia składające się z dwóch gałązek grzbietowej i brzusznej. Na tej pierwszej gałązce czasami występują wyrostki skrzelowe. Oprócz tego obecność parapodiów zwiększa powierzchnię wymiany gazowej. Aby móc oddychać przez powłoki ciała pierścienice muszą posiadać bardzo cienki skórek, który nie chroni przed wysychaniem. Z tego powodu pierścienice zamieszkują środowiska wodne lub wilgotne.

Stawonogi w zależności w jakim środowisku żyją wykształciły różnego rodzaju narządy oddechowe. Zwierzęta wodne mają skrzela usytuowane u przy odnóżach krocznych. Skrzela te to wyrostki skóry, cienkościenne, blaszkowate, bardzo dobrze ukrwione. Stawonogi lądowe wykształciły system tchawkowy. Pajęczaki posiadają płucotchawki. Są zlokalizowane w odwłoku. Są to spłaszczone odgałęzienia pni tchawkowych przypominające grzebyk. System tchawkowy występujący u owadów zbudowany jest z sieci rozgałęzionych rurek, które oplatają całe ciało. Najcieńsze z nich to tracheole. W nich zgromadzony jest płyn, w którym rozpuszcza się tlen. U stawonogów z tak rozwiniętym systemem oddechowym, hemolimfa nie transportuje tlenu.

Mięczaki żyjące w wodzie wykształciły skrzela pierzaste. U mięczaków lądowych funkcje układu oddechowego przejęła jama płaszczowa, a dokładnie płuco, które jest silnie ukrwionym fragmentem ściany jamy płaszczowej.

Narządy wymiany gazowej u kręgowców

Ssaki posiadają bardzo sprawny układ oddechowy. Podstawowe jego części to: nozdrza, jama nosowa, gardziel, krtań, tchawica, oskrzela, płuca. Niezwykle wydajne oddychanie zapewnia im obecność pęcherzyków płucnych na zakończeniach oskrzelików, których gady, a nawet ptaki, nie posiadają.

U większości ryb głównym narządem wykonującym wymianę gazową są skrzela, jednak u niektórych również funkcję tę pełni skóra. Skrzela ryb osadzone są w ścianach szpar skrzelowych. U osobników zaliczanych do ryb kostnoszkieletowych, skrzela pokryte są wieczkiem.

Ptaki i ssaki

Płazy

Gady

Organizmy te posiadają oskrzela w postaci drzewa, w którym każda gałąź jest zakończona oddzielnym pęcherzykiem płucnym. Ptaki i ssaki posiadają także tchawicę, która stanowi połączenie układu oddechowego z pokramowym.Ponadto ptaki są posiadaczami worków powietrznych czyli pęcherzykowatych worków połączonych z płucami, których głównym zadaniem jest zmniejszenie ciężaru ciała w locie i ułatwienia wymiany gazowej.

Larwy płazów, tak jak ryby, przeprowadzają wymianę gazową za pomocą skrzeli. Jednak dorosłe osobniki posiadają płuca, które dodatkowo od gardzieli oddziela odcinek dróg oddechowych określany jako tchawico-krtań. Przedstawicielem najprostszej budowy płuc wśród płazów jest odmieniec jaskiniowy. Jego płuca mają postać dwóch worków. Z kolei żaby zielone posiadają bardziej uorganizowany - system fałd płucnych.

Niektóre gatunki zaliczane do gadów posiadają przedziały w workach płucnych. Posiadaczem największych płuc jest żółw.

Protisty

Protisty to nazwa organizmów, które nie są ani bakteriami, ani grzybami, ani roślinami, ani zwierzętami. Protisty to sztucznie utworzona grupa słabo spokrewnionych ze sobą organizmów. Istnieją dowody na to, że protisty żyły na Ziemi już 600 mln lat temu. Niektóre prawdopodobnie dały początek zwierzętom i grzybom.

Pantofelek

Pantofelek to zwinny pierwotniak, który zamieszkuje kałuże i płytkie sadzawki. Jego ciało to tylko jedna komórka spełniająca wszystkie czynności życiowe, jakie można zaobserwować u organizmów wielokomórkowych. Pantofelek porusza się za pomocą falujących rzęsek pokrywających gęsto błonę komórkową.

Pantofelek oddycha, pobierając tlen całą powierzchnią ciała. W jego cytoplazmie obecne są mitochondria, w których uwalniana jest energia z substancji pokarmowych.

Do regulacji ilości wody i wydalania zbędnych substancji służą mu wodniczki tętniące, które rozkurczają się i kurczą, wyrzucając płyn na zewnątrz ciała.

Pantofelek ma dwa jądra komórkowe. Jądro duże kontroluje procesy życiowe, a jądro małe uczestniczy w rozmnażaniu. Pantofelek rozmnaża się głównie przez podział komórki.

Euglena

Euglena to zadziwiający jednokomórkowiec prowadzący podwójny tryb życia. Spotykana jest w stawach, kałużach i jeziorach. Dzięki temu, że ma chloroplasty, może być samożywna. Najczęściej jednak jest drapieżnikiem polującym na bakterie lub saprobiontem żywiącym się szczątkami roślin.

Okrzemki

Jednokomórkowe okrzemki mogą występować pojedynczo lub tworzyć kolonie. Ich komórki wyglądają jak rzeźbione pudełeczka. Sztywna ściana komórkowa, zawierająca dużo krzemionki, tworzy pancerzyk złożony z wieczka i denka. Wygląd ściany komórkowej jest cechą charakterystyczną gatunku. Okrzemki są samożywne, żyją w wodach słodkich i słonych. Unoszą się w wodzie lub osiadają na dnie zbiorników wodnych, pokrywając kamienie złotawobrunatnym nalotem.

Pierwotniaki

Pierwotniaki mają zdolność do aktywnego poruszania się

Otwornice

Otwornice żyją w morzach i unoszone przez prądy wody. Przez liczne otworki w wapiennych skorupkach wysuwają ciekie nibynóżki służące do poruszania się i zdobywania pokarmu.

Dziękuję za uwagę