Michał Anioł

Prezentacja

MIchaŁ aNIOŁ

start

Kim był Michał Anioł?

Zaliczany obok Leonarda da Vinci i Rafaela Santiego do trójki największych artystów epoki renesansu, a także uznawany za jednego z najwybitniejszych artystów w dziejach świata. Autor między innymi fresków w Kaplicy Sykstyńskiej. Wśród rzeźb najbardziej znane są Pietà i Dawid. Z dzieł architektonicznych – projekt kopuły bazyliki świętego Piotra.

Jego działalność artystyczna jest związana z Bolonią (1494–1495), Florencją (1501–1505, 1517–1534) a przede wszystkim z Rzymem (1496–1501, 1505–1517, 1534–1564), gdzie twórczość artysty objęta została mecenatem papieskim. Wykształcony we florenckim warsztacie malarza Domenico Ghirlandaio, a w dziedzinie rzeźby w pracowni Bertolda di Giovanniego. Wbrew obiegowym opiniom to nie Michał Anioł zaprojektował mundury Gwardii Szwajcarskiej.

Początki twórczości

Posąg Herkulesa

Po śmierci Wawrzyńca Wspaniałego Michał Anioł opuścił pałac Medyceuszów i wrócił do rodzinnego domu. Pracował nad posągiem Herkulesa (dzieło zaginęło w XVIII wieku ). W tym czasie studiował też anatomię , wykonując potajemnie sekcje zwłok w szpitalu przy klasztorze Santo Spirito za cichą zgodą przeora. W dowód wdzięczności wyrzeźbił dla klasztoru drewniany krucyfiks – jedyną w swoim dorobku polichromowaną rzeźbę w drewnie.

Początki twórczości

Rzeźba śpiącego Kupidyna

W roku 1495 kuzyn Wawrzyńca Medyceusza zamówił wykonanie rzeźby śpiącego Kupidyna . Dzieło tak dokładnie oddawało antyczne kanony piękna, że Wawrzyniec namówił Michała Anioła na spatynowanie rzeźby. Tak spreparowane dzieło zostało sprzedane handlarzom i dotarło do Rzymu, nabyte tam przez kardynała Rafaela Riario z San Giorgio . Jednakże szybko do uszu kardynała dotarła informacja, że dzieło zostało wykonane we Florencji . Dzięki temu zdarzeniu Michał Anioł pod koniec czerwca 1496 roku przyjechał do Rzymu , gdzie wykonał kilka zleceń (posąg Bachusa , inną wersję Kupidyna), w tym jedno ze swych najsławniejszych dzieł: Pietę Watykańską ( 1497 — 1500 ), która znajduje się w Bazylice św. Piotra w Rzymie . W roku 1501 na prośbę ojca powrócił do Florencji, gdzie podjął się wyrzeźbienia posągu Dawida . Prace nad swym najsłynniejszym dziełem zakończył 25 stycznia 1504 roku. Posąg stanął przed pałacem florenckiej Signorii . W tym samym czasie powstała także Madonna dla kościoła Notre-Dame w Brugii .

Początki twórczości

We Florencji artysta zajął się wykonaniem na zamówienie dzieł do katedry florenckiej: posągów do Ołtarza Piccolominiego oraz 12 posągów apostołów. W roku 1504 otrzymał zamówienie na dekorację ściany w Palazzo Vecchio , naprzeciw bitwy zaczętej przez Leonarda da Vinci . Tematem obrazu było zaskoczenie kąpiących się florenckich żołnierzy przez nieprzyjaciół w bitwie pod Cascina. Nie wykończył kartonu do tego dzieła, fragmenty kompozycji znane są tylko z rycin Markantonia i A. Veneziana.

Dalsza twórczość

Michał Anioł został zaproszony w roku 1505 do Rzymu przez papieża Juliusza II . Był to pierwszy z siedmiu papieży, dla których artysta pracował w Rzymie . Buonarroti zaczął realizację papieskiego grobowca, który miał się składać z blisko 40 posągów. Pracę musiał jednak przerwać, by wykonać ogromny brązowy posąg papieża przed kościołem San Petronio w Bolonii , skończony w 1508 roku, a zniszczony w 1511 .

Lata ( 1508 - 1512 ) poświęcił Michał Anioł sławnym freskom plafonowym w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie przedstawiając w dziewięciu polach historię ludzkości od stworzenia świata, przez grzech pierworodny aż do biblijnego potopu.

Fresk w Kaplicy Sykstyńskiej przedstawiający Sąd Ostateczny

Dalsza twórczość

W następnych latach prace nad grobowcem Juliusza II były kontynuowane. Powstały rzeźby takie jak Mojżesz ( 1513 – 1516 ) oraz Rachela i Lea ( 1542 ). Równocześnie zaś z nimi artysta rozpoczął marmurowy posąg Chrystusa zmartwychwstałego dla kościoła Santa Maria sopra Minerva ( 1514 ). Zaczętej w roku 1516 z polecenia Leona X budowy nowej fasady dla kościoła San Lorenzo we Florencji Michał Anioł również nie skończył, pracując od 1520 przy sławnej Kaplicy Medycejskiej tamże. W roku 1523 wykonał klatkę schodową w Biblioteca Laurenziana we Florencji. Nad Kaplicą Medycejską pracował z przerwami do roku 1534 . Zawiera ona grobowe pomniki Lorenza i Giuliana de Medici .

Mojżesz

Jezus Chrystus

Giuliano de Medici

Dalsza twórczość

W roku 1529 Buonarroti udał się do Wenecji , gdzie wykonał dla księcia Ferrary obraz Leda z łabędziem znany współcześnie tylko z kopii. Po powrocie do Rzymu w roku 1534 malował do 1541 sławny Sąd Ostateczny na ścianie ołtarzowej Kaplicy Sykstyńskiej . W tym samym czasie powstały rzeźby: Dzień, Świt, Zmierzch ( 1520 – 1535 ). W latach ( 1542 — 1550 ) trwały prace nad freskami: Ukrzyżowanie św. Piotra i Nawrócenie św. Pawła w Cappella Paolina w Watykanie . W tym okresie ustawione zostały w kościele San Pietro in Vincoli części przygotowane do kolosalnego pomnika Juliusza II , a wykończone na znacznie mniejszą skalę, wśród nich wspomniany już Mojżesz. Jednocześnie powstały grupy Opłakiwanie Chrystusa w katedrze florenckiej i w Palazzo Rondanini w Rzymie .

Led z łabędziem

Noc i Dzień

Ukrzyżowanie św. Piotra

Sąd ostateczny

Dalsza twórczość

Od roku 1547 Michał Anioł prowadził budowę Bazyliki św. Piotra w Rzymie , podczas której zmienił całkowicie plany swoich poprzedników – Bramantego i Antonia da Sangallo . Plan jego stwarza budowlę centralną z kopułą, tylko część jednak planu zdołał wykonać. Praca nad bazyliką przyniosła mu jeszcze większą sławę i uznanie. Pracował nad nią do końca życia, ale nie zdołał jej ukończyć. Dokończenie budowli nastąpiło dopiero przy końcu stulecia. Michał Anioł zajmował się też innymi budowlami w Rzymie , jak ukształtowaniem placu kapitolińskiego, budową kościoła S. Maria degli Angeli, Palazzo Farnese i fortyfikacjami, z których Porta Pia zaczęta była w 1564 według jego planów.

Bazylika św. Piotra

Plac kapitoliński

Z dzieł Michała Anioła wymienić jeszcze należy: figurę klęczącą Amora ( Londyn ), płaskorzeźbę Madonna z Chrystusem i św. Janem (we Florencji i podobną w Londynie ), czterech jeńców z grobowca Juliusza II ( Florencja , dwóch w Paryżu ), grupę Zwycięzcy (Florencja), Dawida (Florencja) i okrągły obraz Św. Rodzina ( Uffizi ). Ostatnia Pieta jaką wykonał w latach ( 1550 – 1553 ) dla katedry we Florencji, miała zostać, według ostatniej woli twórcy, postawiona na jego grobie. Główny temat rzeźb Michała Anioła stanowiła postać ludzka, w której artysta upatrywał głęboki sens. Pracował wyłącznie w marmurze , bez pomocy uczniów (nie licząc pracy przy sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej, gdzie miał trzynastu pomocników). Zafascynowany kontrastem powierzchni surowej i wygładzonej dłutem , pozostawiał szereg prac niedokończonych.

Zbuntowany Jeniec

Madonna z Chrystustem i św. Janem

św. Rodzina

Dawid

1490

Rzeźby

Walka centaurów z Lapitami

1490

1492

Madonna przy schodach

Krucyfiks

1497

Pietà watykańska

1497

1501

Bachus

Madonna z Brugii

1504

1513

Dawid

1516

Mojżesz

Umierający jeniec Zbuntowany jeniec

1520

nagrobek Giuliana di Piera

1542

Zwycięstwo

Rachel i Lea

1547

1564

Pietà Florencka

Pietà Rondanini