Przedwiośnie S. Żeromski

bohaterowie

opracowanie

zagadnienia

rodowód

Cezary

Jadwiga

Seweryn

Tu wiedzie szczęśliwe życie, dopóki nie zaczyna się I wojna światowa, na którą wyrusza jego ojciec Seweryn. Ogromny wpływ na jego życie ma w tym czasie również rewolucja w Rosji w 1917 r.

Baku

ETAPY ŻYCIOWE CEZAREGO BARYKI

CEZARY BARYKA TO MŁODY BOHATER, KTÓRY POSZUKUJE SWOJEGO MIEJSCA W ŚWIECIE, SWOJEJ TOŻSAMOŚCI. WIELE CZYNNIKÓW MA WPŁYW NA JEGO DOJRZEWANIE I EDUKACJĘ. NAJWAŻNIEJSZE SĄ DWA: 1. WPŁYW TAKICH OSÓB, JAK OJCIEC CEZAREGO ORAZ GAJOWIEC (TO DWA AUTORYTETY, Z KTÓRYMI CEZARY MUSI SIĘ ZMIERZYĆ, KONFRONTUJĄC ICH MARZENIA Z RZECZYWISTOŚCIĄ), 2. WAŻNA JEST RÓWNIEŻ OSOBOWOŚĆ I CHARAKTER BOHATERA, W TYM TAKIE CECHY, JAK: BUNT, KRYTYCYZM, POCZUCIE SPOŁECZNEJ NIESPRAWIEDLIWOŚCI, IDEALIZM, NIECIERPLIWOŚĆ, WRAŻLIWOŚĆ.

DZIECIŃSTWO

• Opisz jego stosunki z rodzicami

• Opisz model wychowania panujący w domu Baryków

• Pochodzenie społeczne Cezarego (czym zajmowali się jego rodzice?)

rewolucja

• W 1917 roku wybuchła w Rosji rewolucja bolszewicka, ogarnęła ona swym zasięgiem również Baku.
• Rewolucjoniści zaczęli przybywać do miasta z hasłami o równości i sprawiedliwości społecznej. Tak naprawdę jednak łamali wszelkie normy, dążyli do zemsty, zamiany ról. Baku ogarnął chaos.

PRZYCZYNY REWOLUCJI

Stefan Żeromski nie przebywał w Rosji podczas rewolucji październikowej, nigdy też nie widział Baku; swoją powieściową relację z wydarzeń historycznych oparł na wiedzy z artykułów i książek. Sam był jedynie świadkiem rewolucyjnego wrzenia na ziemiach polskich w 1905 r. Mimo to w znakomity sposób uchwycił mechanizm rewolucji, pokazał jej skutki – zwłaszcza instytucjonalne (sposób działania państwa) i społeczne (relacje między ludźmi i grupami społecznymi).

1. Jak Cezary spędzał dnie po wyjeździe ojca na wojnę?
2. Czym były napełnione „próżniacze dnie Cezarego„?
3. Za co wydalono Cezarego ze szkoły?
4. Na czym polegały zgromadzenia ludowe?
5. Dlaczego Cezary wskazał skarb rodzinny zakopany w ziemi?
6. W jaki sposób matka Cezarego i on sam trafili na tzw. czarną listę?
7. Co o rewolucji mówił Cezary?
8. Co o rewolucji mówiła matka Cezarego?
9. Opisz zmagania matki w walce o przeżycie syna i własne.
10. Kiedy do Cezarego dociera okrucieństwo i bezsens rewolucyjnych działań?
11. Co uratowało Cezarego przed oskarżeniem o sprzyjanie Ormianom?
12. Kiedy Cezary zbliżył się duchowo do ojca?

pytania:

kto by chciał tworzyć ustrój komunistyczny, to powinien by to podzielić na równe działy pustą ziemię, jakiś step czy jakieś góry, i tam wspólnymi siłami orać, siać, budować - żąć i zbierać. Zaczynać wszystko sprawiedliwie, z Boga i z siebie. Cóż to za komunizm, gdy się wedrzeć do cudzych domów, pałaców, kościołów..." Jadwiga Baryka

Obraz rewolucji

Wybuch

wiece

wprowadzanie zmian

skutki

grabieże

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA MIAŁA REWOLUCJA?

opinia Seweryna

opinia Cezarego

Na czym polega wynalazek Baryki? Jak powstają szklane domy? Ile czasu zajmuje ich budowa? Kto je projektuje i jak wyglądają? Jakie są koszty ich produkcji i z czego wynikają? Jakie są zalety szklanych domów?

Nastawienie Cezarego do opowieści ojca.

Opisz wygląd i zachowanie ludzi przekraczających granice Polski. Z czego wynikała taka postawa?

Jaka rolę odgrywa motyw przedwiośnia w przedstawionym fragmencie?

Na granicy

Jakie uczucia towarzyszą Cezaremu?

Czego oczekiwał?

Na granicy

Rzeczywistość

Po przyjeździe do Polski zamiast szklanych domów Cezary zastaje biedne przygraniczne miasteczko. Nie płacze jak inni ludzie, przekraczając polską granicę. Widzi, że wizje roztaczane przez ojca niewiele mają wspólnego z rzeczywistością. Szklane domy stają się ostatecznie symbolem mrzonek, nierealnych marzeń.

Wyobrażenia Z opowieści Seweryna Baryki wynika, że Polska to miejsce dobrze zarządzane, wciąż przeobrażające się. Szklane domy mają być symbolem nowoczesności, dbania o potrzeby obywateli.

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA MIAŁ PRZYJAZD DO POLSKI I WOJNA Z BOLSZEWIKAMI?

1. Powód przyjazdu 2. Motywy wstąpienia do wojska 3. Wskaż najważniejsze przeżycia wojenne 4. Znaczenie tego okresu w życiu bohatera

Pobyt w Polsce to dla Cezarego czas konfrontacji opowieści ojca z rzeczywistością, ale także nabywania nowych doświadczeń i czynienia obserwacji dotyczących kraju.

JAK CEZARY BARYKA ZNALAZŁ SIĘ W NAWŁOCI?

W Nawłoci Cezary Baryka pojawia się dzięki uratowaniu życia podczas wojny polsko-bolszewickiej Hipolitowi Wielosławskiemu. Po zwolnieniu z armii młodzi mężczyźni przyjeżdżają do dworku Wielosławskich. Baryka obserwuje życie zamożnych włościan przez kolejne tygodnie pobytu na wsi.

wyobrażenia

rzeczywistość

Cezary zaciąga się do wojska, ponieważ tak robi wielu młodych ludzi. Przeszkadzają mu lojalistyczne postawy niektórych Polaków, którzy zastanawiają się, czy da się porozumieć z Sowietami w razie przegranej. Na Cezarego działa także powszechny entuzjazm Polaków, więc postanawia się włączyć w działania zbrojne.

Wojna przytłacza Cezarego. Podążając za cofającą się Armią Czerwoną, Cezary obserwuje zniszczone wsie, ludzi pogrążonych w rozpaczy; w pewnym momencie przestał się zastanawiać, dlaczego walczy, jaki jest sens jego działań – wykonywał po prostu rozkazy.

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA MIAŁ PRZYJAZD DO NAWŁOCI?

zadania

Nawłoć, Odolany

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA MIAŁ PRZYJAZD DO NAWŁOCI?

Opisz uczucia i emocje Cezarego Baryki- te pierwsze, związane z przybyciem do Nawłoci, powstałe w trakcie pobytu.

W jaki sposób Cezary został przyjęty z Nawłoci?

Co go pozytywnie zaskoczyło w życiu mieszkańców dworu, co mu się podobało?

W jaki sposób Cezary początkowo spędzał czas w Nawłoci?

Co burzy sielskie życie w domu Hipolita?

Ziemiaństwo zupełnie nie dostrzega nędzy okolicznych chłopów, zupełnie nie przejmują się ich losem. Nie rozumie, że utwierdzane nierówności społeczne mogą doprowadzić do rewolucji, chociaż to na wojnie z bolszewikami walczył Hipolit, a Karolina Szarłatowiczówna musiała opuścić dworek na Ukrainie z powodu rewolucji.

obserwacje bohatera

Wyobrażenia

Rzeczywistość

• Cezary jest zachwycony atmosferą dworu w Nawłoci.
• Jako przybysz z dalekiego Baku nie zna w ogóle polskiej tradycji ziemiańskiej, nigdy nie bywał w podobnych domostwach.
• Bohater oddaje się błogiemu lenistwu, korzysta z przyjemności dostatniego życia (spacery, przejażdżki, przyjęcia, długie biesiady, romanse).

• Bohater dostrzega, że mieszkańcy Nawłoci niewiele interesują się tym, co dzieje się w Polsce.
• Życie upływa im na słodkim próżniactwie.
• Baryka wikła się w romans, który ostatecznie poróżni go z mieszkańcami dworu.

Cezary przeżywa swoje pierwsze miłosne wzruszenia, jest nieświadomy konsekwencji flirtów, bawi się kobietami, nie szanuje ich uczuć; czuje się zdradzony, gdy zostaje odrzucony przez Laurę

Cezary i trzy kobiety

MIŁOŚĆ I STOSUNKI SPOŁECZNE

wyobrażenia

rzeczywistość

• Rodzina Wielosławskich goszcząca Cezarego w Nawłoci liczy na to, że zwiąże się on z Karoliną Szarłatowiczówną – uciekinierką z Kresów.
• Kobieta tak jak Baryka ma doświadczenie rewolucji, straciła rodziców.

• Ostatecznie Cezary zakochuje się w młodej wdowie Laurze Kościenieckiej, wdaje się z nią w romans.
• Okazuje się, że światem Nawłoci rządzą twarde zasady i konwenanse.
• Cezary jest współwinny śmierci Karoliny Szarłatowiczówny.
• Spotyka się z niechęcią ze strony dotychczasowych przyjaciół; decyduje się na wyjazd z Nawłoci Jako gość Wielosławskich Cezary nie myślał o tym, że jest kimś bez majątku, że pochodzi z innej klasy społecznej

Wydarzenia i konflikt z Wielosławskimi uświadamiają bohaterowi, czym są koneksje i pochodzenie.

"Cóż za zwierzęce pędzicie życie, chłopy silne i zdrowe ! Jedni mają jadła tyle, że z niego urządzili kult, obrzęd, nałóg, obyczaj i jakąś świętość, a drudzy tylko po to żyją, żeby nie zdychać z głodu ! Zbuntujcież się chłopy potężne przeciwko swojemu sobaczemu losowi !".

Chłodek

Chłodek

Jak opisana została sytuacja chłopów? Jak chłopi spędzają czas? Jak wyglądają ich domy?

Kim są komornicy? Przedstaw warunki życia komorników. Określ: gdzie mieszkali, z czego się utrzymywali, z jakimi problemami się borykali.

Jaki los był udziałem starych ludzi. Z czego to wynikało?

Porównaj warunki życia ziemiaństwa w Nawłoci i chłopów w Chłodku

Przed jakimi problemami stanęło młode państwo polskie?

Rzeczywistość

Wyobrażenia

Pobyt w Chłodku uświadamia bohaterowi społeczną niesprawiedliwość. Cezary odkrywa nędzę i bezradność komorników z Chłodka, z drugiej strony nie potrafi pogodzić się z ich biernością, brakiem zainteresowania tym, co dzieje się na świecie.

Dopóki Cezary mieszka w Nawłoci, nie zastanawia się szczególnie nad tym, w jaki sposób żyją inni mieszkańcy wsi.

Jak się zmienia perspektywa bohatera dotycząca mieszkańców Nawłoci po pobycie w Chłodku?

JAKI WPŁYW NA DOJRZEWANIE BOHATERA MIAŁ PRZYJAZD DO WARSZAWY?

Przedstaw racje komunistów. Jak się do nich ustosunkował?

Poznanie poglądów Szymona Gajowca. Jak się do nich ustosunkował?

Sens obecności Cezarego w robotniczym pochodzie na Belweder?

Programy naprawy Polski

Jaka Polska?

program komunistów

wizja szklanych domów

reformy Gajowca

polemika z programem komunistów

głosy przeciwników koncepcji

krytyka programu reform

Podsumowanie

• Podsumowanie

losy Cezarego wpisują się w model homo viator- on również podróżuje, jednocześnie zdobywając wiedzę o świecie i kształtując swój światopogląd.

zakończenie

film

powieść

droga ku dorosłości

interpretacja tytułu

PRZEDWIOŚNIE JAKO POWIEŚĆ O DOJRZEWANIU

Kim jest Cezary Baryka ?

Czy zyskał Twoją sympatię?

Jak go oceniasz?

pytania jawne- matura 2025

JAKIE ZNACZENIE MA TYTUŁ DLA ODCZYTANIA SENSU UTWORU? OMÓW ZAGADNIENIE NA PODSTAWIE PRZEDWIOŚNIA STEFANA ŻEROMSKIEGO. W SWOJEJ ODPOWIEDZI UWZGLĘDNIJ RÓWNIEŻ WYBRANY KONTEKST.

WOJNA I REWOLUCJA JAKO ŹRÓDŁA SKRAJNYCH DOŚWIADCZEŃ CZŁOWIEKA. OMÓW ZAGADNIENIE NA PODSTAWIE PRZEDWIOŚNIA STEFANA ŻEROMSKIEGO. W SWOJEJ ODPOWIEDZI UWZGLĘDNIJ RÓWNIEŻ WYBRANY KONTEKST

RÓŻNE WIZJE ODBUDOWY POLSKI PO ODZYSKANIU NIEPODLEGŁOŚCI. OMÓW ZAGADNIENIE NA PODSTAWIE PRZEDWIOŚNIA STEFANA ŻEROMSKIEGO. W SWOJEJ ODPOWIEDZI UWZGLĘDNIJ RÓWNIEŻ WYBRANY KONTEKST.

MŁODOŚĆ JAKO CZAS KSZTAŁTOWANIA SIĘ WŁASNEJ TOŻSAMOŚCI .OMÓW ZAGADNIENIE NA PODSTAWIE PRZEDWIOŚNIA STEFANA ŻEROMSKIEGO. W SWOJEJ ODPOWIEDZI UWZGLĘDNIJ RÓWNIEŻ WYBRANY KONTEKST.

Z czasem Baryka i jego rodzina przenieśli się do Baku. Żona tęskniła wciąż za krajem, chciała wracać. Mąż przychylał się do tego pomysłu, marząc o domu na Wisłą, ale wciąż nie umiał opuścić świetnie płatnej posady i kraju, w którym dobrobyt był w zasięgu ręki. Państwo Barykowie całą miłość i majątek inwestowali w jedynego syna – Czarusia. Mimo iż rodzice pielęgnowali w chłopcu polskość, to wpływ szkoły spowodował, że Czaruś o wiele lepiej mówił po rosyjsku niż po polsku.

Seweryn Baryka nie posiadał specjalistycznego wykształcenia, parał się różnymi zajęciami. Robił wszystko, co przynosiło odpowiedni dochód, a nie wymagało łamania zasad przyzwoitości. W ten sposób pan Seweryn, pnąc się po szczeblach kariery osiągnął niezłą pozycję. Nie roztrwaniał pieniędzy, ale inwestował w kosztowności: dywany, meble, książki, które nie zawsze służyły do czytania. Spośród tych ostatnich wyróżniała się jedna – pamiętnik z wojny 1831 roku, w którym pojawiało się nazwisko jego pradziada – Kaliksta Grzegorza Baryki. Książka zawierała informację, że w wyniku powstania protoplasta rodziny Baryków stracił cały majątek:

• dewaluacja pojęć
• oswojenie ze śmiercią, zobojętnienie wobec niej odczłowieczenie/upodlenie
• utrata domu (dosłownie i metaforycznie)

• trudności z okreśelniem własnej tożsamości
• samotność
• wrażliwość na nierówność społeczną

„rodem z Siedlec”, chociaż od wielu lat podróżowała z mężem i synem po całej Rosji, nie nauczyła się dobrze mówić po rosyjsku, czym czasem przysparzała mu kłopotów. Gdziekolwiek by się nie znajdowała, myślami zawsze była w Siedlcach. Istotne było dla niej tylko to, co wiązało się z ukochanym miastem oraz najbliższymi – mężem i synem.

W Przedwiośniu występują typowe elementy obrazu rewolucji powtarzające się w opowieściach repatriantów: wybuch konfliktów etnicznych, konieczność ukrywania swej tożsamości, narastająca podejrzliwość wobec wszystkich, konieczność podejmowania pracy w nieludzkich warunkach, grabież majątków. Traumatycznym doświadczeniem wielu Polaków przesiedlających się z Rosji do ojczyzny była także podróż pociągiem repatriacyjnym - zatrzymującym się bardzo często, opłacanym kolejnymi łapówkami, którym tylko część podróżnych dotarła do celu, wielu bowiem zmarło po drodze, nie wytrzymując fatalnych warunków, zimna i głodu.