dziady 2

Lekcja 1 Temat:

Na czym polegał obrzęd dziadów?

Geneza:II część Dziadów powstała w latach 1820-1821 w Kownie i ukazała się w drugim tomie "Poezji" Adama Mickiewicza w 1823 roku. Obok niej w skład tego tomu weszły również: poemat "Grażyna. Powieść litewska", wiersz Upiór oraz IV cz. "Dziadów."

Pochodzenie obrzędu dziady dziad = przodek Uroczystość zwana dziadami, obchodzona była w Dzień Zaduszny przez ludność Wielkiego Księstwa Litewskiego. Obrzęd ten, sięgający swymi korzeniami czasów pogańskich, nazywał się inaczej „ucztą kozła”. Było to prawdziwe misterium, któremu przewodniczył tak zwany „koźlarz” (albo „huslar”, „guślarz”), ktoś w rodzaju odprawiającego ceremonię kapłana i poety w jednej osobie. W czasie „uczty kozła” wywoływano dusze osób zmarłych, karmiono je i pojono, przynosząc im tym samym, jak powszechnie wierzono, ulgę oraz wysłuchiwano ich porad, nauk, ostrzeżeń. Celem obrzędu dziadów było ugoszczenie dusz i udzielenie im pomocy w pozyskaniu wiecznego szczęścia. Dusze karmiono kaszą, miodem, jajkami, kutią oraz częstowano... wódką. Biesiady/uczty przygotowywano na cmentarzach, przy grobach przodków oraz w przestrzeniach szczególnych – znaczących miejscach kultu, np. na wzgórzach, pod drzewami uznanymi za święte, przy kaplicach, które powstawały czasami w miejscach kultu pogańskiego.

Motto: „Są dziwy w niebie i na ziemi, o których ani śniło się waszym filozofom.” Zaczerpnięte z Hamleta Williama Szekspira. Wypowiada je Hamlet w akcie I, w scenie 5., bezpośrednio po ujawnieniu się ducha swego ojca. Gdy duch ojca znika, Hamlet chce opowiedzieć o tym niezwykłym spotkaniu i tajemnicy zdradzonej mu przez ojca swoim przyjaciołom – Horacemu i Marcellusowi. W trakcie rozmowy duch kilkakrotnie ujawnia swoją obecność w świecie żywych (krzyczy i zaklina przyjaciół syna), czym zadziwia Horacego i Marcellusa. Do nich właśnie zwraca się Hamlet słowami, które Mickiewicz wybrał jako motto II części Dziadów.

Obrzęd chrześcijański czy pogański?

Elementy pogańskie: - czary - przywoływanie zmarłych - przynoszenie jedzenia zmarłym - uosobienie ptaków - reinkarnacja - przedmioty magiczne - błąkanie się dusz po Ziemi - podział dusz na lekkie, średnie i ciężkie

Elementy chrześcijańskie: - używanie wody święconej i krzyża - obrządki odbywały się w kaplicy - wiara w piekło i niebo - istnienie aniołów - modlitwa znak krzyża - pokuta i kara za grzechy - wiara w zbawienie i potępienie

Muzyczne inspiracje

Utwór ,,Dziady" cz. II poprzedzony jest wierszem ,,Upiór"

Analiza wiersza ,,Upiór"

Kara:Coroczne powroty na ziemię, by ponownie spotkać kobietę, którą kochał i przeżyć dawne cierpienie

Cel powrotu: „Umarły wraca na młodości kraje / Szukać ludzkiego odbicia”

Wina: „Podobno zabił sam siebie”

NOTATKA:Wiersz „Upiór” opiera się na dawnych wierzeniach ludowych, według których samobójca powraca co roku jako upiór, by przeżyć jeszcze raz swoje cierpienia. Nastrój utworu jest tajemniczy i ponury – wydarzenia rozgrywają się na cmentarzu. Bohater powraca zza grobu, by opowiedzieć o wielkiej, nieszczęśliwej miłości i w ten sposób pokutować.