Na Warmi i Mazurach

Na Warmi i Mazurach

Paulina i Teresa

Województwo warmińsko-mazurskie, ustanowione na tych terenach w 1999 roku wyraża historyczną odrębność tych dwóch krain. Stolicą województwa jest Olsztyn.

województwo małopolskie - powierzchnia 14 tys. km2 (12. miejsce w Polsce) - ludność 3,4 mln (4. miejsce w Polsce) - gęstość zaludnienia 223 osób/km² - najwyższym punktem jest szczyt Rysy 2499 m n.p.m. - parki narodowe - 6 (tatrzański , pieniński, babiogórski, gorczański, magórski, ojcowski)

województwo warmińsko-mazurskie - powierzchnia 24 tys. km2 (4. miejsce w Polsce) - ludność 1,4 mln (12. miejsce w Polsce) - gęstość zaludnienia 59 osób na km² - najwyższym punktem jest wierzchołek Dylewskiej Góry – 312 m n.p.m. (niedaleko Grunwaldu) - brak parków narodowych

Dlaczego Warmia i Mazury?

Warmia i Mazury to dwie krainy zajmujące północno - wschodnią Polskę, które, ze względu na swoją historię, różnią się od siebie. Dawniej istniały różnice językowe, wyznaniowe i kulturowe między Warmią, a Mazurami. Warmia była katolicka, toteż wyróżniają ją gotyckie i barokowe kościoły, kapliczki przydrożne, zamki biskupie, nieobecne na protestanckich Mazurach; inna jest architektura wsi i miasteczek.

kapliczka na Warmii.

kościół protestancki - Mazury (Sorkwity)

herb województwa

orzeł polski

czarny orzeł pruski z literą "S" (Zygmunt I Stary), symbol Prus Książęcych.

baranek, symbol Warmii

W najdawniejszych czasach, czyli tysiąc lat temu, na terenach Warmii i Mazur mieszkały plemiona bałtyckie (czyli bliskie kuzynostwo do Litwinów i Łotyszy ludy Prusów, Warmów i Jaćwingów). Tereny te i ludy nie wchodziły w skład Polski, a ludy, które je zamieszkiwały były pogańskie i dokonywały wielu napadów na nasz kraj.

A teraz trochę historii

Krzyżacy stworzyli tam własne potężne państwo i zbudowali wiele zamków.

Zamek w Olsztynie (rekonstrukcja). Obecnie mieści się w nim Muzeum Warmii i Mazur.

Zamki Krzyżackie

Zamki, które zbudowali Krzyżacy różnią się od znanych nam z okolic Krakowa tym, że wybudowane są z cegły, a "Orle Gniazda" z kamienia. Jedne i drugie powstawały w tym samym czasie.

Doszło do wielu walk Krzyżaków z Królestwem Polskim. Największą bitwą była ta pod Grunwaldem z 1410 roku.

Hołd pruski -1525 rok

Wojny Polski z Krzyżakami trwały wiele lat. Zakończyły się pokłonem Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego polskiemu królowi. Na zdjeciu obraz J. Matejki "Hołd pruski"

Po pokonaniu Krzyżaków cześć ich państwa została przyłączona do Polski. Dzisiaj nazwamy ją Warmia. Reszta państwa krzyżackiego przekształciła się w Prusy, a później stała się, aż do końca II Wojny Światowej częścią Niemiec. Do tego czasu zamieszkiwali ją Niemcy, którzy później musieli się wyprowadzić, a na ich miejsce przyjechali Polacy. Ta część województwa to Mazury.

Współczesna mapa z zaznaczoną Warmią i Mazurami

Wieś Rozogi, dawniej Friedrichshof Kościół protestancki, który po wyjeździe protestantów został zakupiony i jest używany dzisiaj przez katolików.

Krzyż nagrobny ś.p. Henricha Leopolda Strumińskiego z cmentarza w Rozogach. Imię niemieckie, ale nazwisko polskie pokazuje poplątaną historię tych ziem.

Przyroda Warmii i Mazur

Warmia i Mazury to piękne przyrodniczo miejsce.

Jest tam dużo jezior i lasów, piękne łąki.

Jeziora

- ponad 3000 jezior, w tym 2000 o powierzchni przekraczającej 1 ha (jeden hektar to kwadrat o bokach 100 metrów) Największe to Śniardwy (powierzchnia: 109,7 km²) i Mamry Najdłuższe to Jeziorak: 27 km długości

Na jeziorach tych można wspaniale żeglować.

Kajaki

Można na Warmi i Mazurach spływać kajakiem.

Krutynia

1. Najbardziej znana rzeka do spływania kajakiem ,
2. Można nią płynąć aż sto kilometrów

Mapa rzeki Kurtyni z zaznaczonymi kilometrami spływu

Mieści się tam ogromny las , fantastyczny do wycieczek rowerowych. Teren puszczy jest płaski (nie ma żadnego wzniesienia). Jej obszar to kwadrat o boku 30 km (900 km2).

Puszcza Piska

Zwierzęta i rośliny w Puszczy Piskiej

Ryś

Orzeł bielik

Sarna

Czapla siwa

Jeleń

Sandacz

Łabędzie

Koń

Wiewiórka

Lilia złotogłów

Bóbr

Nenufary

Co warto zobaczyć? Warmia

Liczne budowle gotyckie:

Zamek biskupów Warmińskich w Reszlu

Katedra we Fromborku

Zamek w Pieniężnie

Co warto zobaczyć? Warmia

Wieża w Braniewie z XIII w. – najstarszy murowany obiekt na Warmii

Klasztor i sanktuarium w Stoczku (barokowe)Tutaj władze komunistyczne więziły kardynała Stefana Wyszyńskiego

Wieś warmińska - drewniana chałupa w Kajnach

Co warto zobaczyć? Mazury

Mazurski park krajobrazowy 60 jezior z największym jeziorem w Polsce - jeziorem Śniardwy, licznymi rezerwatami

Co warto zobaczyć? Mazury

Sanktuarium w Świętej Lipce - barokowe arcydzieło

Wilczy Szaniec w Gierłoży- kwatera Hitlera - ukrywał się tu podczas II wojny światowej Adolf Hitler. Ściany mają aż 8 m grubości!

Co warto zobaczyć? Mazury

Twierdza Boyen - stąd niemieckie oddziały ruszyły na podbój Polski w 1939 r.

Mikołajki

Mikołajki to jedna z najbardziej znanych miejscowości wypoczynkowych na mazurach. Leży obok jeziora Świardwy.

Giżycko

Giżycko to drugie bardzo znane miasteczko wypoczynkowe.

Strój Warmiński, noszony kiedyś przez mieszkańców Warmii, czyli Warmiaków

zwykle niebieski, czerwony, zielony lub brązowy

sukmana - okrycie wierzchnie koszula - na co dzień lniana a na święta bawełniana kamizelka lub kaftan chustka pod szyją kapelusz filcowy a letem słomiany, zimą czapki z futra. kremowe spodnie - portki wysokie czarne skórzane buty; na co dzień chodzono boso lub w chodakach.

Koszula – zwykle lniana Kitel, czyli spódnica w fałdy, z falbaną, ozdobiona wstążką Kabat - odświętny, dopasowany żakiecik Zapaska – rodzaj fartucha na co dzień Czepiec - na święta; na co dzień chustka

Author's name

Twarda mycka czyli warmiński czepiec lub złota głowa

Najpiękniejszy i najcenniejszy element stroju warmińskiego. Początkowo zakładały go wszystkie kobiety, ale od XVII wieku wolno było tylko mężatkom. Wyrobem czepków na Warmii zajmowały się zakonnice.Składał się z: Denka - usztywnionego, aksamitnego Otoku - misternie haftowanego srebrną lub kolorową, jedwabną nicią. Wstążek - z tyłu zawiązywanych w dużą kokardę, a z przodu ułożonych w zakładki, które okalały policzki i związywanych pod brodą.

A to Mazurzy w stroju mazurskim

Przeważały kolory ciemne

filcowy czarny kapelusz chustka wiązana pod szyją jak krawat ciemna sukmana w tym samym kolorze spodnie, wpuszczone do wysokich, czarnych butów niebieski pas w talii

czepek (kobieta zamężna) - czarny, aksamitny kaftan przewiązany paskiem spódnica z naszyciami z taśmy czarne, skórzane buty

Potrawy regionalne

Kuch- ciasto drożdżowe z rodzynkami i kruszonką

Plince- placki ziemniaczane

Dzyndzałki- pierogi z mięsem

Gulasz po mazursku

Karmuszka- słodko-kwaśna zupa mięsna

Title 2

Słowniczek mazurski

• bulwa - ziemniak
• bursa - portmonetka
• ceber - wiadro
• furgać - latać (o ptakach)
• glomzda - twarożek
• oddawiny - ślub

Dziękujemy za uwagę