Limeryki

limeryk

zwariowany, lecz zarazem całkowicie zdyscyplinowany

Był pewien pisarz młody, co nigdy nie dostał nagrody. W końcu, zdenerwowany, sprzedał dwie cudze wanny i wyszedł zupełnie z mody. (Konstanty Ildefons Gałczyński)

Był pewien smakosz z Jasła, co bardzo nie lubił masła. Lecz raz, przez pomyłkę, zjadł całą baryłkę, ponieważ mu świeczka zgasła. (Artur Maria Swinarski)

Była kiedyś wrocławska kelnerka, która z gośćmi bawiła się w berka. Kiedy jeden z wrocławian krzyknął głośno: "Zamawiam!", powiedziała: "Polecam żeberka!" (Antoni Marianowicz)

Był Chińczyk w pustyni Gobi, który straszne kawały robił. W końcu, znienawidzony, przeniósł się w inne strony, ale nic sobie z tego nie robił. (Konstanty Ildefons Gałczyński)

Był skrzypek rodem z Prabutów, miał nogi za duże do butów. Wszystkie go uwierały, więc nosił futerały od skrzypiec zamiast butów. (Wanda Chotomska)

Placek z Limerick Pewne miłe dziecko z Ostrzeszowa nadesłało nam cztery swoje limeryki. Dziecko zwie się Lidka, zaś limeryki są wdzięczne i zabawne, a także z lekka zwariowane, co jest podstawowym warunkiem w tym gatunku poetyckim. Tak jest! Limeryk m u s i być groteskowy, im bardziej absurdalny – tym lepiej. Poza zaletami jednakże limeryki Lidki mają pewną wadę: nieprawidłowości budowy. A wszakże wzorowa konstrukcja – ściśle według reguł! - jest najważniejszym być może warunkiem, jaki spełniać musi limeryk.Oczywiście, jeśli ma zasłużyć na swe dumne miano, a nie pozostać zwyczajnym wierszykiem dowolnym, jaki każdy i o każdej porze napisać potrafi bez krzty wysiłku.

Limeryk bowiem to wierszyk, owszem zwariowany, lecz zarazem całkowicie zdyscyplinowany

Wedle tradycji urodził się w wieku XIX, w miejscowości irlandzkiej Luimneach, co po angielsku brzmi Limerick właśnie. Miejscowość ta słynie poza tym z pysznego placka ziemniaczano-rybnego, z cebulą. Zanik jednak skupimy się na placku , nie daruję sobie okazji i załączę przepis na limeryk, ulubiony gatunek poetów – żartownisiów. W Anglii na szczyty limerykopisarstwa wzniósł się Edward Lear ( czy Dziecko pamięta wydana przez „ Naszą księgarnię” książeczkę z jego wierszami pod tytułem „ Dong, co ma świecący nos?” ). Bardzo dowcipnie spolszczył je poeta Andrzej Nowicki. Najnowsze tłumaczenia wierszy Leara przedstawił Stanisław Barańczak w prześmiesznej książce „ Fioletowa krowa” ( Wydawnictwo a5).

Limeryki pisywał Julian Tuwim, a i dziś najlepsi polscy poeci nie zaprzestali tej zabawy. Słyszałam, że pani Wisława Szymborska, sławna ze swojego znakomitego poczucia humoru, tworzy najzupełniej rozkoszne limeryki, nieznane szerszej publiczności.

Lecz im bardziej wybitny poeta, tym wierniej trzyma się reguł z Limerick. Absurdalny wierszyk może być limerykiem tylko wtedy, gdy składa się z pięciu wersów ( czyli linijek). Temat limeryku jest w zasadzie dowolny – ale znów żelazna reguła głosi, że w pierwszym wersie znaleźć się musi miejsce akcji. Pierwszy, drugi i piąty wers – te dłuższe – muszą się ze sobą rymować. Są też zawsze jednakowe pod względem rytmicznym. Trzeci i czwarty wers – te krótsze – także rymują się ze sobą i zgadza się ich rytm.

Oto przykład : limeryk Edwarda Leara w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka. Pewien starszy mężczyzna z Kamczatki Wyhodował w zaciszu swej chatki Tak długiego jamnika, Że za radą prawnika Jamnik płacił podwójne podatki. Spróbujmy teraz oznaczyć sylaby nieakcentowane literką „o”, zaś sylaby akcentowane – literka „O”. Używając tych oznaczeń, zapiszmy powyższy wierszyk. Będzie to wyglądać tak: oOoOoOoOoO ( 10 sylab) oOoOoOoOoO ( 10 sylab) ooOooOo ( 7 sylab) ooOooOo ( 7 sylab) oOoOoOoOoO ( 10 sylab) Bardzo proste prawda? No, to już. Niech no Dziecko machnie mały limeryczek, albo i pięć, ale – uwaga! – pamiętając o regułach! Reguły są bardzo ważne - i w poezji, i w malarstwie, i w sztuce gotowania, i w ogóle w życiu.[…] ( M. Musierowicz „ Całuski pani Darling” )

6. W limeryku rymują się: a) tylko dwa pierwsze wersy, b) pierwszy wers z piątym, c) pierwszy wers z trzecim, d) pierwszy wers z czwartym. 7. Limeryki Lidki : a) nie miały wzorowej konstrukcji, b) nie miały zabawnej treści, c) nie miały wersów, d) nie miały rymów. 8. Wiersze Edwarda Leara były tłumaczone przez: a)W. Szymborska i A. Nowickiego, b) J. Tuwima i S. Barańczaka, c) J. Tuwima i W. Szymborską, d) S. Barańczaka i A. Nowickiego. 9. Powyższy tekst pochodzi z ksiązki: a) „ Fioletowa krowa”, b) „ Całuski pani Darling”, c) „ Dong, co ma świecący nos”, d) z żadnej z podanych książek. 10. Zapisz (w punktach) reguły, według których należy pisać limeryki.

1. Limeryk to wierszyk: a) groteskowy, absurdalny, zabawny, b) zwariowany, żartobliwy, dowolny, c) dowolny, groteskowy, absurdalną, d) zwyczajny, poważny, zdyscyplinowany. 2. Wers to : a) sylaba akcentowana, b) sylaba nieakceptowana, c) linijka wiersza, d) żadna odpowiedź nie jest prawidłowa. 3. Temat limeryku: a) musi być związany z miejscowością Limerick b) musi nawiązywać do placka ziemniaczano – rybnego, c) nie może nawiązywać do żadnej miejscowości, d)może być dowolny. 4. Pierwszy, drugi i piąty wers limeryku: a) zawiera tyle samo sylab, b) zawiera tyle samo liter, c) zawiera tyle samo słów, d) zawiera różną ilość sylab. 5. W pierwszym wersie limeryku : a) musi się znaleźć nazwisko autora, b) musi się znaleźć żelazna reguła, c) musi się znaleźć postać mężczyzny d) musi się znaleźć nazwa miejsca akcji.