opowiadanie

TEMAT:

Redagowanie opowiadania

START

Cel: wiesz, jak napisać ciekawe opowiadanie.

KRYTERIA SUKCESU: - prawidłowo budujesz wstęp, rozwinięcie i zakończenie, - rozróżniasz typy narracji, - poprawnie wprowadzasz dialogi w opowiadaniu.

1. Co to jest opowiadanie?

Opowiadanie - wypowiedź przedstawiająca wydarzenia, które rozwijają się w czasie i tworzą ciąg przyczynowo-skutkowy.

2. Budowa opowiadania

Schemat opowiadania: 1 WSTĘP II ROZWINIĘCIE III ZAKOŃCZENIE

WSTĘP

Jest to zawiązanie akcji: - określenie czasu i miejsca akcji, -przedstawienie bohaterów, -wprowadzenie w atmosferę zdarzeń ( przedstawienie okoliczności). Najlepiej, aby Twoje opowiadanie było opowieścią o jednym - najważniejszym zdarzeniu, chociaż możesz przedstawić w nim jeszcze inne, mniej istotne sprawy. Przygotuj wstęp, w którym określisz: czas zdarzenia, miejsce zdarzenia, bohaterów.

PRZYKŁAD

TYPY POCZĄTKÓW

• Wstęp wprowadza czytelnika w klimat wydarzeń, opisuje sytuację, przedstawia bohaterów:
• Był to jeden z tych zimowych, mroźnych dni, za którymi przepadają dzieci. Bo właśnie wtedy można sobie pojeździć na sankach czy porzucać śnieżkami ... Nigdy nie zapomnę tego niezwykłego spotkania, które odmieniło moje życie. Właśnie wtedy ujrzałem po raz pierwszy ...
• Historia, którą wam opowiem, wydarzyła się ...
• Nie uwierzysz, co wydarzyło się nam w ten lipcowy poranek!
• Kiedy wieczorami kładę się spać, do głowy przychodzą mi różne dziewne historie. Jedna z nich opowiada o ...
• Dawno temu na planecie B612 żył sobie ....
• Moja niezwykła przygoda wydarzyła się ...

SŁOWNICTWO

ROZWINIĘCIE

Jest to rozwinięcie akcji: -prezentowanie przebiegu wydarzeń w kolejności chronologicznej, -zachowanie związku przynowo - skutkowego. Na tym etapie relacjonujesz wydarzenia, do których wprowadziłeś czytelników we wstępie. Ważne, byś wzmocnił zainteresowanie odbiorcy, prowadząc go do punktu kulminacyjnego.

+ PRZYKŁAD

ROZWINIĘCIE

Tu powinieneś: przeplatać tok akcji dialogami, wplatać w treść monologi wewnętrzne bohaterów, uzupełniać narrację elementami różnych innych form wypowiedzi: opisu postaci, charakterystyki, opisu krajobrazu, opisu przeżyć wewnętrznych, opisu sytuacji, opisu przedmiotu, kartki z pamiętnika, listu).

ZAKOŃCZENIE

Jest to rozwiązanie akcji: - krótkie i wyraźne podsumowanie opowiadania. Zakończenie opowiadania powinno być zawsze oryginalne i ciekawe. Możesz zakończyć swoje wypracowanie na wiele sposobów, np.:- monologiem wewnętrznym: "Przyrzekam sobie, że nigdy już nie włożę na nogi nart" - pomyślał Jacek,- efektowną puentą: "Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe".

PRZYKŁAD

3. NARRATOR

TRZECIOOSOBOWY

PIERWSZOOSOBOWY

Może być obserwatorem, kimś, kto patrzy "z góry" na wydarzenie; wypowiada się wówczas pośrednio - w trzeciej osobie, np. poszedł, wziął, zrobił; jest to narracja trzecioosobowa.

Może być jednym z bohaterów, świadkiem lub uczestnikiem zdarzeń, a wtedy należy do świata przedstawionego utworu i wypowiada się bezpośrednio; używa czasowników w pierwszej osobie, np. mówię, robiłam, poszliśmy; jest to narracja pierwszosobowa.

Czas narracji

Naturalnym czasem narracji jest czas przeszły. Ale w niektórych miejscach możesz zmienić czas na teraźniejszy, np. opisując jakieś dramatyczne wydarzenie lub coś, co jeszcze się dzieje. Możesz też konsekwentnie stosować czas teraźniejszy, co sprawi, że twoja wypowiedź będzie żywsza i bardziej dynamiczna.

4. DIALOG

Dialog to rozmowa dwóch albo więcej osób. Kiedy zostaje zapisany, wpleciony w tok opowiadania, służy ożywieniu akcji i jej wzbogaceniu, bohaterowie stają się bliżsi i można lepiej ich poznać. Narrator nie omawia przebiegu danej rozmowy, ale przywołuje ją w jej oryginalnym brzmieniu.

WPROWADZANIE DIALOGU

KWESTIA I UZUPEŁNIENIE DIALOGOWE: Kwestia - to wypowiedź bohatera, np. Idź tam!, Która godzina?Uzupełnienie dialogowe - służy do łączenia wypowiedzi postaci z narracją; jest to wypowiedź narratora, która zapowiada lub objaśnia przytoczenie, określając reakcje rozmówców lub czynności towarzyszące samej rozmowie.

Dialog składa się z różnych zdań, za pomocą których możesz:- oznajmić, stwierdzić - budując zdanie oznajmujące,- rozkazać coś, zażądać czegoś - budując zdanie rozkazujące,- zapytać o coś - budując zdania pytające,- okazać uczucia, emocje - budując zdania wykrzyknikowe.

ZASADY ZAPISYWANIA DIALOGU

Uzupełnienie dialogowe, które występuje po słowach bohatera, oddziel od samych słów myślnikiem. Wypowiedź też zacznij od myślnika, np.: - Kiedy wzeszło słońce? - zapytał bohater. Jeśli uzupełnienie dialogowe występuje przed słowami bohatera, wstaw po nim dwukropek, a samą wypowiedź rozpocznij od myślnika, np.:Bohater zapytał:- Kiedy wzeszło słońce? Jeżeli uzupełnienie dialogowe wplatasz w środek wypowiedzi bohatera, oddziel je dwoma myślnikami, a samą wypowiedź poprzedź myślnikiem, np.:- Nauka konnej jazdy - mówił Jacek - wymaga czasu i zapału.Dalszą część wypowiedzi bohatera po uzupełnieniu dialogowym zapisujesz małą literą, nawet wtedy, gdy jest to nowa myśl, lecz tego samego rozmówcy.

DLA ZDAJĄCYCH EGZAMIN

Na egzaminie opowiadanie twórcze będzie zawsze związane z treścią lektury obowiązkowej wskazanej w poleceniu. To oznacza, że musisz wykazać się dobrą znajomością utworu. W swoim opowiadaniu umieścisz bohaterów lektury np. w nowej sytuacji, zmienisz bieg wydarzeń. Pamiętaj jednak, że musisz zachować realia charakterystyczne dla utworu - to oznacza, że np. nie możesz wyposażyć bohaterów w zachowania dla nich nietypowe lub w cechy, ktorych nie posiadają w książce. W swoim wypracowaniu musisz wykorzystać co najmniej 6 spośród 10 elementów twórczych: czas wydarzeń, miejsce zdarzeń, elementy opisu (np. bohatera, przedmiotu, krajobrazu, przeżyć), elementy charakterystyki postaci, zwroty akcji, punkt kulminacyjny, puenta, monolog bohatera, dialogi postaci, retrospekcja.

DZIĘKUJĘ!