ARCHAIK

EWOLUCJONIZM ARCHAIK

Jeziora

Eukarioty

Świat roślin

Początki ...

01

Początki ...

Era archaiczna jako geologiczna pierwsza jednostka czasu w dziejach Ziemi trwała od ok. 4 mld do 2,5 mld lat temu, a także jednostka chronostratygraficzna (eonotem) obejmująca powstałe w tym czasie skały.

W archaiku Ziemia podlegała intensywnej ewolucji. Formowały się i ulegały przemianom jej sfery: jądro, płaszcz, litosfera, skorupa ziemska, a także biosfera, atmosfera i magnetosfera. Skorupę ziemską budowały głównie skały zbliżone do bazaltów. Dźwigane w procesach górotwórczych (np. saamidy), a następnie niszczone partie skorupy ziemskiej były źródłem materiału dla skał osadowych. Wielkie obszary litosfery Ziemi podlegały intensywnemu wulkanizmowi. Pozostałości można znaleźć m.in.w Grenlandii, pn-wsch podłoże części Polski.

02

Rośliny

Życie miało postać pojedynczych komórek, z czasem tworzących kolonie i maty mikrobialne. Choć pojedyncze komórki niezwykle rzadko zachowują się w skale, maty mikrobialne (przede wszystkim cyjanobakteryjne) ulegały mineralizacji, tworząc stromatolity i przetrwały do dziś, stanowiąc jednocześnie dowód wczesnego pojawienia się życia na naszej planecie.

Rys. Rozgałęziona szczytowa część plechy syfonalnego mikroglona z neoarchaiku Afryki Południowej (z lewej) i analogiczne mikroglony dzisiejsze

03

Eukarioty

Dokładny czas ich pojawienia się jest nieznany, jednakże na podstawie zegarów molekularnych ich powstanie szacuje się na ok. 2mld lat temu. Najstarsze paleontologiczne znaleziska pochodzą z ok. 1,8 - 1,6 mld lat temu. Ich rozpoznanie w zapisie kopalnianym jest trudne, gdyż jedynym wyznacznikiem jest morfoligia, zaś osady archaiku przez długi czas były poddane wysokiej temperaturze i ciśnieniu, wpływającym destrukcyjnie na delikatną materię organiczną, tzw. diageneza. Najstarszymi prawdopodobnymi organizmami wielokomórkowymi są gabonionta.

Rys. Odciski proterozoicznych organizmów zachowane w gabońskich łupkach w Afryce Środkowej.

04

Jeziora

Pierwsze żywe istoty na Ziemi były zapewne bezjądrowymi organizmami jednokomórkowymi (Eubacteria) do których zaliczamy m.in. sinice, które zasiedlały archaiczne oceany i w skałach tego wieku odgrywają rolę skałotwórczą.

Rys. Fragmenty plech syfonalnych mikroglonów z przypuszczalnymi strukturami reprodukcyjnym z jeziornego stromatolitu archaiku Afryki Południowej.

Pierwsze mikroskamieniałości eukariotyczne odkryte zostały w jeziornych stromatolitach neoarchaiku Afryki Południowej i liczą ok. 2,8–2,7 mld lat, w których wnętrzu zachowane są przypuszczalnie pozostałości po zdegradowanej cytoplazmie. Silnie zmineralizowane plechy odkrytych mikroglonów są dowodem bardzo wczesnego rozwoju procesów biomineralizacyjnych w przyrodzie pierwotnej Ziemi.

DZIĘKUJĘ